Бляшаная кафедра: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
катэгорыі
Радок 73: Радок 73:
* [http://www.uocc.ca/pdf/publications/Short%20History%20of%20the%20UOCC.pdf Yereniuk, Roman, A Short Historical Outline of the Ukrainian Orthodox Church of Canada]
* [http://www.uocc.ca/pdf/publications/Short%20History%20of%20the%20UOCC.pdf Yereniuk, Roman, A Short Historical Outline of the Ukrainian Orthodox Church of Canada]


[[Катэгорыя:Гісторыя Канады]]
[[Катэгорыя:Рэлігія ў Канадзе]]
[[Катэгорыя:Руская эміграцыя першай хвалі]]
[[Катэгорыя:Украінцы ў Канадзе]]
[[Катэгорыя:Некананічныя праваслаўныя цэрквы]]
[[Катэгорыя:Усходнія славяне]]
[[Катэгорыя:Руснакі]]
[[Катэгорыя:Руснакі]]

Версія ад 16:00, 7 чэрвеня 2019

Серафіміцкая бляшаная кафедра

Бляшаная Кафедра (укр.: Бляшана Катедра) — першая незалежная ўкраінская царква ў Паўночнай Амерыцы. Заснавана ў Вініпегу, яна не належала ні да адной з еўрапейскіх рэлігійных канфесій і была сэрцам Серафімскай царквы — былога шырокага рэлігійнага саюза цэркваў усходняга абраду ў Паўночнай Амерыцы.

Украінскія імігранты пачалі прыбываць у Канаду ў 1891 годзе ў асноўным з заходніх рэгіёнаў Украіны: Букавіны і Галіччыны. Свежае папаўненне з Букавіны было праваслаўным, а тыя, хто прыбыў з Галіччыны — грэка-каталікамі . Аднак і тыя і іншыя прытрымліваліся візантыйскага абраду. Да 1903 таварыства ўкраінскіх імігрантаў у Заходняй Канадзе вырасла і прыцягнула ўвагу рэлігійных лідараў, палітыкаў і педагогаў.

Прынцыпы

Кірыл Генік (1857—1925)

Цэнтральнай фігурай украінскай абшчыны ў Вініпегу ў той час быў Кірыл Генік (1857—1925). Ён прыбыў з Галіччыны, скончыў Украінскую Акадэмічную гімназію ў Львове і на працягу кароткага часу вывучаў права ў Чарнавіцкім універсітэце.[1] Генік быў сябрам украінскага пісьменніка Івана Франко, аўтара казкі «Ліс Мікіта», намінаванай на Нобелеўскую прэмію па літаратуры. Вядома, што Генік быў сведкам на вяселлі Франко і, верагодна, падзяляў сацыялістычныя погляды Франко і ўхваляў яго з’едлівую сатыру на тагачаснае духавенства. Лічыў пазбаўленне насельніцтва ад духавенства і зямельную рэформу спосабам вызвалення сялян ад прыгнёту памешчыкаў, якія трымалі зямлю ў сваіх руках у змове з іерархіяй царквы. Пасля прыбыцця ў Канаду Генік стаў першым украінцам, што атрымаў пасаду ва Урадзе Канады. Ён працаваў іміграцыйным агентам і адказваў за рассяленне пасяленцаў у іх гомстедах. Стрыечны брат Геніка, Іван Бодруг (1874—1952), і сябар Бодруга Іван Негрыч (1875—1946) таксама прыбылі з вёскі Бярозава з-пад Каламыі, дзе былі настаўнікамі пачатковай школы.[1] Гэтая тройца складала ядро інтэлігенцыі ва ўкраінскай суполцы і была вядомая як Бярозаўская Тройца. Толькі Генік, старэйшы з іх траіх, быў жанатым . Яго жонка Паліна (народжаная Цюркоўська) была дачкой святара, адукаванай жанчынай. Муж і жонка мелі трох сыноў і тры дачкі.[2]

Другой ключавой асобай быў епіскап Серафім (сапраўднае імя было Стэфан Устволські). Справа скончылася тым, што Устволськага пазбавіў сану Свяшчэнны Сінод Рускай Праваслаўнай Царквы ў Санкт-Пецярбургу. Гэта гісторыя пачынаецца з моманту, калі па ўласнай ініцыятыве ён адправіўся на Афон, дзе быў пасвячоны ў епіскапскі сан «Свяцейшым Анфімам», які свярджаў, што з’яўляецца епіскапам. Існуе падазрэнне, што Анфім пасвяціў Устволського на злосць цару, паколькі ў тыя часы паміж царом і Свяшчэнным Сінодам адбывалася барацьба за кантроль над Рускай Праваслаўнай Царквой.[3] Пасля пасвячэння ў епіскапы Серафім адправіўся ў Паўночную Амерыку, дзе ненадоўга спыніўся ва ўкраінскіх святароў у Філадэльфіі. Падчас прыбыцця ў Вініпег ён не належаў ні да Рускай Праваслаўнай Царквы, ні да якой-небудзь іншай. Украінцы ў прэрыях прынялі яго як вандроўнага святога па традыцыі, што мае пачатак яшчэ з вытокаў хрысціянства.[4]

Яшчэ адным чалавекам, які прымаў удзел у падзеях, што прывялі да стварэння «Бляшанай Кафедры», быў памочнік Серафіма Макарый Марчанка. Марчанка выконваў функцыі дыякана і кантара, дапамагаючы Серафіму ў набажэнствах, якія ён добра ведаў. Ён прыбыў з Серафімам са Злучаных Штатаў. Архіепіскап Ланжавен з Сен-Баніфаса узначальваў рымска-каталіцкую епархію ў Заходняй Канадзе, працуючы ў непасрэдным кантакце з Папам у Рыме. Ён лічыў, што яго святары былі дастаткова кампетэнтнымі для задавальнення патрэбаў украінскага насельніцтва.[5] Сваю ролю адыгралі таксама доктар Уільям Патрык, кіраўнік прэсвітэрыянскага Манітобскага каледжа ў Вініпегу, Ліберальная партыя Манітобы і рускія праваслаўныя місіянеры.

Падзеі

Калі які выпадак і меў значныя наступствы ў развіцці падзей, то гэта, магчыма, унясенне членам заканадаўчага органа Манітобы Жазефам Бернье ў 1902 годзе законапраекта перадачы маёмасці русінскіх (украінцы былі таксама вядомыя як русіны) грэка-каталіцкіх цэркваў ў кіраванне органаў, падначаленых (падкантрольных) рымскай царкве.[6] Архіепіскап Ланжавен заявіў, што русіны павінны даказаць, што яны каталікі, а не пратэстанты, аддаўшы маёмасць царквы пэўным асобам або камітэту міран, не залежных ад святароў або епіскапаў.[7] Колькасць украінскага насельніцтва ў прэрыях таксама выклікала цікавасць у рускіх праваслаўных місіянераў. На той час Руская Праваслаўная Царква выдаткоўвала 100 тысяч долараў у год на місіянерскую працу ў Паўночнай Амерыцы.[3] Акрамя таго, ва ўкраінцах была зацікаўлена прэсвітэрыянская царква. Прэсвітэрыянцы запрашалі маладых людзей украінскага паходжання вучыцца ў Манітобскім каледжы (цяпер гэта Універсітэт Вініпега), дзе былі створаны спецыяльныя класы для маладых украінцаў, якія хацелі б стаць школьнымі настаўнікамі (а затым і святарамі незалежнай Грэчаскай царквы).[8] Дырэктар каледжа, Доктар Кінг, які свабодна валодаў нямецкай мовай, правёў субяседванне з кандыдатамі Бодругам і Негрычам на нямецкай мове, Генік пераклаў іх схаластычныя дакументы ў з польскай наанглійскую мову, і яны сталі першымі ўкраінскімі студэнтамі ўніверсітэта ў Паўночнай Амерыцы — Манітобскага каледжа, які на той час быў часткай Універсітэта Манітобы.

Генік, Бодруг і Негрыч дзейнічалі хутка, імкнучыся забяспечыць інтарэсы суполкі.[9] Яны далучылі да справы Серафіма. Ён прыбыў у Вініпег у красавіку 1903[10] і арганізаваў царкву, якая не залежала ад еўрапейскіх цэркваў і не дэманстравала лаяльнасці да розных рэлігійных груп, што змагаліся за душы новых украінскіх імігрантаў у прэрыях. Сваю царкву Серафім назваў Праваслаўнай Рускай (а не Рускай Праваслаўнай). Ён абвясціў сябе яе кіраўніком, а, каб заручыцца падтрымкай украінцаў, царква атрымала альтэрнатыўную назву — Серафімская . Набажэнствы вяліся па ўсходнім абрадзе, з якім імігранты былі знаёмыя. Серафім пачаў пасвячаць у кантары і дыяканы, а 13 снежні 1903 ён афіцыйна блаславіў і адкрыў для набажэнстваў невялікі будынак на ўсходнім баку вуліцы Макгрэгара, паміж Манітоб-авеню і Прытчард- авеню, які, магчыма, раней называўся царквой Святога Духа.[11] У лістападзе 1904 гады ён пачаў будаваць свой вядомы Бляшаны Сабор на рагу Кінг-стрыт і Стэла-авеню.[12] Харызматычны Серафім пасвяціў каля 50 святароў і дыяканаў (многія з іх былі малапісьменныя), якія сталі выконваць абавязкі святароў у паселішчах, прапаведуючы незалежнае праваслаўе і кіраванне царкоўнай маёмасцю праз незалежных давераных асоб. На працягу двух гадоў гэтая царква атрымала амаль 60 тыс. паслядоўнікаў.[13]

Праз розныя правіны і праблемы з алкаголем[9] Серафім страціў давер інтэлігенцыі, якая запрасіла яго ў Вініпег, і неўзабаве адбыўся пераварот з мэтай пазбавіцца ад яго, пры гэтым не страціўшы паствы. Серафім адправіўся ў Санкт-Пецярбург, каб паспрабаваць атрымаць прызнанне і далейшае фінансаванне ад расійскага Свяшчэннага Сінода для сваёй квітнеючай царквы. Пры яго адсутнасці Іван Бодруг і Іван Негрыч, на той час ужо студэнты багаслоўя ў Манітобскім каледжы, а таксама святары Серафімскай царквы, змаглі атрымаць гарантыі прэсвітэрыянскага фінансавання для царквы Серафімскай на той падставе, што яна паступова пяройдзе на прэсвітэрыянскую мадэль. У канцы восені 1904 гады, Серафім вярнуўся з Расіі, але не прывёз з сабой ніякай грашовай дапамогі.[14] Вярнуўшыся, ён выявіў здраду і хутка адлучыў ад царквы ўсіх святароў, якія прымалі ў гэтай здрадзе ўдзел. Ён апублікаваў у мясцовых газетах іх фатаграфіі з імёнамі на грудзях так, быццам яны былі злачынцамі.[15] Яго помста была недоўгачасовай, неўзабаве ён атрымаў вестку, што Святым Сінодам сам адлучаны ад царквы. Пасля адлучэння свайго і ўсіх святароў Серафім у 1908 годзе знік і ніколі больш не вяртаўся.[13]

Наступствы

Вынікам гэтых сацыяльных і духоўных падзей стала фарміраванне ўкраінскай абшчыны ў Канадзе.

Іван Бодруг, адзін з бунтароў сярод серафімістаў, узначаліў новую незалежную царкву. Ён і сам быў досыць харызматычным святаром і пад уплывам прэсвітэрыянства прапаведаваў евангельскае хрысціянства. Ён дажыў да 1950-х. Будынкі незалежнай царквы (Святога Духа) знаходзіліся на рагу Прытчард-авеню і МакГрэгар-стрыт. Той будынак, які выкарыстоўваў для набажэнстваў Серафім, знеслі. Другі будынак пабудавалі з дапамогай прэсвітэрыянскага фінансавання. Ён да гэтага часу існуе, размешчаны праз дарогу ад Храма працы ў паўночнай частцы Вініпега.[16]

Архіепіскап Ланжавен скіраваў намаганні на далучэнне ўкраінскай суполкі да рымска-каталіцкай паствы. Бельгійскія святары і ўсе іншыя, хто адпраўляў месы ў стараславянскім стылі, былі апрануты паводле грэчаскага абраду і чыталі пропаведзі на польскай мове. Гэтая царква была праз дарогу ад незалежнага Украінскага каталіцкага сабора Святых Уладзіміра і Вольгі на МакГрэгар-стрыт у паўночнай частцы Вініпега. Такая канкурэнцыя забяспечвала большую магчымасць для ўкраінскіх дзяцей у Канадзе вучыцца на ўкраінскай мове.[15]

Ліберальная партыя, зразумеўшы, што ўкраінцы больш не знаходзяцца ў саюзе з архіепіскапам Ланжавенам і паслядоўнікамі Рымска-каталіцкай царквы, якія падтрымлівалі кансерватыўную партыю, узяла ініцыятыву ў свае рукі і пачала фінансаваць першую ўкраінскую газету ў Канадзе, «Канадскі фермер», рэдактарам якой стаў не хто іншы, як Іван Негрыч.

Серафім знік у 1908 годзе, але «Украінскі Голас» (газета да гэтага часу публікуецца ў Вініпегу) паведамляў у канцы 1913, што, па чутках, ён прадаваў Бібліі работнікам чыгункі ў Брытанскай Калумбіі.

Кірыл Генік пераехаў са сваёй старэйшай дачкой і адным з сыноў на некаторы час у ЗША, у Паўночную Дакоту, але потым вярнуўся і памёр у 1925 годзе.

Макарый Марчанка пасля знікнення Серафіма, абвясціў сябе не толькі новым епіскапам Серафімскай царквы, але і Архіпатрыярхам, Архіпапай, Архігетманам і Архікнязем. Каб не быць абвінавачаным у фаварытызме, ён адлучыў ад царквы Папу Рымскага і ўвесь расійскі Свяшчэнны Сінод.[13] Захаваліся звесткі, што ён да канца 1930-х гадоў працягваў падарожнічаць па вёсках і адпраўляў набажэнствы для ўкраінцаў, якія праглі ўсходняга абраду.

Cпасылкі

  1. а б Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, page 170.
  2. Hryniuk, Stella. Dictionary of Canadian Biography Online, www.biographi.ca/EN/009004-119.01-e.php?id_nbr=8154
  3. а б Mitchell, Nick. Ukrainian-Canadian History as Theatre in The Ukrainian Experience in Canada: Reflections 1994, Editors: Gerus, Oleh W.; Gerus-Tarnawecka, Iraida; Jarmus, Stephan, The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, Winnipeg, page 226
  4. Mitchell, Nick. The Mythology of Exile in Jewish, Mennonite and Ukrainian Canadian Writing in A Sharing of Diversities, Proceedings of the Jewish Mennonite Ukrainian Conference, «Building Bridges», General Editor: Fred Stambrook, Canadian Plains Research Center, University of Regina, 1999, page 188.
  5. Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, page 184.
  6. Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, page 189.
  7. Winnipeg Tribune 25 February 1903.
  8. Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, page 192
  9. а б Yereniuk, Roman, A Short Historical Outline of the Ukrainian Orthodox Church of Canada, www.uocc.ca/pdf, page 9
  10. Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, page 190
  11. Martynowych, Orest T., The Seraphimite, Independent Greek, Presbyterian and United Churches, umanitoba.ca/…canadian…/05_The_Seraphimite_Independent_Greek_Presbyterian_and_United_Churches.pdf -, page 1
  12. Martynowych, Orest T., The Seraphimite, Independent Greek, Presbyterian and United Churches, umanitoba.ca/…canadian…/05_The_Seraphimite_Independent_Greek_Presbyterian_and_United_Churches.pdf -, page 2
  13. а б в Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903—1913, translators: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982, page xiii
  14. Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903—1913, translators: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982, page 81
  15. а б Mitchell, Nick. Ukrainian-Canadian History as Theatre in The Ukrainian Experience in Canada: Reflections 1994, Editors: Gerus, Oleh W.; Gerus-Tarnawecka, Iraida; Jarmus, Stephan, The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, Winnipeg, page 229
  16. Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, photograph 47.

Бібліяграфія

  • Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903—1913, translators: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982.
  • Hryniuk, Stella, GENYK, CYRIL — Dictionary of Canadian Biography Online, www.biographi.ca/EN/009004-119.01-e.php?id_nbr=8154
  • Manitoba Free Press, issues of 10 October 1904, 20 January 1905, 28 December 1905.
  • Martynowych, Orest T., The Seraphimite, Independent Greek, Presbyterian and United Churches, umanitoba.ca/…canadian…/05_The_Seraphimite_Independent_Greek_Presbyterian_and_United_Churches.pdf -
  • Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891—1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991.
  • Maruschak, M. The Ukrainian Canadians: A History, 2nd ed., Winnipeg: The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, 1982.
  • Mitchell, Nick. The Mythology of Exile in Jewish, Mennonite and Ukrainian Canadian Writing in A Sharing of Diversities, Proceedings of the Jewish Mennonite Ukrainian Conference, «Building Bridges», General Editor: Stambrook, Fred, Canadian Plains Research Center, University of Regina, 1999.
  • Mitchell, Nick. Ukrainian-Canadian History as Theatre in The Ukrainian Experience in Canada: Reflections 1994, Editors: Gerus, Oleh W.; Gerus-Tarnawecka, Iraida; Jarmus, Stephan, The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, Winnipeg.
  • Winnipeg Tribune, issue of 25 February 1903.
  • Yereniuk, Roman, A Short Historical Outline of the Ukrainian Orthodox Church of Canada.

Знешнія спасылкі