Пшаніца: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дапаўненне
дапаўненне
Радок 57: Радок 57:
|тыраж = 2350
|тыраж = 2350
}}</ref> (''Triticum'') — род травяністых, галоўным чынам аднагадовых, раслін сямейства [[Злакі]], вядучая [[збожжавая культура]] ў шматлікіх краінах, у тым ліку і [[Беларусь|Беларусі]].
}}</ref> (''Triticum'') — род травяністых, галоўным чынам аднагадовых, раслін сямейства [[Злакі]], вядучая [[збожжавая культура]] ў шматлікіх краінах, у тым ліку і [[Беларусь|Беларусі]].

== Класіфікацыя ==

=== Батанічная класіфікацыя ===
Род падзяляюць на 5 секцый{{sfn|Гончаров|2008|}}, якія ўключаюць каля 20 відаў{{sfn|The Plant List, 2010}}, а таксама змяшчае 10 гібрыдаў (7 унутрыродавых і 3 міжродавых){{sfn|Цвелев|1976|с=160}}{{sfn|The Plant List, 2010}}:
* Секцыя {{bt|Monococcon|[[Dum.]]}}
*: {{bt-latbel|Triticum boeoticum|aut=[[Boiss.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum monococcum|aut=[[L.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum urartu|aut=[[Thumanjan]] ex [[Gandilyan]]|}}
* Секцыя {{bt|Dicoccoides|[[Flaksb.]]}}
*: {{bt-latbel|Triticum aethiopicum|aut=[[Jakubz.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum carthlicum|aut=[[Nevski]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum dicoccoides|aut=([[Körn.]] ex [[Asch.]] & [[Graebn.]]) [[Schweinf.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum dicoccum|aut=[[Schrank]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum durum|aut=[[Desf.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum polonicum|aut=[[L.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum turanicum|aut=[[Jakubz.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum turgidum|aut=[[L.]]|}}
* Секцыя {{bt|Triticum|}}
*: {{bt-latbel|Triticum aestivum|aut=[[L.]]|txt={{тып}}<ref name="NCU-3e" />|Пшаніца летняя|Пшаніца мяккая|Пшаніца звычайная|Пшаніца летняя{{!}}Пшаніца|Ярыца}}
*: {{bt-latbel|Triticum compactum|aut=[[Host (батанік)|Host]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum macha|aut=[[Dekapr.]] & [[Menabde]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum spelta|aut=[[L.]]|}}
*: {{bt-latbel|Triticum sphaerococcum|aut=[[Percival]]|}}
* Секцыя {{bt|Timopheevii|[[A.Filat.]] & [[Dorof.]]}}
*: {{bt-latbel|Triticum araraticum|aut=[[Jakubz.]]|}} — часам разглядаецца як падвід {{bt-bellat||Triticum timopheevii}} пад назвай ''Triticum timopheevii araraticum''
*: {{bt-latbel|Triticum timopheevii|aut=[[Zhuk.]]|}}
*:
* Секцыя {{bt|Compositum|[[N.Gontsch.]]}}
*: {{bt-latbel|Triticum flaksbergeri|aut=[[Navr.]]|}}{{sfn|Гончаров|2008|}}
*: {{bt-latbel|Triticum kiharae|aut=[[Dorof.]] & [[Migush.]]|}}
* [[Гібрыд (біялогія)|Гібрыды]]
*: {{bt-latbel|Triticum ×borisovii|aut=[[Zhebrak]] (1944)|}} [= {{bt|[[Triticum aestivum]]|[[L.]]}} × {{bt|[[Triticum timopheevii]]|([[Zhuk.]]) [[Zhuk.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×dimococcum|aut=[[E.Schiem.]] & [[Staudt]] (1956)|}} [= {{bt|[[Triticum dicoccon]]|([[Schrank]]) [[Schübl.]]}} × {{bt|[[Triticum monococcum]]|[[L.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×duelongatum|aut=[[Poleva]] (1995)}} [= {{bt|[[Elymus elongatus]]|([[Host (ботаник)|Host]]) [[Runemark]]}} × {{bt|[[Triticum durum]]|[[Desf.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×duromedium|aut=[[Lubimova]] (1993)}} [= {{bt|[[Elymus hispidus]]| ([[Opiz]]) [[Melderis]]}} × {{bt|[[Triticum durum]]|[[Desf.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×edwardii|aut=[[Zhebrak]] (1944)|}} [= {{bt|[[Triticum durum]]|[[Desf.]]}} × {{bt|[[Triticum monococcum]]|[[L.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×fungicidum|aut=[[Zhuk.]] (1944)|}} [= {{bt|[[Triticum carthlicum]]|[[Nevski]]}} × {{bt|[[Triticum timopheevii]]|([[Zhuk.]]) [[Zhuk.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×soveticum|aut=[[Zhebrak]] ex [[Thone]] (1944)|}} [= {{bt|[[Triticum durum]]|[[Desf.]]}} × {{bt|[[Triticum timopheevii]]|([[Zhuk.]]) [[Zhuk.]]}}]{{sfn|Цвелев|1976|с=160}}
*: {{bt-latbel|Triticum ×teres|aut=[[H.R.Jiang]] & [[X.X.Kong]] (1986)}} [= {{bt|[[Aegilops tauschii]]|[[Coss.]]}} × {{bt|[[Triticum urartu]]|[[Thumanjan]] ex [[Gandilyan]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×timococcum|aut=[[Kostov]] (1936)}} [= {{bt|[[Triticum monococcum]]|[[L.]]}} × {{bt|[[Triticum timopheevii]]|([[Zhuk.]]) [[Zhuk.]]}}]
*: {{bt-latbel|Triticum ×turgidovillosum|aut=[[Tschermak]] (1930)}} [= {{bt|[[Triticum durum]]|[[Desf.]]}} × {{bt|[[Triticum turgidum]]|[[L.]]}}]


== Значэнне і выкарыстанне ==
== Значэнне і выкарыстанне ==

Версія ад 09:35, 30 верасня 2019

Шаблон:Стаб

Пшаніца

Пшаніца летняя (Triticum aestivum), тыпавы від роду Triticum
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Triticum L., 1753

Сінонімы
Тыпавы від
Секцыі
Арэал
выява
Арэалы паходжання і гадоўлі

Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  42236
NCBI  4564
EOL  108051
GRIN  g:12442
IPNI  19220

Пшаніца[6] (Triticum) — род травяністых, галоўным чынам аднагадовых, раслін сямейства Злакі, вядучая збожжавая культура ў шматлікіх краінах, у тым ліку і Беларусі.

Класіфікацыя

Батанічная класіфікацыя

Род падзяляюць на 5 секцый[7], якія ўключаюць каля 20 відаў[8], а таксама змяшчае 10 гібрыдаў (7 унутрыродавых і 3 міжродавых)[9][8]:

Значэнне і выкарыстанне

Мука з зерняў пшаніцы ідзе на выпяканне хлеба, выраб макаронных і кандытарскіх вырабаў. Пшаніца таксама выкарыстоўваецца як кармавая культура, уваходзіць у некаторыя рэцэпты прыгатавання піва і гарэлкі.

Зноскі

  1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
  3. ↑ Watson L., Dallwitz M. J.. Triticum L. (англ.). The grass genera of the world: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval; including synonyms, morphology, anatomy, physiology, phytochemistry, cytology, classification, pathogens, world and local distribution, and references. Institute of Botany, Chinese Academy of Sciences (23 красавіка 2010). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2012. Праверана 14 снежня 2011.
  4. ↑ а б NCU-3e. Names in current use for extant plant genera. Electronic version 1.0. Entry for Triticum L. (англ.)
  5. ↑ Ганчароў 2008.
  6. ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 134. — 160 с. — 2 350 экз.
  7. ↑ а б Гончаров 2008.
  8. ↑ а б The Plant List, 2010.
  9. ↑ а б Цвелев 1976, с. 160.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Пшаніца&oldid=3457991"