Іосіф Міхайлавіч Сцепановіч: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Адкат версіі 3510909 аўтарства CommonsDelinker (размова)
Тэг: Адмена
Зроблены праўкі, дапаўненні. Абноўлены звесткі і дабаўлены навейшыя публікацыі. Матэрыял трансфармаваны і прыведзены ў адпаведнасць з Вікі-формай.
Радок 3: Радок 3:
}}
}}
{{цёзкі2|Сцепановіч}}
{{цёзкі2|Сцепановіч}}
'''Іосіф Міхайлавіч Сцепановіч''' (''Язэп Стэпановіч'', ''Я. Стапановіч'', ''Jazep Stepanovič''; {{lang-ru|Иосиф Степанович}}; нар. {{ДН|3|2|1955}}, [[вёска Лыцавічы]], [[Вілейскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі навуковец у галіне [[геабатаніка|геабатанікі]] і [[экалогія|экалогіі]], педагог і [[грамадскі дзеяч]]. [[Доктар біялагічных навук]] (2001). Дацэнт (2009).
'''Іосіф Міхайлавіч Сцепановіч''' (''Язэп Стэпановіч'', ''Я. Стапановіч'', ''Jazep Stepanovič''; {{lang-ru|Иосиф Михайлович Степанович}}; нар. {{ДН|3|2|1955}}, [[вёска Лыцавічы]], [[Вілейскі раён]], [[Мінская вобласць]]) — беларускі навуковец у галіне [[геабатаніка|геабатанікі]] і [[экалогія|экалогіі]], педагог і [[грамадскі дзеяч]]. [[Доктар біялагічных навук]] (2001). Дацэнт (2009).


== Біяграфічныя звесткі ==
== Біяграфічныя звесткі ==
Нарадзіўся ў вёсцы Лыцавічы Вілейскага раёна [[Маладзечанская вобласць|Маладзечанскай вобласці]] (цяпер Вілейскі раён Мінскай вобласці) у сям’і Міхаіла Іосіфавіча Сцепановіча і Алены Мікалаеўны Сцепановіч (у дзявоцтве Роліч). Продкі па бацькавай лініі паходзяць з [[Вільнюс|Вільні]] (сучасная [[Літва]]). Ягоны прадзед Пётра Стэфановіч меў зямлю пад Вялейкай (паміж вёскамі Іванкі, Лыцавічы і Баравыя — урочышча Ігрушкі), дзе і наладзіў сталае жыхарства. Суседняя вёска Ролічы — месца жыцця і рольніцтва (адсюль, верагодна, паходжанне назвы паселішча) продкаў па матчынай лініі.
Нарадзіўся ў вёсцы Лыцавічы Вілейскага раёна [[Маладзечанская вобласць|Маладзечанскай вобласці]] (цяпер Вілейскі раён Мінскай вобласці) у сям’і Міхаіла Іосіфавіча Сцепановіча і Алены Мікалаеўны Сцепановіч (у дзявоцтве Роліч). Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме. Продкі па бацькавай лініі паходзяць з [[Вільнюс|Вільні]] (сучасная [[Літва]]). Ягоны прадзед Пётра Стэфановіч — кнігадрукар, меў зямлю пад Вялейкай (паміж вёскамі Іванкі, Лыцавічы і Баравыя — урочышча Ігрушкі), дзе і наладзіў сталае жыхарства. Суседняя вёска Ролічы — месца жыцця і рольніцтва (адсюль, верагодна, паходжанне назвы паселішча) продкаў па матчынай лініі.


Скончыў Сырмежскую сярэднюю школу (Мядзельскі раён) з пахвальнай граматай (1972), у 1977 — [[Мінскі педагагічны інстытут|Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] імя А. М. Горкага, факультэт прыродазнаўства. Дырэктар Вілейскага раённага дома піянераў і школьнікаў (1977). З 1977 па 1979 служыў у шэрагах савецкай арміі (курсантам, камандзірам танка, старшыном роты). 3 1979 у [[Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі|Інстытуце эксперыментальнай батанікі (ІЭБ) імя В. Ф. Купрэвіча]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай АН Беларусі]]. Прайшоў прыступкі службовай лесвіцы ад лабаранта, інжынера да галоўнага навуковага супрацоўніка і загадчыка лабараторыі. Скончыў аспірантуру (1987) і дактарантуру (1998) пры [[ІЭБ НАН Беларусі]]. Падрыхтаваў і паспяхова абараніў кандыдацкую (1988) і доктарскую (2001) дысертацыі па спецыяльнасці 03.00.05 — батаніка. Доктарская дысертацыя «Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі» — першая ў галіне прыродазнаўчых навук на беларускай мове<ref>Беларуская мова — мова навукі (інтэрв’ю Л. Мухінай) // «Права на волю». Бюл. Грамадскага аб’яднання "Праваабарончы цэнтр «Вясна» (на бел., рас. і анг. мовах), № 10 (130), травень 2003 г. — С. 8.</ref> і з выкарыстаннем сучаснай нацыянальнай лацінкі (аўтарскі варыянт)<ref>Сцепановіч, І. М. Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі: дыс… докт. біял. навук : 03.00.05 / І. М. Сцепановіч. — Мінск, 1999. — 775 с.</ref>. Стажаваўся ў Батанічным інстытуце імя В. Л. Камарова АН СССР (г. Ленінград, 1986 і 1987) і Батанічным інстытуце Чэшскай акадэміі навук (Пругоніца ля Прагі, 1998). Прайшоў стацыянарныя ландшафтна-экалагічныя курсы пры Батанічным інстытуце і Батанічным садзе [[Грайфсвальдскі ўніверсітэт|Грайфсвальдскага ўніверсітэта імя Э. М. Арндта]] (Нямеччына, 1998)<ref>http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/</ref>. З 2005 — [[прафесар]] кафедры агульнай біялогіі [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта]]<ref>http://www.bspu.unibel.by/index.php?option=com_content&view=article&id=2165%3Astepanovich&catid=211&Itemid=745</ref>, па сумяшчальніцтве — вядучы навуковы супрацоўнік ІЭБ НАН Беларусі. З 2015 — штатны супрацоўнік ІЭБ. Жанаты з Аленай Феакцістаўнай Сцепановіч (у дзявоцтве Жукава) (1960 г. нар., Мінск), мае сына Аляксандра і дачку Лідзію<ref>Каб быць беларусам (інтэрв’ю Л. Баршчэўскай) // «Наша слова», № 13 (225), 29 сакавіка 1995 г. — С. 2, 7.</ref>.
Скончыў Сырмежскую сярэднюю школу (Мядзельскі раён) з пахвальнай граматай (1972), у 1977 — [[Мінскі педагагічны інстытут|Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут]] імя А. М. Горкага, факультэт прыродазнаўства. Дырэктар Вілейскага раённага дома піянераў і школьнікаў (1977). З 1977 па 1979 служыў у шэрагах савецкай арміі (курсантам, камандзірам танка, старшыном роты). 3 1979 у [[Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі|Інстытуце эксперыментальнай батанікі (ІЭБ) імя В. Ф. Купрэвіча]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай АН Беларусі]]. Прайшоў прыступкі службовай лесвіцы ад лабаранта, інжынера да загадчыка лабараторыі і галоўнага навуковага супрацоўніка. Скончыў аспірантуру (1987) і дактарантуру (1998) пры [[ІЭБ НАН Беларусі]]. Падрыхтаваў і паспяхова абараніў кандыдацкую (1988) і доктарскую (2001) дысертацыі па спецыяльнасці 03.00.05 — батаніка. Доктарская дысертацыя «Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі» — першая ў галіне прыродазнаўчых навук на беларускай мове<ref>Беларуская мова — мова навукі (інтэрв’ю Л. Мухінай) // «Права на волю». Бюл. Грамадскага аб’яднання "Праваабарончы цэнтр «Вясна» (на бел., рас. і анг. мовах), № 10 (130), травень 2003 г. — С. 8.</ref> і з выкарыстаннем сучаснай нацыянальнай лацінкі (аўтарскі варыянт)<ref>Сцепановіч, І. М. Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі: дыс… докт. біял. навук : 03.00.05 / І. М. Сцепановіч. — Мінск, 1999. — 775 с.</ref>. Стажаваўся ў Батанічным інстытуце імя В. Л. Камарова АН СССР (г. Ленінград, 1986 і 1987) і Батанічным інстытуце Чэшскай акадэміі навук (Пругоніца ля Прагі, 1998). Прайшоў стацыянарныя ландшафтна-экалагічныя курсы пры Батанічным інстытуце і Батанічным садзе [[Грайфсвальдскі ўніверсітэт|Грайфсвальдскага ўніверсітэта імя Э. М. Арндта]] (Нямеччына, 1998)<ref>http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/</ref>. З 2005 — [[прафесар]] кафедры агульнай біялогіі [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка]]<ref>http://www.bspu.unibel.by/index.php?option=com_content&view=article&id=2165%3Astepanovich&catid=211&Itemid=745</ref>, па сумяшчальніцтве — вядучы навуковы супрацоўнік ІЭБ НАН Беларусі. З 2015 — галоўны навуковы супрацоўнік ІЭБ. Жанаты з Аленай Феакцістаўнай Сцепановіч (у дзявоцтве Жукава) (1960 г. нар., Мінск, навуковец у галіне геабатанікі і лесазнаўства), мае сына Аляксандра (доктар-інжынерынг у галіне вадароднай энергетыкі) і дачку Лідзію (магістар псіхалогіі)<ref>Каб быць беларусам (інтэрв’ю Л. Баршчэўскай) // «Наша слова», № 13 (225), 29 сакавіка 1995 г. — С. 2, 7.</ref>.


== Навуковая і педагагічная дзейнасць ==
== Навуковая і педагагічная дзейнасць ==
{{вікіфікацыя}}
{{вікіфікацыя}}
⚫
Навуковыя працы па сінтаксанаміі, экалогіі, мапаграфаванні, ахове расліннасці, яе рацыянальным выкарыстанні, антрапагенным уздзеянні на раслінныя супольніцтвы, прадукцыйнасці надземнай фітамасы, біяхімічным і біягеахімічным складзе травастанаў і глебаў і інш. Склаў першы прадромус (папярэдні пералік сінтаксонаў) расліннасці Беларусі. Распрацаваў тэхналогію, методыку і разгарнуў сетку маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці краіны. У спісе друкаваных працаў больш за 300 адзінак, у т. л. 12 манаграфій, 3 метадычныя дапаможнікі, 32 падзелы (главы) кніг, 10 брашураў, 8 мапаў расліннасці. У практыку народнай гаспадаркі зроблена блізу 60 укараненняў. Суаўтар інфармацыйнага рэсурсу «База дадзеных маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці» (2010, рэгістрацыйнае пасведчанне № 1341001039) і кампутарнай праграмы PROFIL (2015, Нацыянальны цэнтр інтэлектуальнай уласнасці, рэг. пасв. № 782). У навуковых даследаваннях асноўную ўвагу канцэнтруе на развязанні цэнтральнай праблемы геабатанікі і фітацэналогіі — класіфікацыі расліннасці. У гэтым кірунку прапанаваў і паспяхова апрабаваў інтэграваны падыход у сінтаксанамічных даследаваннях, які заключаецца ў выкарыстанні ў паслядоўнай таблічнай апрацоўцы геабатанічных апісанняў па метадзе Й. Браўн-Бланке (J. Braun-Blanquet) і вылучэнні сінтаксонаў як фларыстычных, так і іншых паказнікаў расліннасці (прадукцыйнасці, фізіянамічнасці), а таксама эдафатопу (аграхімічных і грануламетрычных паказнікаў, увільгатнення глебы). У выніку распрацаваў універсальную сістэму сінтаксонаў лугавой, лугава-балотнай, прыбярэжна-воднай і пусткавай расліннасці, а на яе аснове –– гаспадарчую тыпалогію кармавых угоддзяў Беларусі. Распрацаваў палажэнні пра ўстойлівасць і асноўную фітацэнатычную ролю дамінантаў-эдыфікатараў і пра ландшафтную стэнатопнасць — эўрытопнасць раслінных супольніцтваў, што спрыяе пазнанню ландшафтнай прымеркаванасці расліннасці. Акрамя таго, першым пачаў вывучэнне ўплыву тэхнагенных палютантаў (цяжкіх металаў) на травяністую расліннасць, раскрыў шэраг залежнасцяў прадукцыйнасці і біяхімічнага складу травастану ад экалагічных, у т. л. ЦМ, радыянуклідаў і іншых прыродных і антрапагенных фактараў вонкавага ўздзеяння. Прапанаваў 5-катэгарыяльную сістэму вылучэння ахоўных фітацэнозаў і стратэгію ўстойлівага выкарыстання прыроднай лугавой расліннасці Беларусі, склаў каталог рэдкіх, унікальных і тыповых раслінных супольніцтваў краіны, які можа стаць асновай будучай нацыянальнай Зялёнай кнігі.
Удзельнічаў у распрацоўцы і выкананні больш за 50 планавых бюджэтных і дамоўных тэмаў, навуковых праектаў, у т. л. міжнародных і конкурсных, у прыватнасці, праектаў «Сінтаксанамія расліннасці Беларусі» (1994—1995), падтрыманага Міжнародным навуковым фондам (ISF); «Распрацоўка планаў кіравання нізіннымі мезатрофнымі балотамі Беларусі з мэтай захавання біялагічнай разнастайнасці» (1999—2001); «Прыродныя каштоўнасці даліны ракі Буг: стан, пагрозы, захаванне» (1999—2000); пан’еўрапейскага праекта «Ключавыя батанічныя тэрыторыі Беларусі» (2003—2005); «Вярховыя балоты Беларусі» (2004—2005) з удзелам валанцёраў з розных краін свету. З’яўляўся навуковым кіраўніком і адказным выканаўцам дзяржбюджэтных навуковых заданняў: «Вывучыць асноўныя заканамернасці фармавання, дынаміку і кірункі зменаў біяразнастайнасці расліннага покрыва Беларусі, абумоўленыя антрапагеннымі ўздзеяннямі» і "Геабатанічная структура і ацэнка сучаснага стану расліннасці Нацыянальнага парка «Нарачанскі» Дзяржаўнай праграмы фундаментальных даследаванняў «Біялагічныя рэсурсы» (2001—2005); «Падрыхтаваць навуковае (ландшафтна-заабатанічнае і эколага-фітацэнатычнае) абгрунтаванне стварэння біясфернага рэзервата ў Гродзенскай вобласці ў раёне Аўгустоўскай пушчы» (2004); «Здзяйсненне комплексу мераў па захаванні біялагічнай разнастайнасці расліннага свету ў рэкрэацыйнай зоне Нацыянальнага парка „Нарачанскі“ з аптымізацыяй структуры і складу зялёных насадаў» Дзяржаўнай праграмы экалагічнага аздараўлення воз. Нарач на 2005—2008 гг. ды інш. З 1995 г. удзельнічае ў стварэнні і ўдасканаленні Нацыянальнай сістэмы маніторынгу навакольнага асяроддзя ў Рэспубліцы Беларусь (блок «Маніторынг расліннага свету»). Рапрацаваў аўтаномны раздзел і з 2000 узначальвае маніторынг лугавой і лугава-балотнай расліннасці Беларусі. Навуковы кіраўнік і адказны выканавец задання «Правядзенне маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці» (2006—2010) Дзяржаўнай праграмы забеспячэння функцыявання і развіцця НСМНА ў Рэспубліцы Беларусь на 2011—2015 гг. і задання «Сінтаксанамічная структура і сазалагічная ацэнка расліннасці Беларусі» Дзяржаўнай праграмы навуковых даследаванняў «Хімічныя тэхналогіі і матэрыялы, прыродна-рэсурсны патэнцыял» на 2013—2015 гг. Удзельнічае ў выкананні шэрагу іншых праектаў-заданняў, у т. л. міжнародных, супрацоўнічае з замежнымі навукоўцамі ў стварэнні Еўрапейскай сінтаксанамічнай базы дадзеных (Чэхія, Брно) і Міжнароднай БД парушаных балот (Нямеччына).

⚫
Навуковыя працы па сінтаксанаміі, экалогіі, мапаграфаванні, ахове раслінных супольніцтваў, іх рацыянальным выкарыстанні і антрапагенным ўздзеянні, прадукцыйнасці надземнай фітамасы, біяхімічным і біягеахімічным складзе травастану і глебаў і інш. Склаў першы прадромус (папярэдні пералік сінтаксонаў) расліннасці Беларусі. Распрацаваў тэхналогію, методыку і разгарнуў сетку маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці краіны. У спісе друкаваных працаў больш за 220 адзінак, з іх 198 навуковых, у т. л. 11 манаграфій, 10 брашураў, 8 мапаў расліннасці, 150 артыкулаў. У практыку народнай гаспадаркі зроблена блізу 50 укараненняў. Суаўтар інфармацыйнага рэсурсу «База дадзеных маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці» (2010, рэгістрацыйнае пасведчанне № 1341001039) і кампутарнай праграмы PROFIL (2015, Нацыянальны цэнтр інтэлектуальнай уласнасці, рэг. пасв. № 782). У навуковых даследаваннях асноўную ўвагу канцэнтруе на развязанні цэнтральнай праблемы геабатанікі і фітацэналогіі — класіфікацыі расліннасці. У гэтым кірунку прапанаваны і паспяхова апрабаваны інтэграваны падыход у сінтаксанамічных даследаваннях, які заключаецца ў выкарыстанні ў паслядоўнай таблічнай апрацоўцы геабатанічных апісанняў па метадзе Й. Браўн-Бланке і вылучэнні сінтаксонаў як фларыстычных, так і іншых  паказнікаў расліннасці (прадукцыйнасці, фізіянамічнасці), а таксама эдафатопу (аграхімічных і грануламетрычных паказнікаў, увільгатнення глебы). У выніку распрацавана ўніверсальная сістэма сінтаксонаў лугавой, лугава-балотнай, прыбярэжна-воднай і пусткавай расліннасці Беларусі. Атрыманая класіфікацыя мае фундаментальнае і прыкладное значэнні, супастаўляльная з міжнароднай. Яна неабходна для ацэнкі біяразнастайнасці расліннага покрыва, а яе вышэйшыя сінтаксоны (класы, парадкі, звязы) трансфармавальныя ў гаспадарчыя тыпалагічныя адзінкі. Распрацаваны палажэнні пра ўстойлівасць і асноўную фітацэнатычную ролю дамінантаў-эдыфікатараў і пра ландшафтную стэнатопнасць — эўрытопнасць раслінных супольніцтваў, што спрыяе пазнанню ландшафтнай прымеркаванасці расліннасці. Акрамя таго, першым пачата вывучэнне ўплыву тэхнагенных палютантаў (цяжкіх металаў) на травяністую расліннасць, раскрыты шэраг залежнасцяў прадукцыйнасці і біяхімічнага складу травастану ад экалагічных і іншых прыродных і антрапагенных умоў фармавання. Гэтыя звесткі вельмі каштоўныя пры распрацоўцы мерапрыемстваў па ахове і рацыянальным выкарыстанні прыродных рэсурсаў. У дадзеным кірунку распрацавана канцэпцыя аховы і рацыянальнага выкарыстання прыроднай лугавой расліннасці Беларусі, у т. л. гаспадарчая тыпалогія фітасупольніцтваў, дзяржаўная сетка лугаахоўных тэрыторый, разгорнуты маніторынгавыя, сіндынамічныя і сінфітасазалагічныя даследаванні.


Займаецца развязаннем навукова-тэрміналагічных праблем, а таксама пытанняў агульнага мовазнаўчага характару. У прыватнасці, вывучае семантычныя з’явы, магчымасці дыялектнай лексікі ў беларускай навуковай тэрміналогіі. Пры канцы 80-х распрацаваў сучасны варыянт беларускага лацінаграфічнага пісьма (абэцэды), апублікаваны ў газетах «Навіны Беларускай акадэміі» (№ 20, 1991 г.)<ref>Я. Стапановіч. Крок да эўрапэйскага супольніцтва // «Навіны Беларускай акадэміі», № 20, 31 мая 1991 г. — С. 5.</ref> і «Наша слова» (№ 9-11, 1995 г.)<ref>Я. Стапановіч. Не панацэя, але важны сродак уратаванння нашай мовы і нацыі // «Наша слова», № 9-11 (221—223), 1, 7 і 14 сакавіка 1995 г. — С. 5.</ref>. Некаторыя з ключавых прапаноў варыянту (напр., уніфікацыя паказу мяккасці зычных і інш.) знайшлі адлюстраванне ў афіцыйнай беларускай лацінцы, якая практыкуецца ў транспартнай сферы г. Менска і міжнародных тапанімічных базах звестак.
Займаецца развязаннем навукова-тэрміналагічных праблем, а таксама пытанняў агульнага мовазнаўчага характару. У прыватнасці, вывучае семантычныя з’явы, магчымасці дыялектнай лексікі ў беларускай навуковай тэрміналогіі. Пры канцы 80-х распрацаваў сучасны варыянт беларускага лацінаграфічнага пісьма (абэцэды), апублікаваны ў газетах «Навіны Беларускай акадэміі» (№ 20, 1991 г.)<ref>Я. Стапановіч. Крок да эўрапэйскага супольніцтва // «Навіны Беларускай акадэміі», № 20, 31 мая 1991 г. — С. 5.</ref> і «Наша слова» (№ 9-11, 1995 г.)<ref>Я. Стапановіч. Не панацэя, але важны сродак уратаванння нашай мовы і нацыі // «Наша слова», № 9-11 (221—223), 1, 7 і 14 сакавіка 1995 г. — С. 5.</ref>. Некаторыя з ключавых прапаноў варыянту (напр., уніфікацыя паказу мяккасці зычных і інш.) знайшлі адлюстраванне ў афіцыйнай беларускай лацінцы, якая практыкуецца ў транспартнай сферы г. Менска і міжнародных тапанімічных базах звестак.


У галіне адукацыі распрацаваны беларускамоўныя курсы «Асновы экалогіі», «Асновы экалогіі і радыяцыйная бяспека», «Абарона насельніцтва і радыяцыйная бяспека», «Асновы экалогіі і энэргазберажэння», «Ахова навакольнага асяроддзя», «Асновы сучаснага прыродазнаўства», «Экалогія, радыяэкалогія і асновы энэргазберажэння» для студэнтаў небіялагічных спецыяльнасцяў дзённага, вячэрняга і завочнага аддзяленняў шэрагу факультэтаў БДзПУ, а таксама 3 электронныя Навучальна-метадычныя комплексы (у суаўтарстве). У апошнія гады распрацаваў курс «Экалогія Беларусі» па выбары студэнтаў факультэта прыродазнаўства. Кіруе педагагічнай і навучальнай практыкамі студэнтаў. Арганізатар, кіраўнік і ўдзельнік шматлікіх навукова-даследных экспедыцый. Кіруе навуковай працай аспірантаў, магістрантаў і дыпломнікаў. Пад кіраўніцтвам падрыхтаваны і абаронены кандыдацкая і 8 магістарскіх дысертацый. Адрэцэнзаваны больш за 60 падручнікаў і навучальных дапаможнікаў (школьных і для ВНУ) па біялогіі і экалогіі, 15 навукова-тэрміналагічных слоўнікаў, 6 манаграфій, дадзены паўтары сотні водгукаў і рэцэнзій на аўтарэфераты дысертацый, навуковыя артыкулы і праекты, зроблены дзясяткі экспертных заключэнняў. Разам з чальцом-карэспандэнтам НАН Беларусі Астапенем А. П., акадэмікамі Грыбам С. І. і Парфёнавым В. І. ад імя Рэспублікі Беларусь удзельнічаў у распрацоўцы міжнароднай Канвенцыі аб біялагічнай разнастайнасці, прынятай у Рыо-дэ-Жанейра ў 1992 г.<ref>http://minpriroda.by/ru/napravlenia/mejdunsotr/konvencia</ref>
У галіне адукацыі распрацаваў беларускамоўныя курсы «Асновы экалогіі», «Асновы экалогіі і радыяцыйная бяспека», «Абарона насельніцтва і радыяцыйная бяспека», «Асновы экалогіі і энергазберажэння», «Ахова навакольнага асяроддзя», «Асновы сучаснага прыродазнаўства», «Экалогія, радыяэкалогія і асновы энергазберажэння» для студэнтаў небіялагічных спецыяльнасцяў дзённага, вячэрняга і завочнага аддзяленняў шэрагу факультэтаў БДзПУ, курс «Экалагічныя праблемы Беларусі» па выбары студэнтаў факультэта прыродазнаўства, а таксама 5 электронных Навучальна-метадычных комплексаў, у т. л. па вучэбнай дысцыпліне «Асновы сучаснага прыродазнаўства» для ПУА «Універсітэт імя Ніла Гілевіча». Кіраваў педагагічнай і навучальнай практыкамі студэнтаў. Арганізатар, кіраўнік і ўдзельнік шматлікіх навукова-даследных экспедыцый. Кіруе навуковай працай аспірантаў, магістрантаў і дыпломнікаў. Пад яго кіраўніцтвам падрыхтаваны і абаронены 2 кандыдацкія і 8 магістарскіх дысертацый. Рэцэнзент шматлікіх падручнікаў і навучальных дапаможнікаў (школьных і для ВНУ) па біялогіі і экалогіі, навукова-тэрміналагічных слоўнікаў, манаграфій, навуковых праектаў і г. д. Разам з чальцом-карэспандэнтам НАН Беларусі Астапенем А. П., акадэмікамі Грыбам С. І. і Парфёнавым В. І. ад імя Рэспублікі Беларусь удзельнічаў у распрацоўцы міжнароднай Канвенцыі аб біялагічнай разнастайнасці, прынятай у Рыо-дэ-Жанейра ў 1992 г.<ref>8</ref>.


== Грамадская дзейнасць ==
== Грамадская дзейнасць ==
[[Файл:Пікет каля Дому ўраду (Менск, 1991 г.).jpg|міні|На пікеце каля Дома ўрада плакат беларускай лацінкай: «Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: гэрб Пагоня й бел-чырвона-белы сьцяг, — а таксама назоў краіны Літва, сталіцы — Менск!» (19 верасня 1991 г.)]]
[[Файл:Пікет каля Дому ўраду (Менск, 1991 г.).jpg|міні|На пікеце каля Дома ўрада плакат беларускай лацінкай: «Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: гэрб Пагоня й бел-чырвона-белы сьцяг, — а таксама назоў краіны Літва, сталіцы — Менск!» (19 верасня 1991 г.)]]
У 1989 стварыў адны з першых у Акадэміі навук суполак Беларускага народнага фронту і Таварыства беларускай мовы (ТБМ) імя Францішка Скарыны. З 1991 нязменны старшыня Акадэмічнай рады ТБМ, сябар Менскай гарадской і Рэспубліканскай радаў, сакратарыяту Таварыства. Старшыня тэрміналагічнай камісіі [[Таварыства беларускай мовы|ТБМ]]<ref name="Lycawiczy">{{кніга
Стараста класа ў школе, намеснік старасты студэнцкай групы, камісар і камандзір студэнцкіх будаўнічых атрадаў «Мерыдыян» і «Белая Вежа», удзельнік танцавальнага ансамбля «Вяснянка» (1972––1977) і кіраўнік танцавальнага калектыву факультэта прыродазнаўства [[Мінскі педагагічны інстытут|МДзПІ]] імя А. М. Горкага. У 1989 стварыў адны з першых у Акадэміі навук суполак [[Таварыства беларускай мовы|Беларускага народнага фронту]] і [[Таварыства беларускай мовы|Таварыства беларускай мовы (ТБМ) імя Францішка Скарыны]]. З 1991 па 2005 старшыня Акадэмічнай рады ТБМ. Неаднаразова выбіраўся чальцом Менскай гарадской і Рэспубліканскай радаў, сакратарыяту Таварыства. Старшыня тэрміналагічнай камісіі [[Таварыства беларускай мовы|ТБМ]]<ref name="Lycawiczy">{{кніга
|аўтар = [[Сымон Вікенцьевіч Барыс|С.В.Барыс]], [[Анатоль Валянцінавіч Рогач|А.В.Рогач]]
|аўтар = [[Сымон Вікенцьевіч Барыс|С.В.Барыс]], [[Анатоль Валянцінавіч Рогач|А.В.Рогач]]
|частка = Нарачанка і яе берагі
|частка = Нарачанка і яе берагі
Радок 39: Радок 37:
|isbn = 978-985-6992-37-0
|isbn = 978-985-6992-37-0
|тыраж = 99
|тыраж = 99
}}</ref>, а таксама старшыня секцыі біялагічнай і сельскагаспадарчай тэрміналогіі Тэрміналагічнай камісіі пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь, сябар секцыі біялогіі экспертнай групы па доследнай праверцы школьных падручнікаў пры Мінадукацыі. Выбіраўся старшынём прафсаюзнай арганізацыі ІЭБ імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі і сябрам рэспубліканскага камітэта галіновага прафсаюза, старшынём Клуба грэка-каталіцкай інтэлігенцыі імя Кірылы Тураўскага<ref>http://www.svjazep.org/klub.htm</ref> і сябрам шэрагу нацыянальна-адраджэнцкіх арганізацый. Будучы старшынём прафкама правёў сходы калектыву Інстытута па вылучэнні кандыдатаў у дэпутаты ВС БССР (1990), на якіх перамогу атрымаў Зянон Пазьняк. Пасля адной з постчарнобыльскіх экспедыцый (1989) унёс прапанову пра стварэнне на Беларусі «Руху за выжыванне». Праект неўзабаве быў рэалізаваны ў выглядзе «Чарнобыльскага шляху», узначаленага прафесарам-фізікам Ю. Хадыкам. Напярэдадні прыняцця Вярхоўнай Радай БССР галоўных атрыбутаў дзяржавы: назвы краіны і сімвалаў (19 верасня 1991) арганізаваў самастойны пікет ля Дома Ўраду на пляцы Леніна з плакатам: ''«Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: гэрб Пагоня й бел-чырвона-белы сьцяг, — а таксама назоў краіны Літва, сталіцы — Менск!»''. Пасля другога рэферэндуму (1996) і зменаў у Асноўным законе Рэспублікі Беларусь разам з вядомымі беларускімі навукоўцамі-біёлагамі В. М. Іванчанкам, З. Я. Сяровай і С. І. Бельскай ініцыяваў стварэнне Грамадскага камітэту ў абарону Канстытуцыі (ГРАК). Жыццё змушала і на іншыя грамадскія ініцыятывы ды браць актыўны ўдзел у розных акцыях: распаўсюджванні ўлёткаў, зборах подпісаў, у т. л. за стварэнне Беларускага нацыянальнага ўніверсітэта і інш. Узначальваючы (з 1993 па сёння) Тэрміналагічную камісію ТБМ імя Ф. Скарыны, з дапамогай Міністэрства адукацыі, навукоўцаў і педагогаў арганізаваў і правёў першыя дзве нацыянальныя канферэнцыі «Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі» (1994, 1995), у якіх бралі ўдзел шматлікія замежныя даследнікі-славісты<ref>Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі: Матэрыялы Першай нацыянальнай канферэнцыі, Менск, 4-6 траўня 1994 г. / Адказны рэд. Зьміцер Санько. — Мн., 1995. — 340 с.</ref>;<ref>Я. Стапановіч. Беларуская мова — мова навукі. Другая Тэрміналагічная канферэнцыя: мэты дасягнутыя // «Наша слова», № 25, 21 чэрвеня 1995 г. — С. 6-7.</ref>. Мову лічыць першаасновай нацыянальнай еднасці і дзяржаўнасці. Гэта праблема стрыжнем гучала ў ягоным дакладзе на першым Усебеларускім сходзе інтэлігенцыі (2003)<ref>Я. Стэпановіч. Навукоўцы за Беларусь (Даклад на Ўсебеларускім сходзе інтэлігенцыі, 16 сакавіка 2003 г.) // «Новы час», № 4 (9), сакавік 2003 г. — С. 6.</ref>, на з’ездах і радах ТБМ, гучыць ва ўсіх іншых выступах і публікацыях. Лічыць сістэму адукацыі асноўным спосабам захавання беларускай нацыі і дзяржавы<ref>Я. Стэпановіч. Мова — адукацыя — дзяржава // «Наша слова», № 7 (1106) 13 лютага 2013 г. — С. 2.</ref>.
}}</ref>, а таксама старшыня секцыі біялагічнай і сельскагаспадарчай тэрміналогіі Тэрміналагічнай камісіі пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь, намеснік старшыні і чалец секцыі біялогіі экспертнай групы па доследнай праверцы школьных падручнікаў пры Мінадукацыі (2001––2015). Пры канцы 80-х – пачатку 90-х выбіраўся старшынём прафсаюзнай арганізацыі ІЭБ імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі і сябрам рэспубліканскага камітэта галіновага прафсаюза, старшынём [[Таварыства беларускай мовы|Клуба грэка-каталіцкай інтэлігенцыі імя Кірылы Тураўскага]]<ref>10</ref> і сябрам [[Таварыства беларускай мовы|Беларускай сацыял-дэмакратычнай Грамады]] (пры старшынстве Міхася Ткачова). Будучы старшынём прафкама правёў сходы калектыву Інстытута па вылучэнні кандыдатаў у дэпутаты ВС БССР (1990), на якіх перамогу атрымаў Зянон Пазьняк. Пасля адной з постчарнобыльскіх экспедыцый (1989) унёс прапанову пра стварэнне на Беларусі «Руху за выжыванне». Праект неўзабаве быў рэалізаваны ў выглядзе «Чарнобыльскага шляху», узначаленага прафесарам-фізікам Ю. Хадыкам. Напярэдадні прыняцця Вярхоўнай Радай БССР галоўных атрыбутаў дзяржавы: назвы краіны і сімвалаў (19 верасня 1991) арганізаваў самастойны пікет ля Дома Ўраду на пляцы Леніна з плакатам: ''«Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: гэрб Пагоня й бел-чырвона-белы сьцяг, — а таксама назоў краіны Літва, сталіцы — Менск!»''. Пасля другога рэферэндуму (1996) і зменаў у Асноўным законе Рэспублікі Беларусь разам з вядомымі беларускімі навукоўцамі-біёлагамі В. М. Іванчанкам, З. Я. Сяровай і С. І. Бельскай ініцыяваў стварэнне Грамадскага камітэту ў абарону Канстытуцыі (ГРАК). Жыццё змушала і на іншыя грамадскія ініцыятывы ды браць актыўны ўдзел у розных акцыях: распаўсюджванні ўлёткаў, зборах подпісаў, у т. л. за стварэнне Беларускага нацыянальнага ўніверсітэта (БНУ) і інш. Узначальваючы (з 1993) Тэрміналагічную камісію ТБМ імя Ф. Скарыны, з дапамогай Міністэрства адукацыі, навукоўцаў і педагогаў арганізаваў і правёў першыя дзве нацыянальныя канферэнцыі «Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі» (1994, 1995), у якіх бралі ўдзел шматлікія замежныя даследнікі-славісты<ref>11</ref>;<ref>12</ref>. Прапанаваў варыянт канцэпцыі БНУ. Мову лічыць першаасновай нацыянальнай еднасці і дзяржаўнасці. Гэта праблема стрыжнем гучала ў ягоным дакладзе на першым Усебеларускім сходзе інтэлігенцыі (2003)<ref>13</ref>, на з’ездах і радах ТБМ, гучыць ва ўсіх іншых выступах і публікацыях<ref>14</ref>;<ref>15</ref>. Лічыць сістэму адукацыі асноўным спосабам захавання беларускай нацыі і дзяржавы<ref>16</ref>;<ref>17</ref>.


Чалец Навуковай рады і Рады па абароне дысертацый Д.01.38.01 пры ІЭБ імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі. Неаднаразова выступаў у якасці эксперта і афіцыйнага апанента пры абароне дысертацый па спецыяльнасцях 03.00.05 «Батаніка» і 03.00.16 «Экалогія». Браў удзел у працы прыймовых камісій у аспірантуру ў ІЭБ і на факультэце прыродазнаўства БДзПУ. Чалец рэдкалегій зборнікаў «Ботаника: Исследования», «Весці БДПУ» і «Вопросы естествознания», Рабочай групы НАН Беларусі па маніторынгу навакольнага асяроддзя.
Чалец Навуковай рады і Рады па абароне дысертацый Д.01.38.01 пры ІЭБ імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі. Неаднаразова выступаў у якасці эксперта і афіцыйнага апанента пры абароне дысертацый па спецыяльнасцях 03.00.05 «Батаніка» і 03.00.16 «Экалогія». Браў удзел у працы прыймовых камісій у аспірантуру ў ІЭБ і на факультэце прыродазнаўства БДзПУ. Чалец Міжнароднага сінтаксанамічнага аб’яднання The Global Index of Vegetation-Plot Databases (GIVD), Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў, праграмных камітэтаў Міжнароднаых навукова-практычных канферэнцый.


Узнагароджаны грамадскім медалём Барыса Кіта «За асягненьні ў асветніцтве і навуцы» (2005)<ref>Пакліканне (інтэрв’ю А. Анісім) // «Новы час», № 1 (42), студзень 2005 г. — С. 2.</ref>, Дыпломамі Таварыства беларускай школы (2007 і 2014), Дыпломам выпускнікоў факультэта прыродазнаўства БДзПУ ў намінацыі «Рэспект і павага» (2009) і інш. Занесены ў Кнігу гонару «Рупліўцы твае, Беларусь» (2005)<ref>http://pawet.net/ns/2005/05/%E2%84%96_5_(691).html</ref>.
Узнагароджаны грамадскім медалём Барыса Кіта «За асягненьні ў асветніцтве і навуцы» (2005)<ref>Пакліканне (інтэрв’ю А. Анісім) // «Новы час», № 1 (42), студзень 2005 г. — С. 2.</ref>, Дыпломамі Таварыства беларускай школы (2007 і 2014), Дыпломам выпускнікоў факультэта прыродазнаўства БДзПУ ў намінацыі «Рэспект і павага» (2009) і інш. Занесены ў Кнігу гонару «Рупліўцы твае, Беларусь» (2005)<ref>http://pawet.net/ns/2005/05/%E2%84%96_5_(691).html</ref>.
Радок 48: Радок 46:
* Карта растительности бассейна оз. Нарочь / Авт.: Адерихо В. С., Голод Д. С., Гриневич В. А., Красовский Е. Л., Степанович И. М., Юркевич И. Д. — 1 : 25 000, 250 м в 1 см. — Мн., 1980.
* Карта растительности бассейна оз. Нарочь / Авт.: Адерихо В. С., Голод Д. С., Гриневич В. А., Красовский Е. Л., Степанович И. М., Юркевич И. Д. — 1 : 25 000, 250 м в 1 см. — Мн., 1980.
* Карта растительности бассейна р. Припять / Авт.: Юркевич И. Д., Голод Д. С., Петручук Н. И., Красовский Е. Л., Степанович И. М. — 1 : 500 000, 5 км в 1 см. — Мн., 1980.
* Карта растительности бассейна р. Припять / Авт.: Юркевич И. Д., Голод Д. С., Петручук Н. И., Красовский Е. Л., Степанович И. М. — 1 : 500 000, 5 км в 1 см. — Мн., 1980.
* Юркевіч, І. Д. Класіфікацыя прыроднай лугавой расліннасці Беларусі / І. Д. Юркевіч, Н. А. Буртыс, С. Р. Бусько, І. М. Сцепановіч // Весці АН БССР. Сер. біял. навук. — 1985. — Вып. І. — С. 3-8.
* Юркевіч, І. Д. Класіфікацыя прыроднай лугавой расліннасці Беларусі / І. Д. Юркевіч, Н. А. Буртыс, С. Р. Бусько, І. М. Сцепановіч // Весці АН БССР. Сер. біял. навук. — 1985. — Вып. І. — С. 3––8.
* Юркевич, И. Д. Кормовая оценка луговой флоры Белоруссии / И. Д. Юркевич, С. Р. Бусько, И. М. Степанович // Ботаника. Вып. 28. — Мн.: Наука и техника, 1987. — С. 3-15.
* Юркевич, И. Д. Кормовая оценка луговой флоры Белоруссии / И. Д. Юркевич, С. Р. Бусько, И. М. Степанович // Ботаника. Вып. 28. — Мн.: Наука и техника, 1987. — С. 3––15.
* Степанович, И. М. О сообществах Corynephoretum canescentis и Koelerietum glaucae в бассейне реки Вилии (БССР) / И. М. Степанович // Бот. журн. — 1988. — Т. 73, № 7. — С. 998—1011.
* Степанович, И. М. О сообществах Corynephoretum canescentis и Koelerietum glaucae в бассейне реки Вилии (БССР) / И. М. Степанович // Бот. журн. — 1988. — Т. 73, № 7. — С. 998—1011.
* Сцепановіч, І. М. Комплексны падыход да распрацоўкі сінтаксанаміі расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч // Весці АН Беларусі. Сер. біял. навук. — 1994. — № 2. — С. 18-22.
* Сцепановіч, Я. М. Семантычныя з’явы ў беларускай біялагічнай тэрміналогіі / Я. М. Сцепановіч // Адукацыя і выхаванне. Біялогія: праблемы выкладання, 1996. — Вып. 2. — С. 39––51.
* Сцепановіч, Я. М. Семантычныя з’явы ў беларускай біялагічнай тэрміналогіі / Я. М. Сцепановіч // Адукацыя і выхаванне. Біялогія: праблемы выкладання, 1996. — Вып. 2. — С. 39-51.
* Kozulin, A. Srednyaya Pripyat (Floodplein of Mid Pripyat River), Belarus / A. Kozulin and I. Stepanovich // Ph. Benstead, P. Jose, Ch. Joyce and M. Wade. European Wet Grassland: Guidelines for management and restoration. — London: RSPB, Sandy, 1999. — P. 65-68.
* Kozulin, A. Srednyaya Pripyat (Floodplein of Mid Pripyat River), Belarus / A. Kozulin and I. Stepanovich // Ph. Benstead, P. Jose, Ch. Joyce and M. Wade. European Wet Grassland: Guidelines for management and restoration. — London: RSPB, Sandy, 1999. — P. 65-68.
* Cцепановіч, І. М. Прадукцыйнасць надземнай фітамасы прыродных травяных згуртаванняў Беларусі / І. М. Сцепановіч, А. Ф. Сцепановіч // Природные ресурсы. — 2000. — № 2. — С. 5-9.
* Cцепановіч, І. М. Прадукцыйнасць надземнай фітамасы прыродных травяных згуртаванняў Беларусі / І. М. Сцепановіч, А. Ф. Сцепановіч // Природные ресурсы. — 2000. — № 2. — С. 5––9.
* Сцепановіч, І. М. Навуковыя асновы ацэнкі і аховы біяразнастайнасці прыроднай травяністай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. — 2000. — № 3. — С. 16-27.
* Сцепановіч, І. М. Навуковыя асновы ацэнкі і аховы біяразнастайнасці прыроднай травяністай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. — 2000. — № 3. — С. 16––27.
* Сцепановіч, І. М. Эколага-фларыстычны дыягназ сінтаксонаў прыроднай травяністай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч. — Мн.: «Камтат», 2000. — 140 с.
* Сцепановіч, І. М. Эколага-фларыстычны дыягназ сінтаксонаў прыроднай травяністай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч. — Мн.: «Камтат», 2000. — 140 с.
* Сцепановіч, І. М. Біяхімічны склад і кармавыя вартасці травастояў прыродных лугавых супольніцтваў / І. М. Сцепановіч, Т. П. Шарпіо // Весці АН Беларусі. Сер. біял. навук. — 2001. — № 2. — С. 34-39.
* Сцепановіч, І. М. Біяхімічны склад і кармавыя вартасці травастояў прыродных лугавых супольніцтваў / І. М. Сцепановіч, Т. П. Шарпіо // Весці АН Беларусі. Сер. біял. навук. — 2001. — № 2. — С. 34––39.
* Флора и растительность Полесского государственного радиационно-экологического заповедника / Парфенов В. И., Масловский О. М., Валетов В. В., Скуратович А. Н., Дубовик Д. В., Степанович И. М. и др. — Мозырь: ООО ИД «Белый Ветер», 2002. — 112 с.
* Флора и растительность Полесского государственного радиационно-экологического заповедника / Парфенов В. И., Масловский О. М., Валетов В. В., Скуратович А. Н., Дубовик Д. В., Степанович И. М. и др. — Мозырь: ООО ИД «Белый Ветер», 2002. — 112 с.
* Природная среда Беларуси: Монография / Под ред. В. Ф. Логинова; НАН Беларуси, Ин-т пробл. использования природ. ресурсов и экологии. — Мн.: НОООО «БИП-С», 2002. — 424 с. (глава 2.5.3).
* Korytarz ekologiczny doliny Bugu: Stan — Zagrożenia — Ochrona / Praca zbiorowa pod red. A. Dombrowskiego, Z. Głowackiego, W. Jakubowskiego i dr.; zespól autorski: J. Błachuta, J. Błachuta, P. Chylarecki… (Polska), G. Dudko, D. Golod, A. Makarewicz…, I. Stepanovich… (Białoruś), I. Danylyk, I. Gorban, L. Gorban… (Ukraina); koordynacja projektu Z. Tederko; fundacja IUCN Poland. — Warszawa, 2002. — 368 s.
* Korytarz ekologiczny doliny Bugu: Stan — Zagrożenia — Ochrona / Praca zbiorowa pod red. A. Dombrowskiego, Z. Głowackiego, W. Jakubowskiego i dr.; zespól autorski: J. Błachuta, J. Błachuta, P. Chylarecki… (Polska), G. Dudko, D. Golod, A. Makarewicz…, I. Stepanovich… (Białoruś), I. Danylyk, I. Gorban, L. Gorban… (Ukraina); koordynacja projektu Z. Tederko; fundacja IUCN Poland. — Warszawa, 2002. — 368 s.
* Сцепановіч, Я. М. Трансект-метад як аснова маніторынгу раслінных экасістэм (з нямецкага досведу) / Я. М. Сцепановіч // Міжнародны экалагічны досвед і яго выкарыстанне на Беларусі : зб. навук. артыкулаў. International Environmental Experience: Applications for Belarus (collected papers) / Пад агульнай рэд. У. К. Слабіна. — Віцебск: ВФ УА ІСВ, 2003. — С. 226—230.
* Сцепановіч, Я. М. Трансект-метад як аснова маніторынгу раслінных экасістэм (з нямецкага досведу) / Я. М. Сцепановіч // Міжнародны экалагічны досвед і яго выкарыстанне на Беларусі : зб. навук. артыкулаў. International Environmental Experience: Applications for Belarus (collected papers) / Пад агульнай рэд. У. К. Слабіна. — Віцебск: ВФ УА ІСВ, 2003. — С. 226—230.
* Степанович, И. М. Травяные сообщества Березинского биосферного заповедника: структура, продуктивность, состояние / И. М. Степанович, Е. Н. Ивкович, Е. Ф. Степанович, С. А. Автушко. — Минск: Белорусский дом печати, 2005. — 200 с.
* Степанович, И. М. Травяные сообщества Березинского биосферного заповедника: структура, продуктивность, состояние / И. М. Степанович, Е. Н. Ивкович, Е. Ф. Степанович, С. А. Автушко. — Минск: Белорусский дом печати, 2005. — 200 с.
* Сцепановіч, Я. М. Дамінанты ў сінтаксанаміі й тыпалогіі (на прыкладзе лугавой расліннасці) / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: Право и экономика, 2005. — Вып. 33. — С. 69-76.
* Сцепановіч, Я. М. Дамінанты ў сінтаксанаміі й тыпалогіі (на прыкладзе лугавой расліннасці) / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: Право и экономика, 2005. — Вып. 33. — С. 69––76.
* Ключевые ботанические территории Беларуси / Масловский О. М., Пронькина Г. А., Парфенов В. И., Пугачевский А. В., Третьяков Д. И., Степанович И. М. и др.; под ред. О. М. Масловского, Г. А. Пронькиной. — М.-Мн.: Бестиор, 2005. — 80 с.
* Сцепановіч, Я. М. Фітацэнаразнастайнасць расліннасці Беларусі / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: ИООО «Право и экономика», 2006. — Вып. XXXIV. — С. 264—281.
* Сцепановіч, Я. М. Фітацэнаразнастайнасць расліннасці Беларусі / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: ИООО «Право и экономика», 2006. — Вып. XXXIV. — С. 264—281.
* Сцепановіч, Я. М. Гаспадарчая тыпалогія кармавых угоддзяў Беларусі / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: ИООО «Право и экономика», 2008. — Вып. XXXV. — С. 115—123.
* Сцепановіч, Я. М. Гаспадарчая тыпалогія кармавых угоддзяў Беларусі / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: ИООО «Право и экономика», 2008. — Вып. XXXV. — С. 115—123.
Радок 73: Радок 68:
* Степанович, И. Мониторинг луговой и лугово-болотной растительности Беларуси: Научно-методические основы, технология, сеть пунктов / И. Степанович, Е. Степанович. — Saarbrücken: LAP LAMBERT Academic Publishing, 2015. — 328 с. — ISBN 978-3-659-78602-0 (www.lap-publishing.com; https://www.ljubljuknigi.ru/store/ru/book/1/isbn/978-3-659-78602-0)
* Степанович, И. Мониторинг луговой и лугово-болотной растительности Беларуси: Научно-методические основы, технология, сеть пунктов / И. Степанович, Е. Степанович. — Saarbrücken: LAP LAMBERT Academic Publishing, 2015. — 328 с. — ISBN 978-3-659-78602-0 (www.lap-publishing.com; https://www.ljubljuknigi.ru/store/ru/book/1/isbn/978-3-659-78602-0)
* Stepanovich, J. The community formed by Carex elata ssp. elata and Carex elata ssp. omskiana in Belarus / J. Stepanovich & S. Tereshchenko // Biologia, Section Botany. — 2015. — 70/9. — P. 1172—1184.
* Stepanovich, J. The community formed by Carex elata ssp. elata and Carex elata ssp. omskiana in Belarus / J. Stepanovich & S. Tereshchenko // Biologia, Section Botany. — 2015. — 70/9. — P. 1172—1184.
*Сцепановіч, І. М. Прынцыпы, метады і крытэры сазалагічнай ацэнкі раслінных супольніцтваў / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. –­– 2016. –– № 1. –– С. 34––47.
*Сцепановіч, І. М. Сучасны стан і стратэгія ўстойлівага выкарыстання лугавой расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. –– 2017. –– № 2. –– С. 58––74.
*Сцепановіч, І. М. Праблемы сiнтаксанамii i сiнфiтасазалагiчнай ацэнкi раслiннасцi Беларусi // Купревичские чтения XI: Проблемы экспериментальной ботаники (Посвящается Году белорус. науки и 120-летию со дня рождения В. Ф. Купревича) / НАН Беларуси, Отд. биол. наук; отв. ред.: А. В. Пугачевский. –– Мн.: Тэхналогія, 2017. –– С. 77––150 = Stepanovič, J. M. The problems of syntaxonomy and synphytosozological evaluation of vegetation of Belaruś // Kuprevich Lecture XI: Problems of experimental Botany / National Academy of Sciences of Belaruś, Division of biological Science. –– Minsk: Technalohija, 2017. –– P. 77––150.
*Сцепановіч, І. М. Геабатанічная характарыстыка супольніцтваў, якія фармуюцца ''Filipendula ulmaria'' (L.) Maxim. i ''Filipendula denudata'' (J. et C. Presl) Fritsch, у Беларусі / І. М. Сцепановіч // Весці Нац. aкад. навук Беларусі. Сер. біял. навук. –– 2018. –– Т. 63, № 1. –– С. 72––82.
*Сцепановіч, І. М. Аднаўленчыя сукцэсіі дрэвава-хмызняковай расліннасці на лугах, балотах і постсялібных тэрыторыях Беларусі / І. М. Сцепановіч // Труды БГТУ. Научный журнал. Сер. 1. Лесное хозяйство, природопользование и переработка возобновляемых ресурсов. –– 2019. –– № 2 (222). –– С. 82––89.
*Сцепановіч, І. М. Інвазійны патэнцыял сінантропнага кампаненту хваёвых лясоў Беларусі / І. М. Сцепановіч // Труды БГТУ. Научный журнал. Сер. 1. Лесное хозяйство, природопользование и переработка возобновляемых ресурсов. –– 2019. –– № 2 (222). –– С. 90––98.
* Сцепановіч, І. Лугі і кармавыя ўгоддзі пад уздзеяннем радыяцыі і цяжкіх металаў / І. Сцепановіч // Наука и инновации. Научно-практический журнал. –– 2019. –– № 9 (199). –– С. 73––79.

⚫
Спасылкі


⚫
*[http://www-be.bspu.unibel.by/prof/2165-stepanovich.html bspu.unibel.by]
⚫
{{Зноскі}}
*<nowiki>http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/</nowiki>
* <nowiki>http://botany-institute.bas-net.by/struktura/otdel-rastitelnosti-i-resursov-rastitelnogo-mira/sektor-monitoringa-rastitelnogo-mira/</nowiki>


⚫
'''Зноскі'''
⚫
== Спасылкі ==
⚫
* [http://www-be.bspu.unibel.by/prof/2165-stepanovich.html bspu.unibel.by]


# Беларуская мова — мова навукі (інтэрв’ю Л. Мухінай) // «Права на волю». Бюл. Грамадскага аб’яднання "Праваабарончы цэнтр «Вясна» (на бел., рас. і анг. мовах), № 10 (130), травень 2003 г. — С. 8.
{{DEFAULTSORT:Сцепановіч І}}
# Сцепановіч, І. М. Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі: дыс… докт. біял. навук : 03.00.05 / І. М. Сцепановіч. — Мінск, 1999. — 775 с.
# <nowiki>http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/</nowiki><span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>
# <nowiki>http://www.bspu.unibel.by/index.php?option=com_content&view=article&id=2165%3Astepanovich&catid=211&Itemid=745</nowiki> <span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>
# Зоя Хруцкая. Я пішу пра доктара біялагічных навук з Вілейшчыны, які ладзіў пікет за “Пагоню” і бел-чырвона-белы сцяг // “Рэгіянальная газета”, № 47 (1178), 24 лістапада 2017 г. (<nowiki>http://www.rh.by/by/464/50/18563/;http://www.rh.by/by/471/50/18784/</nowiki>)
# Я. Ста<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>пановіч. Крок да эўрапэйскага супольніцтва // «Навіны Беларускай акадэміі», № 20, 31 мая 1991 г. — С. 5.
# Я. Ста<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>пановіч. Не панацэя, але важны сродак уратаванння нашай мовы і нацыі // «Наша слова», № 9—11 (221—223), 1, 7 і 14 сакавіка 1995 г. — С. 5.
# http:<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>//minpriroda.by/ru/napravlenia/mejdunsotr/konvencia <span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>
# ''[[Сымон Вікенцьевіч Барыс|С.В.Барыс]], [[Анатоль Валянцінавіч Рогач|А.В.Рогач]].'' Нарачанка і яе берагі // . — Мн.: Выдавец Зміцер Колас, 2013. — С. 378-379. — 712 с. — 99 экз. — ISBN 978-985-6992-37-0.
# <nowiki>http://www.svjazep.org/klub.htm</nowiki> <span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>
# Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі: Матэрыялы Першай нацыянальнай канферэнцыі, Менск, 4-6 траўня 1994 г. / Адказны рэд. Зьміцер Санько. — Мн., 1995. — 340 с.
# Я. Стапанов<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>іч. Беларуская мова — мова навукі. Другая Тэрміналагічная канферэнцыя: мэты дасягнутыя // «Наша слова», № 25, 21 чэрвеня 1995 г. — С. 6-7.
# Я. Стэпановіч. Навукоўцы за Беларусь (Даклад на Ўсебеларускім сходзе інтэлігенцыі, 16 сакавіка 2003 г.) // «Новы час», № 4 (9), сакавік 2003 г. — С. 6.
# Я. Стэпановіч. Двухмоўе для Беларусі – шлях у нікуды // “Наша слова”, № 11 (1266) 16 сакавіка 2016 г. – С. 2 (<nowiki>http://pawet.net/ns/2016/11/%E2%84%96_11_%281266%29.html</nowiki>)
# Я<span class="MsoHyperlink"><span lang="BE"></span></span>. Стэпановіч. Грошы маюць уласцівасць заканчвацца, а нацыянальная ідэя – ніколі // “Новы час”, № 26 (540), 7 ліпеня 2017 г. – С. 7 (<nowiki>https://www.novychas.by/pdf/n26_2017_sayt.pdf</nowiki>)
# Я<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>. Стэпановіч. Мова — адукацыя — дзяржава // «Наша слова», № 7 (1106) 13 лютага 2013 г. — С. 2 (<nowiki>http://www.nashaslova.mns.by/page25.html</nowiki>; <nowiki>http://pawet.net/ns/2013/07/%E2%84%96_07_(1106).html)</nowiki>
# С<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>тэпановіч, Я. М. Сучасны стан і дынаміка беларускамоўнага выкладання ў ВНУ за апошнія 25 гадоў (на прыкладзе БДзПУ імя Максіма Танка) // “Наша слова”, № 20 (1275), 18 траўня 2016 г. – С. 2.
# Алена Анісі<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>м. Пакліканне (інтэрв’ю) // «Новы час», № 1 (42), студзень 2005 г. — С. 2.
# Мі<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>кола Лавіцкі. Ён багаты сваёй беларускасцю // “Наша слова”, № 5 (691), 2 лютага 2005 г. – С. 2 (<nowiki>http://pawet.net/ns/2005/05/%E2%84%96_5_(691).html)</nowiki>
{{DEFAULTSORT:Сцепановіч І}}<span lang="BE">Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.</span>
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Вілейскім раёне]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Вілейскім раёне]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай біялогіі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай біялогіі]]

Версія ад 17:20, 30 снежня 2019

Іосіф Міхайлавіч Сцепановіч
Дата нараджэння 3 лютага 1955(1955-02-03) (69 гадоў)
Месца нараджэння
Род дзейнасці геабатанік, эколаг, грамадскі дзеяч
Месца працы
Навуковая ступень доктар біялагічных навук
Альма-матар
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Сцепановіч.

Іосіф Міхайлавіч Сцепановіч (Язэп Стэпановіч, Я. Стапановіч, Jazep Stepanovič; руск.: Иосиф Михайлович Степанович; нар. 3 лютага 1955, вёска Лыцавічы, Вілейскі раён, Мінская вобласць) — беларускі навуковец у галіне геабатанікі і экалогіі, педагог і грамадскі дзеяч. Доктар біялагічных навук (2001). Дацэнт (2009).

Біяграфічныя звесткі

Нарадзіўся ў вёсцы Лыцавічы Вілейскага раёна Маладзечанскай вобласці (цяпер Вілейскі раён Мінскай вобласці) у сям’і Міхаіла Іосіфавіча Сцепановіча і Алены Мікалаеўны Сцепановіч (у дзявоцтве Роліч). Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме. Продкі па бацькавай лініі паходзяць з Вільні (сучасная Літва). Ягоны прадзед Пётра Стэфановіч — кнігадрукар, меў зямлю пад Вялейкай (паміж вёскамі Іванкі, Лыцавічы і Баравыя — урочышча Ігрушкі), дзе і наладзіў сталае жыхарства. Суседняя вёска Ролічы — месца жыцця і рольніцтва (адсюль, верагодна, паходжанне назвы паселішча) продкаў па матчынай лініі.

Скончыў Сырмежскую сярэднюю школу (Мядзельскі раён) з пахвальнай граматай (1972), у 1977 — Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага, факультэт прыродазнаўства. Дырэктар Вілейскага раённага дома піянераў і школьнікаў (1977). З 1977 па 1979 служыў у шэрагах савецкай арміі (курсантам, камандзірам танка, старшыном роты). 3 1979 у Інстытуце эксперыментальнай батанікі (ІЭБ) імя В. Ф. Купрэвіча Нацыянальнай АН Беларусі. Прайшоў прыступкі службовай лесвіцы ад лабаранта, інжынера да загадчыка лабараторыі і галоўнага навуковага супрацоўніка. Скончыў аспірантуру (1987) і дактарантуру (1998) пры ІЭБ НАН Беларусі. Падрыхтаваў і паспяхова абараніў кандыдацкую (1988) і доктарскую (2001) дысертацыі па спецыяльнасці 03.00.05 — батаніка. Доктарская дысертацыя «Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі» — першая ў галіне прыродазнаўчых навук на беларускай мове[1] і з выкарыстаннем сучаснай нацыянальнай лацінкі (аўтарскі варыянт)[2]. Стажаваўся ў Батанічным інстытуце імя В. Л. Камарова АН СССР (г. Ленінград, 1986 і 1987) і Батанічным інстытуце Чэшскай акадэміі навук (Пругоніца ля Прагі, 1998). Прайшоў стацыянарныя ландшафтна-экалагічныя курсы пры Батанічным інстытуце і Батанічным садзе Грайфсвальдскага ўніверсітэта імя Э. М. Арндта (Нямеччына, 1998)[3]. З 2005 — прафесар кафедры агульнай біялогіі Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка[4], па сумяшчальніцтве — вядучы навуковы супрацоўнік ІЭБ НАН Беларусі. З 2015 — галоўны навуковы супрацоўнік ІЭБ. Жанаты з Аленай Феакцістаўнай Сцепановіч (у дзявоцтве Жукава) (1960 г. нар., Мінск, навуковец у галіне геабатанікі і лесазнаўства), мае сына Аляксандра (доктар-інжынерынг у галіне вадароднай энергетыкі) і дачку Лідзію (магістар псіхалогіі)[5].

Навуковая і педагагічная дзейнасць

Навуковыя працы па сінтаксанаміі, экалогіі, мапаграфаванні, ахове расліннасці, яе рацыянальным выкарыстанні, антрапагенным уздзеянні на раслінныя супольніцтвы, прадукцыйнасці надземнай фітамасы, біяхімічным і біягеахімічным складзе травастанаў і глебаў і інш. Склаў першы прадромус (папярэдні пералік сінтаксонаў) расліннасці Беларусі. Распрацаваў тэхналогію, методыку і разгарнуў сетку маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці краіны. У спісе друкаваных працаў больш за 300 адзінак, у т. л. 12 манаграфій, 3 метадычныя дапаможнікі, 32 падзелы (главы) кніг, 10 брашураў, 8 мапаў расліннасці. У практыку народнай гаспадаркі зроблена блізу 60 укараненняў. Суаўтар інфармацыйнага рэсурсу «База дадзеных маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці» (2010, рэгістрацыйнае пасведчанне № 1341001039) і кампутарнай праграмы PROFIL (2015, Нацыянальны цэнтр інтэлектуальнай уласнасці, рэг. пасв. № 782). У навуковых даследаваннях асноўную ўвагу канцэнтруе на развязанні цэнтральнай праблемы геабатанікі і фітацэналогіі — класіфікацыі расліннасці. У гэтым кірунку прапанаваў і паспяхова апрабаваў інтэграваны падыход у сінтаксанамічных даследаваннях, які заключаецца ў выкарыстанні ў паслядоўнай таблічнай апрацоўцы геабатанічных апісанняў па метадзе Й. Браўн-Бланке (J. Braun-Blanquet) і вылучэнні сінтаксонаў як фларыстычных, так і іншых паказнікаў расліннасці (прадукцыйнасці, фізіянамічнасці), а таксама эдафатопу (аграхімічных і грануламетрычных паказнікаў, увільгатнення глебы). У выніку распрацаваў універсальную сістэму сінтаксонаў лугавой, лугава-балотнай, прыбярэжна-воднай і пусткавай расліннасці, а на яе аснове –– гаспадарчую тыпалогію кармавых угоддзяў Беларусі. Распрацаваў палажэнні пра ўстойлівасць і асноўную фітацэнатычную ролю дамінантаў-эдыфікатараў і пра ландшафтную стэнатопнасць — эўрытопнасць раслінных супольніцтваў, што спрыяе пазнанню ландшафтнай прымеркаванасці расліннасці. Акрамя таго, першым пачаў вывучэнне ўплыву тэхнагенных палютантаў (цяжкіх металаў) на травяністую расліннасць, раскрыў шэраг залежнасцяў прадукцыйнасці і біяхімічнага складу травастану ад экалагічных, у т. л. ЦМ, радыянуклідаў і іншых прыродных і антрапагенных фактараў вонкавага ўздзеяння. Прапанаваў 5-катэгарыяльную сістэму вылучэння ахоўных фітацэнозаў і стратэгію ўстойлівага выкарыстання прыроднай лугавой расліннасці Беларусі, склаў каталог рэдкіх, унікальных і тыповых раслінных супольніцтваў краіны, які можа стаць асновай будучай нацыянальнай Зялёнай кнігі.

Займаецца развязаннем навукова-тэрміналагічных праблем, а таксама пытанняў агульнага мовазнаўчага характару. У прыватнасці, вывучае семантычныя з’явы, магчымасці дыялектнай лексікі ў беларускай навуковай тэрміналогіі. Пры канцы 80-х распрацаваў сучасны варыянт беларускага лацінаграфічнага пісьма (абэцэды), апублікаваны ў газетах «Навіны Беларускай акадэміі» (№ 20, 1991 г.)[6] і «Наша слова» (№ 9-11, 1995 г.)[7]. Некаторыя з ключавых прапаноў варыянту (напр., уніфікацыя паказу мяккасці зычных і інш.) знайшлі адлюстраванне ў афіцыйнай беларускай лацінцы, якая практыкуецца ў транспартнай сферы г. Менска і міжнародных тапанімічных базах звестак.

У галіне адукацыі распрацаваў беларускамоўныя курсы «Асновы экалогіі», «Асновы экалогіі і радыяцыйная бяспека», «Абарона насельніцтва і радыяцыйная бяспека», «Асновы экалогіі і энергазберажэння», «Ахова навакольнага асяроддзя», «Асновы сучаснага прыродазнаўства», «Экалогія, радыяэкалогія і асновы энергазберажэння» для студэнтаў небіялагічных спецыяльнасцяў дзённага, вячэрняга і завочнага аддзяленняў шэрагу факультэтаў БДзПУ, курс «Экалагічныя праблемы Беларусі» па выбары студэнтаў факультэта прыродазнаўства, а таксама 5 электронных Навучальна-метадычных комплексаў, у т. л. па вучэбнай дысцыпліне «Асновы сучаснага прыродазнаўства» для ПУА «Універсітэт імя Ніла Гілевіча». Кіраваў педагагічнай і навучальнай практыкамі студэнтаў. Арганізатар, кіраўнік і ўдзельнік шматлікіх навукова-даследных экспедыцый. Кіруе навуковай працай аспірантаў, магістрантаў і дыпломнікаў. Пад яго кіраўніцтвам падрыхтаваны і абаронены 2 кандыдацкія і 8 магістарскіх дысертацый. Рэцэнзент шматлікіх падручнікаў і навучальных дапаможнікаў (школьных і для ВНУ) па біялогіі і экалогіі, навукова-тэрміналагічных слоўнікаў, манаграфій, навуковых праектаў і г. д. Разам з чальцом-карэспандэнтам НАН Беларусі Астапенем А. П., акадэмікамі Грыбам С. І. і Парфёнавым В. І. ад імя Рэспублікі Беларусь удзельнічаў у распрацоўцы міжнароднай Канвенцыі аб біялагічнай разнастайнасці, прынятай у Рыо-дэ-Жанейра ў 1992 г.[8].

Грамадская дзейнасць

На пікеце каля Дома ўрада плакат беларускай лацінкай: «Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: гэрб Пагоня й бел-чырвона-белы сьцяг, — а таксама назоў краіны Літва, сталіцы — Менск!» (19 верасня 1991 г.)

Стараста класа ў школе, намеснік старасты студэнцкай групы, камісар і камандзір студэнцкіх будаўнічых атрадаў «Мерыдыян» і «Белая Вежа», удзельнік танцавальнага ансамбля «Вяснянка» (1972––1977) і кіраўнік танцавальнага калектыву факультэта прыродазнаўства МДзПІ імя А. М. Горкага. У 1989 стварыў адны з першых у Акадэміі навук суполак Беларускага народнага фронту і Таварыства беларускай мовы (ТБМ) імя Францішка Скарыны. З 1991 па 2005 старшыня Акадэмічнай рады ТБМ. Неаднаразова выбіраўся чальцом Менскай гарадской і Рэспубліканскай радаў, сакратарыяту Таварыства. Старшыня тэрміналагічнай камісіі ТБМ[9], а таксама старшыня секцыі біялагічнай і сельскагаспадарчай тэрміналогіі Тэрміналагічнай камісіі пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь, намеснік старшыні і чалец секцыі біялогіі экспертнай групы па доследнай праверцы школьных падручнікаў пры Мінадукацыі (2001––2015). Пры канцы 80-х – пачатку 90-х выбіраўся старшынём прафсаюзнай арганізацыі ІЭБ імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі і сябрам рэспубліканскага камітэта галіновага прафсаюза, старшынём Клуба грэка-каталіцкай інтэлігенцыі імя Кірылы Тураўскага[10] і сябрам Беларускай сацыял-дэмакратычнай Грамады (пры старшынстве Міхася Ткачова). Будучы старшынём прафкама правёў сходы калектыву Інстытута па вылучэнні кандыдатаў у дэпутаты ВС БССР (1990), на якіх перамогу атрымаў Зянон Пазьняк. Пасля адной з постчарнобыльскіх экспедыцый (1989) унёс прапанову пра стварэнне на Беларусі «Руху за выжыванне». Праект неўзабаве быў рэалізаваны ў выглядзе «Чарнобыльскага шляху», узначаленага прафесарам-фізікам Ю. Хадыкам. Напярэдадні прыняцця Вярхоўнай Радай БССР галоўных атрыбутаў дзяржавы: назвы краіны і сімвалаў (19 верасня 1991) арганізаваў самастойны пікет ля Дома Ўраду на пляцы Леніна з плакатам: «Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: гэрб Пагоня й бел-чырвона-белы сьцяг, — а таксама назоў краіны Літва, сталіцы — Менск!». Пасля другога рэферэндуму (1996) і зменаў у Асноўным законе Рэспублікі Беларусь разам з вядомымі беларускімі навукоўцамі-біёлагамі В. М. Іванчанкам, З. Я. Сяровай і С. І. Бельскай ініцыяваў стварэнне Грамадскага камітэту ў абарону Канстытуцыі (ГРАК). Жыццё змушала і на іншыя грамадскія ініцыятывы ды браць актыўны ўдзел у розных акцыях: распаўсюджванні ўлёткаў, зборах подпісаў, у т. л. за стварэнне Беларускага нацыянальнага ўніверсітэта (БНУ) і інш. Узначальваючы (з 1993) Тэрміналагічную камісію ТБМ імя Ф. Скарыны, з дапамогай Міністэрства адукацыі, навукоўцаў і педагогаў арганізаваў і правёў першыя дзве нацыянальныя канферэнцыі «Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі» (1994, 1995), у якіх бралі ўдзел шматлікія замежныя даследнікі-славісты[11];[12]. Прапанаваў варыянт канцэпцыі БНУ. Мову лічыць першаасновай нацыянальнай еднасці і дзяржаўнасці. Гэта праблема стрыжнем гучала ў ягоным дакладзе на першым Усебеларускім сходзе інтэлігенцыі (2003)[13], на з’ездах і радах ТБМ, гучыць ва ўсіх іншых выступах і публікацыях[14];[15]. Лічыць сістэму адукацыі асноўным спосабам захавання беларускай нацыі і дзяржавы[16];[17].

Чалец Навуковай рады і Рады па абароне дысертацый Д.01.38.01 пры ІЭБ імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі. Неаднаразова выступаў у якасці эксперта і афіцыйнага апанента пры абароне дысертацый па спецыяльнасцях 03.00.05 «Батаніка» і 03.00.16 «Экалогія». Браў удзел у працы прыймовых камісій у аспірантуру ў ІЭБ і на факультэце прыродазнаўства БДзПУ. Чалец Міжнароднага сінтаксанамічнага аб’яднання The Global Index of Vegetation-Plot Databases (GIVD), Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў, праграмных камітэтаў Міжнароднаых навукова-практычных канферэнцый.

Узнагароджаны грамадскім медалём Барыса Кіта «За асягненьні ў асветніцтве і навуцы» (2005)[18], Дыпломамі Таварыства беларускай школы (2007 і 2014), Дыпломам выпускнікоў факультэта прыродазнаўства БДзПУ ў намінацыі «Рэспект і павага» (2009) і інш. Занесены ў Кнігу гонару «Рупліўцы твае, Беларусь» (2005)[19].

Выбраная бібліяграфія

  • Карта растительности бассейна оз. Нарочь / Авт.: Адерихо В. С., Голод Д. С., Гриневич В. А., Красовский Е. Л., Степанович И. М., Юркевич И. Д. — 1 : 25 000, 250 м в 1 см. — Мн., 1980.
  • Карта растительности бассейна р. Припять / Авт.: Юркевич И. Д., Голод Д. С., Петручук Н. И., Красовский Е. Л., Степанович И. М. — 1 : 500 000, 5 км в 1 см. — Мн., 1980.
  • Юркевіч, І. Д. Класіфікацыя прыроднай лугавой расліннасці Беларусі / І. Д. Юркевіч, Н. А. Буртыс, С. Р. Бусько, І. М. Сцепановіч // Весці АН БССР. Сер. біял. навук. — 1985. — Вып. І. — С. 3––8.
  • Юркевич, И. Д. Кормовая оценка луговой флоры Белоруссии / И. Д. Юркевич, С. Р. Бусько, И. М. Степанович // Ботаника. Вып. 28. — Мн.: Наука и техника, 1987. — С. 3––15.
  • Степанович, И. М. О сообществах Corynephoretum canescentis и Koelerietum glaucae в бассейне реки Вилии (БССР) / И. М. Степанович // Бот. журн. — 1988. — Т. 73, № 7. — С. 998—1011.
  • Сцепановіч, Я. М. Семантычныя з’явы ў беларускай біялагічнай тэрміналогіі / Я. М. Сцепановіч // Адукацыя і выхаванне. Біялогія: праблемы выкладання, 1996. — Вып. 2. — С. 39––51.
  • Kozulin, A. Srednyaya Pripyat (Floodplein of Mid Pripyat River), Belarus / A. Kozulin and I. Stepanovich // Ph. Benstead, P. Jose, Ch. Joyce and M. Wade. European Wet Grassland: Guidelines for management and restoration. — London: RSPB, Sandy, 1999. — P. 65-68.
  • Cцепановіч, І. М. Прадукцыйнасць надземнай фітамасы прыродных травяных згуртаванняў Беларусі / І. М. Сцепановіч, А. Ф. Сцепановіч // Природные ресурсы. — 2000. — № 2. — С. 5––9.
  • Сцепановіч, І. М. Навуковыя асновы ацэнкі і аховы біяразнастайнасці прыроднай травяністай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. — 2000. — № 3. — С. 16––27.
  • Сцепановіч, І. М. Эколага-фларыстычны дыягназ сінтаксонаў прыроднай травяністай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч. — Мн.: «Камтат», 2000. — 140 с.
  • Сцепановіч, І. М. Біяхімічны склад і кармавыя вартасці травастояў прыродных лугавых супольніцтваў / І. М. Сцепановіч, Т. П. Шарпіо // Весці АН Беларусі. Сер. біял. навук. — 2001. — № 2. — С. 34––39.
  • Флора и растительность Полесского государственного радиационно-экологического заповедника / Парфенов В. И., Масловский О. М., Валетов В. В., Скуратович А. Н., Дубовик Д. В., Степанович И. М. и др. — Мозырь: ООО ИД «Белый Ветер», 2002. — 112 с.
  • Korytarz ekologiczny doliny Bugu: Stan — Zagrożenia — Ochrona / Praca zbiorowa pod red. A. Dombrowskiego, Z. Głowackiego, W. Jakubowskiego i dr.; zespól autorski: J. Błachuta, J. Błachuta, P. Chylarecki… (Polska), G. Dudko, D. Golod, A. Makarewicz…, I. Stepanovich… (Białoruś), I. Danylyk, I. Gorban, L. Gorban… (Ukraina); koordynacja projektu Z. Tederko; fundacja IUCN Poland. — Warszawa, 2002. — 368 s.
  • Сцепановіч, Я. М. Трансект-метад як аснова маніторынгу раслінных экасістэм (з нямецкага досведу) / Я. М. Сцепановіч // Міжнародны экалагічны досвед і яго выкарыстанне на Беларусі : зб. навук. артыкулаў. International Environmental Experience: Applications for Belarus (collected papers) / Пад агульнай рэд. У. К. Слабіна. — Віцебск: ВФ УА ІСВ, 2003. — С. 226—230.
  • Степанович, И. М. Травяные сообщества Березинского биосферного заповедника: структура, продуктивность, состояние / И. М. Степанович, Е. Н. Ивкович, Е. Ф. Степанович, С. А. Автушко. — Минск: Белорусский дом печати, 2005. — 200 с.
  • Сцепановіч, Я. М. Дамінанты ў сінтаксанаміі й тыпалогіі (на прыкладзе лугавой расліннасці) / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: Право и экономика, 2005. — Вып. 33. — С. 69––76.
  • Сцепановіч, Я. М. Фітацэнаразнастайнасць расліннасці Беларусі / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: ИООО «Право и экономика», 2006. — Вып. XXXIV. — С. 264—281.
  • Сцепановіч, Я. М. Гаспадарчая тыпалогія кармавых угоддзяў Беларусі / Я. М. Сцепановіч // Ботаника: Исследования. — Мн.: ИООО «Право и экономика», 2008. — Вып. XXXV. — С. 115—123.
  • Парфенов, В. И. Синтаксономическая структура и созологическая оценка лесной и кустарниковой растительности долины Западного Буга (в пределах Беларуси) / В. И. Парфенов, И. М. Степанович, А. А. Вахний // Ботаника (исследования) / Ин-т эксперимент. бот. НАН Беларуси. — Мн.: Право и экономика, 2009. — Вып. XXXVII. — С. 222—239.
  • Методика проведения мониторинга растительного мира в составе Национальной системы мониторинга окружающей среды Республики Беларусь / Авторы-составители: А. В. Пугачевский, И. М. Степанович, И. П. Вознячук и др.; под ред. А. В. Пугачевского. — Ин-т эксперимент. бот. им. В. Ф. Купревича НАН Беларуси. — Мн.: Право и экономика, 2011. — 165 с.
  • Редкие биотопы Беларуси / А. В. Пугачевский, И. Н. Вершицкая, М. В. Ермохин, И. М. Степанович [и др.]. — Минск: «Альтиора — Живые краски», 2013. — 236 с. — ISBN 978-985-7073-25-2
  • Сцепановіч, І. М. Навукова-метадычныя асновы маніторынгу лугавой і лугава-балотнай расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч, А. Ф. Сцепановіч. — Мн.: Беларуская навука, 2013. — 289 с. — ISBN 978-985-08-1531-6
  • Степанович, И. Мониторинг луговой и лугово-болотной растительности Беларуси: Научно-методические основы, технология, сеть пунктов / И. Степанович, Е. Степанович. — Saarbrücken: LAP LAMBERT Academic Publishing, 2015. — 328 с. — ISBN 978-3-659-78602-0 (www.lap-publishing.com; https://www.ljubljuknigi.ru/store/ru/book/1/isbn/978-3-659-78602-0)
  • Stepanovich, J. The community formed by Carex elata ssp. elata and Carex elata ssp. omskiana in Belarus / J. Stepanovich & S. Tereshchenko // Biologia, Section Botany. — 2015. — 70/9. — P. 1172—1184.
  • Сцепановіч, І. М. Прынцыпы, метады і крытэры сазалагічнай ацэнкі раслінных супольніцтваў / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. –­– 2016. –– № 1. –– С. 34––47.
  • Сцепановіч, І. М. Сучасны стан і стратэгія ўстойлівага выкарыстання лугавой расліннасці Беларусі / І. М. Сцепановіч // Природные ресурсы. –– 2017. –– № 2. –– С. 58––74.
  • Сцепановіч, І. М. Праблемы сiнтаксанамii i сiнфiтасазалагiчнай ацэнкi раслiннасцi Беларусi // Купревичские чтения XI: Проблемы экспериментальной ботаники (Посвящается Году белорус. науки и 120-летию со дня рождения В. Ф. Купревича) / НАН Беларуси, Отд. биол. наук; отв. ред.: А. В. Пугачевский. –– Мн.: Тэхналогія, 2017. –– С. 77––150 = Stepanovič, J. M. The problems of syntaxonomy and synphytosozological evaluation of vegetation of Belaruś // Kuprevich Lecture XI: Problems of experimental Botany / National Academy of Sciences of Belaruś, Division of biological Science. –– Minsk: Technalohija, 2017. –– P. 77––150.
  • Сцепановіч, І. М. Геабатанічная характарыстыка супольніцтваў, якія фармуюцца Filipendula ulmaria (L.) Maxim. i Filipendula denudata (J. et C. Presl) Fritsch, у Беларусі / І. М. Сцепановіч // Весці Нац. aкад. навук Беларусі. Сер. біял. навук. –– 2018. –– Т. 63, № 1. –– С. 72––82.
  • Сцепановіч, І. М. Аднаўленчыя сукцэсіі дрэвава-хмызняковай расліннасці на лугах, балотах і постсялібных тэрыторыях Беларусі / І. М. Сцепановіч // Труды БГТУ. Научный журнал. Сер. 1. Лесное хозяйство, природопользование и переработка возобновляемых ресурсов. –– 2019. –– № 2 (222). –– С. 82––89.
  • Сцепановіч, І. М. Інвазійны патэнцыял сінантропнага кампаненту хваёвых лясоў Беларусі / І. М. Сцепановіч // Труды БГТУ. Научный журнал. Сер. 1. Лесное хозяйство, природопользование и переработка возобновляемых ресурсов. –– 2019. –– № 2 (222). –– С. 90––98.
  • Сцепановіч, І. Лугі і кармавыя ўгоддзі пад уздзеяннем радыяцыі і цяжкіх металаў / І. Сцепановіч // Наука и инновации. Научно-практический журнал. –– 2019. –– № 9 (199). –– С. 73––79.

Спасылкі

  • bspu.unibel.by
  • http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/
  • http://botany-institute.bas-net.by/struktura/otdel-rastitelnosti-i-resursov-rastitelnogo-mira/sektor-monitoringa-rastitelnogo-mira/

Зноскі

  1. Беларуская мова — мова навукі (інтэрв’ю Л. Мухінай) // «Права на волю». Бюл. Грамадскага аб’яднання "Праваабарончы цэнтр «Вясна» (на бел., рас. і анг. мовах), № 10 (130), травень 2003 г. — С. 8.
  2. Сцепановіч, І. М. Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі: дыс… докт. біял. навук : 03.00.05 / І. М. Сцепановіч. — Мінск, 1999. — 775 с.
  3. http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.
  4. http://www.bspu.unibel.by/index.php?option=com_content&view=article&id=2165%3Astepanovich&catid=211&Itemid=745 Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.
  5. Зоя Хруцкая. Я пішу пра доктара біялагічных навук з Вілейшчыны, які ладзіў пікет за “Пагоню” і бел-чырвона-белы сцяг // “Рэгіянальная газета”, № 47 (1178), 24 лістапада 2017 г. (http://www.rh.by/by/464/50/18563/;http://www.rh.by/by/471/50/18784/)
  6. Я. СтаБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.пановіч. Крок да эўрапэйскага супольніцтва // «Навіны Беларускай акадэміі», № 20, 31 мая 1991 г. — С. 5.
  7. Я. СтаБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.пановіч. Не панацэя, але важны сродак уратаванння нашай мовы і нацыі // «Наша слова», № 9—11 (221—223), 1, 7 і 14 сакавіка 1995 г. — С. 5.
  8. http:Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.//minpriroda.by/ru/napravlenia/mejdunsotr/konvencia Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.
  9. С.В.Барыс, А.В.Рогач. Нарачанка і яе берагі // . — Мн.: Выдавец Зміцер Колас, 2013. — С. 378-379. — 712 с. — 99 экз. — ISBN 978-985-6992-37-0.
  10. http://www.svjazep.org/klub.htm Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.
  11. Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі: Матэрыялы Першай нацыянальнай канферэнцыі, Менск, 4-6 траўня 1994 г. / Адказны рэд. Зьміцер Санько. — Мн., 1995. — 340 с.
  12. Я. СтапановБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.іч. Беларуская мова — мова навукі. Другая Тэрміналагічная канферэнцыя: мэты дасягнутыя // «Наша слова», № 25, 21 чэрвеня 1995 г. — С. 6-7.
  13. Я. Стэпановіч. Навукоўцы за Беларусь (Даклад на Ўсебеларускім сходзе інтэлігенцыі, 16 сакавіка 2003 г.) // «Новы час», № 4 (9), сакавік 2003 г. — С. 6.
  14. Я. Стэпановіч. Двухмоўе для Беларусі – шлях у нікуды // “Наша слова”, № 11 (1266) 16 сакавіка 2016 г. – С. 2 (http://pawet.net/ns/2016/11/%E2%84%96_11_%281266%29.html)
  15. Я. Стэпановіч. Грошы маюць уласцівасць заканчвацца, а нацыянальная ідэя – ніколі // “Новы час”, № 26 (540), 7 ліпеня 2017 г. – С. 7 (https://www.novychas.by/pdf/n26_2017_sayt.pdf)
  16. ЯБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.. Стэпановіч. Мова — адукацыя — дзяржава // «Наша слова», № 7 (1106) 13 лютага 2013 г. — С. 2 (http://www.nashaslova.mns.by/page25.html; http://pawet.net/ns/2013/07/%E2%84%96_07_(1106).html)
  17. СБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.тэпановіч, Я. М. Сучасны стан і дынаміка беларускамоўнага выкладання ў ВНУ за апошнія 25 гадоў (на прыкладзе БДзПУ імя Максіма Танка) // “Наша слова”, № 20 (1275), 18 траўня 2016 г. – С. 2.
  18. Алена АнісіБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.м. Пакліканне (інтэрв’ю) // «Новы час», № 1 (42), студзень 2005 г. — С. 2.
  19. МіБацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.кола Лавіцкі. Ён багаты сваёй беларускасцю // “Наша слова”, № 5 (691), 2 лютага 2005 г. – С. 2 (http://pawet.net/ns/2005/05/%E2%84%96_5_(691).html)

Бацькі — сяляне, працавалі на калгаснай ферме.

  1. ↑ Беларуская мова — мова навукі (інтэрв’ю Л. Мухінай) // «Права на волю». Бюл. Грамадскага аб’яднання "Праваабарончы цэнтр «Вясна» (на бел., рас. і анг. мовах), № 10 (130), травень 2003 г. — С. 8.
  2. ↑ Сцепановіч, І. М. Сінтаксанамія й сіндынаміка лугавой расліннасці Беларусі: дыс… докт. біял. навук : 03.00.05 / І. М. Сцепановіч. — Мінск, 1999. — 775 с.
  3. ↑ http://botany-institute.bas-net.by/about-institute/istoriya-belarusskoj-botaniki-v-licax/doktora-nauk/stepanovich-i-m/
  4. ↑ http://www.bspu.unibel.by/index.php?option=com_content&view=article&id=2165%3Astepanovich&catid=211&Itemid=745
  5. ↑ Каб быць беларусам (інтэрв’ю Л. Баршчэўскай) // «Наша слова», № 13 (225), 29 сакавіка 1995 г. — С. 2, 7.
  6. ↑ Я. Стапановіч. Крок да эўрапэйскага супольніцтва // «Навіны Беларускай акадэміі», № 20, 31 мая 1991 г. — С. 5.
  7. ↑ Я. Стапановіч. Не панацэя, але важны сродак уратаванння нашай мовы і нацыі // «Наша слова», № 9-11 (221—223), 1, 7 і 14 сакавіка 1995 г. — С. 5.
  8. ↑ 8
  9. ↑ С.В.Барыс, А.В.Рогач. Нарачанка і яе берагі // . — Мн.: Выдавец Зміцер Колас, 2013. — С. 378-379. — 712 с. — 99 экз. — ISBN 978-985-6992-37-0.
  10. ↑ 10
  11. ↑ 11
  12. ↑ 12
  13. ↑ 13
  14. ↑ 14
  15. ↑ 15
  16. ↑ 16
  17. ↑ 17
  18. ↑ Пакліканне (інтэрв’ю А. Анісім) // «Новы час», № 1 (42), студзень 2005 г. — С. 2.
  19. ↑ http://pawet.net/ns/2005/05/%E2%84%96_5_(691).html
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Іосіф_Міхайлавіч_Сцепановіч&oldid=3529002"