Смальянскі замак

Замак
Замак "Белы Ковель"
Руіны замка
54°36′05,6″ пн. ш. 30°03′15,30″ у. д.
Краіна	Беларусь
Вёска	Смальяны
Архітэктурны стыль	Рэнесанс
Заснавальнік	Сымон Самуэль Сангушка
Дата заснавання	другое дзесяцігоддзе XVII стагоддзя
Стан	захаваліся руіны вежы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Смальянскі замак, або замак «Белы Ковель» — руіны замка знаходзяцца на паўночна-заходняй ускраіне вёскі Смальяны (Аршанскі раён, Віцебская вобласць) на правым беразе ракі Дзярноўка. Замак пабудаваны ў 1-й чвэрці 17 ст. князем С. Сангушкам-Ковельскім. Змураваны з буйной цэглы і невялікіх камянёў. Моцна пашкоджаны ў час Паўночнай вайны ў 1708 г., канчаткова разбураны ў 1-й палавіне 19 ст. Захаваліся рэшткі вежы.

Апісанне

Рэканструкцыя выгляду замка. Павел Татарнікаў

Здзірванелая прамавугольная ў плане пляцоўка замка (100 х 200 м) толькі на 40—60 см узвышаецца над балоцістай поймай. Магчыма, у 17—18 ст. замак быў абкружаны штучным вадаёмам. Гэта пацвярджаецца яго размяшчэннем у балоцістай нізіне і адсутнасцю валоў і асабліва бастыёнаў. Прыкладна ў цэнтры прамавугольніка на невысокім узгорку знаходзяцца руіны (да 20 м вышынёй) пяціграннага вежавага выступу. Яго замкнуты аб'ём ствараецца сцяной 2—3-павярховага корпуса (магчыма, галоўнага будынка замка). 3 вежы быў выхад ва ўнутраны двор замка, абмежаваны трохпавярховымі карпусамі з квадратнымі вежамі па вуглах, высунутымі за лінію сцен, і ўязной брамай.

Ацалелая вежа знутры

Замак узімку

Муроўка замка па тыпу найбольш блізкая да так званай галандскай. У муроўцы трапляюцца сярэдніх памераў камяні, падчас па некалькі ў рад. Таўшчыня сцен ад 120 да 170 см. Памеры цэглы 8 х 13 х 29 см.

Уцалелыя дэталі вонкавага дэкору — ляпны картуш і абрамленні аконных праёмаў — пераклікаюцца з узорамі дэкору і архітэктуры 1-й палавіны 16 ст. Захаваліся таксама фрагменты інтэр'ера — сляды вітай лесвіцы, якая ішла па ўнутраным перыметры вежы, вялікая колькасць рознага памеру ніш па ўнутранай паверхні той жа вежы, арачны пераход з галоўнага корпуса ў вежу, дэталі камінаў. Замак быў афарбаваны ў белы колер. У пачатку 17 ст. сцены памяшканняў размаляваны фрэскамі. Замак быў адным з буйнейшых палацава-замкавых ансамбляў на тэрыторыі Беларусі ў пачатку 17 ст.

Галерэя

• Замак на даўніх акварэлях
• 
  Замак Белы Ковель. Ю. Пешкі, кан. XVIII ст.
• 
  Замак. Н. Орда, 2-я пал. XIX ст.

Літаратура

• Руіны замка «Белы Ковель» // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / рэдкал.: С. В. Марцэлеў [і інш.]. — Мн., 1985. — С. 114—115.
• Руіны замка «Белы Ковель» // Памяць. Орша і Аршанскі раён: гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раёнаў Беларусі : у 2 кн. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн., 2000. — Кн. 2. — С. 466.
• Смольянский замок // Республика Беларусь : энциклопедия : в 6 т. / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. — Мн., 2008. — Т. 6. — С. 738—739.
• Страчаная спадчына / Т. В. Габрусь, А. М. Кулагін, Ю. У. Чантурыя і інш. Уклад. Габрусь Т. В. — Мн.: Полымя, 1998. — 351 с.: іл. — ISBN 985-07-0036-Х — С. 22-23.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15), С. 48-49.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Смальянскі замак
• Дзяржпраграма «Замкі Беларусі». Замак у Смальянах