Віленскі павет (Вялікае Княства Літоўскае): Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
JerzyKundrat (размовы | уклад) др катэгорыі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 3: | Радок 3: | ||
|Арыгінальная назва = |
|Арыгінальная назва = |
||
|Герб = |
|Герб = |
||
|Сцяг = |
|Сцяг = |
||
|Краіна = [[Вялікае Княства Літоўскае]] |
|Краіна = [[Вялікае Княства Літоўскае]] |
||
|Гімн = |
|Гімн = |
||
|Статус = |
|Статус = |
||
|Уваходзіць у = |
|Уваходзіць у = |
||
|Уключае |
|Уключае = |
||
|Адміністрацыйны цэнтр |
|Адміністрацыйны цэнтр = [[Вільня]] |
||
|Буйныгорад = |
|Буйныгорад = |
||
|Буйныягарады = |
|Буйныягарады = |
||
|Датаўтварэння = |
|Датаўтварэння = |
||
| Кіраўнік |
| Кіраўнік = [[Кашталяны віленскія]] |
||
|Назва главы |
|Назва главы = Кашталяны |
||
|Глава2 = |
|Глава2 = |
||
|Назва главы2 |
|Назва главы2 = |
||
|Мова = |
|Мова = |
||
|Насельніцтва = гл. [[Віленскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)#Дэмаграфія|Дэмаграфія]] |
|Насельніцтва = гл. [[Віленскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)#Дэмаграфія|Дэмаграфія]] |
||
|Год перапісу = |
|Год перапісу = |
||
|Адсотак ад насельніцтва = |
|Адсотак ад насельніцтва = |
||
|Месца па насельніцтве = |
|Месца па насельніцтве = |
||
|Шчыльнасць = |
|Шчыльнасць = |
||
|Месца па шчыльнасці = |
|Месца па шчыльнасці = |
||
|Нацыянальны склад = |
|Нацыянальны склад = |
||
|Канфесійны склад = |
|Канфесійны склад = |
||
|Плошча = 6,3 тыс. |
|Плошча = 6,3 тыс. |
||
|Адсотак ад плошчы = |
|Адсотак ад плошчы = |
||
|Месца па плошчы = |
|Месца па плошчы = |
||
|Максімальная вышыня = |
|Максімальная вышыня = |
||
|Сярэдняя вышыня = |
|Сярэдняя вышыня = |
||
| Радок 34: | Радок 34: | ||
|Шырата = |
|Шырата = |
||
|Даўгата = |
|Даўгата = |
||
|Карта |
|Карта = Vilenski paviet. Віленскі павет.svg |
||
|Памер карты |
|Памер карты = |
||
|Карта адміністрацыйнай адзінкі |
|Карта адміністрацыйнай адзінкі = |
||
|Памер карты аа |
|Памер карты аа = |
||
|Часавы пояс = |
|Часавы пояс = |
||
|Скарачэнне = |
|Скарачэнне = |
||
|ISO = |
|ISO = |
||
|FIPS = |
|FIPS = |
||
|Тэлефонны код = |
|Тэлефонны код = |
||
|Паштовыя індэксы = |
|Паштовыя індэксы = |
||
|Інтэрнэт-дамен = |
|Інтэрнэт-дамен = |
||
|Код аўтамабільных нумароў = |
|Код аўтамабільных нумароў = |
||
|Катэгорыя ў Commons = |
|Катэгорыя ў Commons = |
||
|Параметр1 = [[XV стагоддзе|XV ст.]] — [[1795]] |
|Параметр1 = [[XV стагоддзе|XV ст.]] — [[1795]] |
||
|Назва параметру1 = Час існавання |
|Назва параметру1 = Час існавання |
||
|Сайт = |
|Сайт = |
||
|Дадаткі = |
|Дадаткі = |
||
|Колер1 = {{Колер|ВКЛ}} |
|Колер1 = {{Колер|ВКЛ}} |
||
|Колер фону герб-сцяг = |
|Колер фону герб-сцяг = |
||
}} |
}} |
||
{{Іншыя значэнні|Віленскі павет}} |
{{Іншыя значэнні|Віленскі павет}} |
||
'''Віленскі павет''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе [[Віленскае ваяводства|Віленскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Плошча 6,3 тыс. км². Сталіца — [[горад]] [[Вільня]]. |
'''Віленскі павет''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе [[Віленскае ваяводства|Віленскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Плошча 6,3 тыс. км². Сталіца — [[горад]] [[Вільня]]. |
||
Месты і мястэчкі: [[Астравец]], [[Быстрыца, Астравецкі раён|Быстрыца]], [[Варняны]], [[ |
Месты і мястэчкі: [[Астравец]], [[Быстрыца, Астравецкі раён|Быстрыца]], [[Варняны]], [[Гедройцы (мястэчка))|Гедройцы]], [[Гервяты]], [[Дубінгей|Дубінкі]], [[Кернаў]], [[Лаварышкі]], [[Майшагола]], [[Меднікі]], [[Міхалішкі]], [[Рудаміна (Вільнюскі раён)|Рудаміна]], [[Салечнікі]], [[Трокенікі]], [[Шырвінты]], [[Яшуны]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Узнік па [[Крэўская унія|Крэўскай уніі]] ([[1385]]) на аснове колішняга [[Віленскае княства|Віленскага княства]]<ref>[[Мікалай Камінскі]]. Віленскі павет // {{Крыніцы/ЭГБ|2к}} С. 286.</ref>, уваходзіў у склад Віленскага ваяводства. |
Узнік па [[Крэўская унія|Крэўскай уніі]] ([[1385]]) на аснове колішняга [[Віленскае княства|Віленскага княства]]<ref>[[Мікалай Камінскі]]. Віленскі павет // {{Крыніцы/ЭГБ|2к}} С. 286.</ref>, уваходзіў у склад Віленскага ваяводства. |
||
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) утварыўся наноў шляхам |
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) утварыўся наноў шляхам аб’яднання шэрагу валасцей, якія раней падпарадкоўваліся беспасярэдне [[Ваяводы віленскія|ваяводу віленскаму]]: Гедройцкай, Кернаўскай, Медніцкай, Майшагольскай, Меміскай, Няменчынскай, Рудамінскай. У склад павету ўвайшлі таксама магнацкія маёнткі ([[Дубінгей|Дубінкі]], [[Муснікі]], [[Упнікі]], [[Астравец]], [[Вялькія]], [[Малыя Салечнікі]] і інш.) і ўладанні касцёла ([[Веркі]], [[Гервяты]], [[Маляты]], [[Панары]], [[Рукойны]], [[Шашолы]]). |
||
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) спыніў сваё існаванне, яго тэраторыя апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. |
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) спыніў сваё існаванне, яго тэраторыя апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. |
||
| Радок 76: | Радок 76: | ||
Плошча павету складала каля 6,3 тыс. км², з іх каля 0,5 тыс. км² знаходзіліся на тэрыторыі сучаснай [[Беларусь|Беларусі]]. За ўвесь час існавання яго межы практычна не змяняліся — асобныя прыгранічныя маёнткі перадаваліся з павету ў павет<ref name="evkl432">[[Вячаслаў Насевіч]]. Віленскі павет // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 432.</ref>. |
Плошча павету складала каля 6,3 тыс. км², з іх каля 0,5 тыс. км² знаходзіліся на тэрыторыі сучаснай [[Беларусь|Беларусі]]. За ўвесь час існавання яго межы практычна не змяняліся — асобныя прыгранічныя маёнткі перадаваліся з павету ў павет<ref name="evkl432">[[Вячаслаў Насевіч]]. Віленскі павет // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 432.</ref>. |
||
Адметнасцю павету была адсутнасць буйных лаціфундый, пераважалі дробныя і сярэднія памерам (да 500 дымоў) маёнткі. Дамінавала шляхецкая ўласнасць (да 74% дымоў). Дзяржаве належала каля 13% дымоў, касцёлу — таксама 13%<ref name="evkl433">[[Вячаслаў Насевіч]]. Віленскі павет // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 433.</ref>. |
Адметнасцю павету была адсутнасць буйных лаціфундый, пераважалі дробныя і сярэднія памерам (да 500 дымоў) маёнткі. Дамінавала шляхецкая ўласнасць (да 74 % дымоў). Дзяржаве належала каля 13 % дымоў, касцёлу — таксама 13 %<ref name="evkl433">[[Вячаслаў Насевіч]]. Віленскі павет // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 433.</ref>. |
||
== Ураднікі == |
== Ураднікі == |
||
Версія ад 01:17, 16 лютага 2020
| Віленскі павет | |
|---|---|
| Краіна |
 Вялікае Княства Літоўскае |
| Уваходзіць у | |
| Адміністрацыйны цэнтр | Вільня |
| Дата скасавання | 1795 |
| Кашталяны | Кашталяны віленскія |
| Насельніцтва | гл. Дэмаграфія |
| Плошча | 6,3 тыс. |
 |
|
| Час існавання | XV ст. — 1795 |
невядома
Віленскі павет — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віленскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. Плошча 6,3 тыс. км². Сталіца — горад Вільня.
Месты і мястэчкі: Астравец, Быстрыца, Варняны, Гедройцы, Гервяты, Дубінкі, Кернаў, Лаварышкі, Майшагола, Меднікі, Міхалішкі, Рудаміна, Салечнікі, Трокенікі, Шырвінты, Яшуны.
Гісторыя
Узнік па Крэўскай уніі (1385) на аснове колішняга Віленскага княства[1], уваходзіў у склад Віленскага ваяводства.
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) утварыўся наноў шляхам аб’яднання шэрагу валасцей, якія раней падпарадкоўваліся беспасярэдне ваяводу віленскаму: Гедройцкай, Кернаўскай, Медніцкай, Майшагольскай, Меміскай, Няменчынскай, Рудамінскай. У склад павету ўвайшлі таксама магнацкія маёнткі (Дубінкі, Муснікі, Упнікі, Астравец, Вялькія, Малыя Салечнікі і інш.) і ўладанні касцёла (Веркі, Гервяты, Маляты, Панары, Рукойны, Шашолы).
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) спыніў сваё існаванне, яго тэраторыя апынулася ў складзе Расійскай імперыі.
Дэмаграфія
У сяр. XVII ст. налічваў 16 501[2] дым (каля 100—115 тыс. жыхароў). Па Трынаццацігадовай вайне (1654—1667) колькасць дымоў скарацілася да 8,5 тыс.
У апошняй чвэрці XVIII ст. насельніцтва павету дасягала 125—160 тыс. чал. (20,7 тыс. дымоў[3])
Геаграфія
У склад Віленскага павета ўваходзіла тэрыторыя Быстрыцкага, Інтурскага і Кернаўскага старостваў (дзяржаўных валасцей), 40 вялікакняжацкіх дзяржаў[4], а таксама прылеглыя прыватнаўласніцкія маёнткі.
Плошча павету складала каля 6,3 тыс. км², з іх каля 0,5 тыс. км² знаходзіліся на тэрыторыі сучаснай Беларусі. За ўвесь час існавання яго межы практычна не змяняліся — асобныя прыгранічныя маёнткі перадаваліся з павету ў павет[5].
Адметнасцю павету была адсутнасць буйных лаціфундый, пераважалі дробныя і сярэднія памерам (да 500 дымоў) маёнткі. Дамінавала шляхецкая ўласнасць (да 74 % дымоў). Дзяржаве належала каля 13 % дымоў, касцёлу — таксама 13 %[6].
Ураднікі
Мясцовая шляхта абірала двух паслоў на Вальны сойм і двух дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.
Першым падкаморыем быў Я. Лявон, суддзёй земскім — Ю. Белазор, падсудкам — С. Касінскі, пісарам — А.Мацкевіч, павятовым харунжым — С. Нарбут.
Павятовую шляхту ўзначальваў кашталян віленскі[5].
Зноскі
- ↑ Мікалай Камінскі. Віленскі павет // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0. С. 286.
- ↑ Насельніцтва Беларусі ў сярэдзіне ХVII ст. па паветах // Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667 / Генадзь Сагановіч. — Мн.: Навука і тэхніка, 1995.
- ↑ Powiat wileński // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 337.
- ↑ Powiat wileński // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 338.
- ↑ а б Вячаслаў Насевіч. Віленскі павет // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 432.
- ↑ Вячаслаў Насевіч. Віленскі павет // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 433.
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.