Валянцін Ваньковіч: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
clean up з дапамогай AWB
Радок 51: Радок 51:


== Адукацыя ==
== Адукацыя ==
Дзіцячыя гады прайшлі ў [[Малая Сляпянка|Сляпянцы]]<ref name="БС"/>. Вучыўся ў [[Полацкі езуіцкі калегіум|Полацкім езуіцкім калегіуме]] (1811—1818), дзе захапіўся жывапісам, шмат капіяваў з натуры. Потым атрымліваў адукацыю на аддзяленні літаратуры і прыгожых мастацтваў [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага універсітэта]] ў прафэсара [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]] (1818—1824), дзе спрабаваў сябе ў [[партрэт|партрэце]] (пераважна сяброў таварыства [[філаматы|філаматаў]] і [[філарэты|філарэтаў]]). Акрамя таго, наведваў заняткі на факультэце фізічных навук, вывучаў оптыку і законы распаўсюджання святла.
Дзіцячыя гады прайшлі ў [[Малая Сляпянка|Сляпянцы]]<ref name="БС"/>. Вучыўся ў [[Полацкі езуіцкі калегіум|Полацкім езуіцкім калегіуме]] (1811—1818), дзе захапіўся жывапісам, шмат капіраваў з натуры. Потым атрымліваў адукацыю на аддзяленні літаратуры і прыгожых мастацтваў [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] ў прафесара [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]] (1818—1824), дзе спрабаваў сябе ў [[партрэт|партрэце]] (пераважна сяброў таварыства [[філаматы|філаматаў]] і [[філарэты|філарэтаў]]). Акрамя таго, наведваў заняткі на факультэце фізічных навук, вывучаў оптыку і законы распаўсюджання святла.


У [[Горад Вільнюс|Вільні]] настаўнікам Ваньковіча быў вядомы мастак [[Ян Рустэм]]<ref name="БС"/>.
У [[Горад Вільнюс|Вільні]] настаўнікам Ваньковіча быў вядомы мастак [[Ян Рустэм]]<ref name="БС"/>.
Радок 60: Радок 60:


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
[[Файл:В.Ваньковіч. Аўтапартрэт.jpg|250px|міні|злева|Аўтапартрэт]]
[[Файл:В.Ваньковіч. Аўтапартрэт.jpg|250px|thumb|злева|Аўтапартрэт]]
З 1829 жыў у доме свайго брата Эдварда Ваньковіча (цяпер вул. [[Вуліца Інтэрнацыянальная, Мінск|Інтэрнацыянальная]], дом захаваўся), там жа бывалі яго сябры — [[Ян Дамель|Я. Дамель]], [[Міхаіл Кулеша|М. Кулеша]] і іншыя мастакі, таксама [[Станіслаў Манюшка]], [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]] і іншыя. Меў сядзібу ў тагачасным прыгарадзе Мінска Малой Сляпянцы (дом не захаваўся)<ref name="БС"/>, дзе зладзіў майстэрню і плённа працаваў<ref>[http://www.minsk-old-new.com/minsk-2741.htm Дом-усадьба В. Ваньковича] {{ref-ru}}</ref>.
З 1829 жыў у доме свайго брата Эдварда Ваньковіча (цяпер вул. [[Вуліца Інтэрнацыянальная, Мінск|Інтэрнацыянальная]], дом захаваўся), там жа бывалі яго сябры — [[Ян Дамель|Я. Дамель]], [[Міхаіл Кулеша|М. Кулеша]] і іншыя мастакі, таксама [[Станіслаў Манюшка]], [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]] і іншыя. Меў сядзібу ў тагачасным прыгарадзе Мінска Малой Сляпянцы (дом не захаваўся)<ref name="БС"/>, дзе зладзіў майстэрню і плённа працаваў<ref>[http://www.minsk-old-new.com/minsk-2741.htm Дом-усадьба В. Ваньковича] {{ref-ru}}</ref>.


Радок 67: Радок 67:
З пачаткам [[Паўстанне 1830—1831 гадоў|паўстання 1830—1831 гадоў у Польшчы, Літве і Беларусі]] меў намер далучыцца да паўстанцаў (купіў зброю і каня), але працяглая хвароба не дала здзейсніцца гэтаму<ref name=asa1>Буйвал В. [http://media.catholic.by/nv/n11/art4.htm «Maestro Валенці»: Да 200-годдзя з дня нараджэння Валенція Ваньковіча (1800—1842)] // «[[Наша Вера]]» № 1 (11), [[2000]].</ref>.
З пачаткам [[Паўстанне 1830—1831 гадоў|паўстання 1830—1831 гадоў у Польшчы, Літве і Беларусі]] меў намер далучыцца да паўстанцаў (купіў зброю і каня), але працяглая хвароба не дала здзейсніцца гэтаму<ref name=asa1>Буйвал В. [http://media.catholic.by/nv/n11/art4.htm «Maestro Валенці»: Да 200-годдзя з дня нараджэння Валенція Ваньковіча (1800—1842)] // «[[Наша Вера]]» № 1 (11), [[2000]].</ref>.


[[21 верасня]] [[1832]] за партрэты, «пісаныя з натуры», Пецярбурская Імператарская акадэмія мастацтваў уганаравала В. Ваньковіча звання «прызначанага» ў акадэміі і прапанавала для атрымання звання акадэміка напісаць сямейны партрэт з фігурамі ў поўны рост.
[[21 верасня]] [[1832]] за партрэты, «пісаныя з натуры», Пецярбургская Імператарская акадэмія мастацтваў уганаравала В. Ваньковіча звання «прызначанага» ў акадэміі і прапанавала для атрымання звання акадэміка напісаць сямейны партрэт з фігурамі ў поўны рост.


У ліпені [[1839]] выехаў у [[Эміграцыя|эміграцыю]]<ref name="БС"/>. Перад ад'ездам напісаў [[тэстамэнт]] на карысць жонкі. Наведаў [[Горад Мюнхен|Мюнхен]] (у [[1840]] удзельнічаў там у выстаўцы), [[Горад Дрэздэн|Дрэздэн]], [[Горад Берлін|Берлін]], а [[15 верасня]] [[1841]] прыехаў у [[Горад Парыж|Парыжы]] і асталяваўся ў доме свайго сябра [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]] на вуліцы Д'Амстэрдам. У Парыжы пачаў новы этап у сваёй творчасці, у якім узраслі містычныя настроі, падтрыманыя даўнім сябрам філосафам [[Андрэй Тавяньскі|Андрэем Тавяньскім]] (карціны «Апафэоз Напалеона», [[1841]], «Напалеон над разарванай картай Эўропы», [[1841]], «Імправізуючы Міцкевіч», [[1841]], «Ecce homo», [[1842]], іконы «Евангеліст Іаан» і «Святая Клара»). У [[1842]] стварыў свой апошні аўтапартрэт.
У ліпені [[1839]] выехаў у [[Эміграцыя|эміграцыю]]<ref name="БС"/>. Перад ад'ездам напісаў [[тэстамент]] на карысць жонкі. Наведаў [[Горад Мюнхен|Мюнхен]] (у [[1840]] удзельнічаў там у выстаўцы), [[Горад Дрэздэн|Дрэздэн]], [[Горад Берлін|Берлін]], а [[15 верасня]] [[1841]] прыехаў у [[Горад Парыж|Парыжы]] і асталяваўся ў доме свайго сябра [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]] на вуліцы Д'Амстэрдам. У Парыжы пачаў новы этап у сваёй творчасці, у якім узраслі містычныя настроі, падтрыманыя даўнім сябрам філосафам [[Андрэй Тавяньскі|Андрэем Тавяньскім]] (карціны «Апафеоз Напалеона», [[1841]], «Напалеон над разарванай картай Еўропы», [[1841]], «Імправізуючы Міцкевіч», [[1841]], «Ecce homo», [[1842]], іконы «Евангеліст Іаан» і «Святая Клара»). У [[1842]] стварыў свой апошні аўтапартрэт.


Памёр у [[Горад Парыж|Парыжы]] ад [[сухоты|сухотаў]] на руках у [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], які запісаў яго тэстамэнт: частку сваіх карцін мастак перадаў сваёй сям'і і сябрам юнацтва — А. Міцкевічу і А. Тавянскаму, астатнія былі прададзеныя з аўкцыёна за пазыкі, але сумы на ўсю выплату не хапіла<ref name=asa1/>. Пахаваны на могілках {{нп5|Манмартр-дэ-Сэн-Дэні||pl|Cmentarz Montmartre}}<ref>[https://pbs.twimg.com/media/D5jfSm9XsAMio6f.jpg Помнік Валянціну Ваньковічу на могілках Манмартр-дэ-Сэн-Дэні]</ref>. Апошняя яго карціна «Маці Божая Вастрабрамская» захоўваецца ў парыжскім касцёле {{нп3|Касцёл Святога Севярына, Парыж|Сен-Севярын|pl|Kościół Saint Severin w Paryżu}} з 1841 года<ref name="КТВ">[http://catholic.by/2/home/news/belarus/34-belarus/117942-vankovich.html Копію твора Ваньковіча з касцёла Сэн-Сэвэрэн у Парыжы створаць з удзелам беларускіх мастакоў]</ref>. Ёсць дамова аб стварэнні копіі гэтай карціны з удзелам беларускіх мастакоў<ref name="КТВ"/>.
Памёр у [[Горад Парыж|Парыжы]] ад [[сухоты|сухотаў]] на руках у [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], які запісаў яго тэстамент: частку сваіх карцін мастак перадаў сваёй сям'і і сябрам юнацтва — А. Міцкевічу і А. Тавянскаму, астатнія былі прададзены з аўкцыёна за пазыкі, але сумы на ўсю выплату не хапіла<ref name=asa1/>. Пахаваны на могілках {{нп5|Манмартр-дэ-Сен-Дэні||pl|Cmentarz Montmartre}}<ref>[https://pbs.twimg.com/media/D5jfSm9XsAMio6f.jpg Помнік Валянціну Ваньковічу на могілках Манмартр-дэ-Сен-Дэні]</ref>. Апошняя яго карціна «Маці Божая Вастрабрамская» захоўваецца ў парыжскім касцёле {{нп3|Касцёл Святога Севярына, Парыж|Сен-Севярын|pl|Kościół Saint Severin w Paryżu}} з 1841 года<ref name="КТВ">[http://catholic.by/2/home/news/belarus/34-belarus/117942-vankovich.html Копію твора Ваньковіча з касцёла Сен-Северэн у Парыжы створаць з удзелам беларускіх мастакоў]</ref>. Ёсць дамова аб стварэнні копіі гэтай карціны з удзелам беларускіх мастакоў<ref name="КТВ"/>.


== Творчая дзейнасць ==
== Творчая дзейнасць ==
Радок 79: Радок 79:
Першым настаўнікам Ваньковіча ў жывапісе быў будучы генерал ордэна езуітаў [[Габрыэль Грубер]], мініяцюрыст. Ураджэнец [[Горад Вена|Вены]], ён шмат маляваў для польскага караля [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста]].
Першым настаўнікам Ваньковіча ў жывапісе быў будучы генерал ордэна езуітаў [[Габрыэль Грубер]], мініяцюрыст. Ураджэнец [[Горад Вена|Вены]], ён шмат маляваў для польскага караля [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста]].


Малады Ваньковіч ў вольны ад вучобы час чытаў старыя кнігі, сабраныя ў бібліятэцы езуітаў, і капіяваў карціны, якія знаходзяцца ў манастыры. Па заканчэнні шостага класа, ён ужо ўмеў маляваць мініяцюры і партрэты алеем, удасканальваючы малюнак і колер.
Малады Ваньковіч у вольны ад вучобы час чытаў старыя кнігі, сабраныя ў бібліятэцы езуітаў, і капіраваў карціны, якія знаходзяцца ў манастыры. Па заканчэнні шостага класа, ён ужо ўмеў маляваць мініяцюры і партрэты алеем, удасканальваючы малюнак і колер.


Але толькі [[Горад Вільнюс|Вільня]] дала па-сапраўднаму выявіцца таленту 16-ці гадовага юнака. Ён запісаўся ва [[Віленскі ўніверсітэт|ўніверсітэт Стэфана Баторыя]], і яго прынялі на факультэт малявання пасля прадстаўлення сваіх работ.
Але толькі [[Горад Вільнюс|Вільня]] дала па-сапраўднаму выявіцца таленту 16-ці гадовага юнака. Ён запісаўся ва [[Віленскі ўніверсітэт|ўніверсітэт Стэфана Баторыя]], і яго прынялі на факультэт малявання пасля прадстаўлення сваіх работ.
Радок 97: Радок 97:
У Парыжы ён далучыўся да беларуска-польскага эмігранцкага асяроддзя, зноў апынуўся блізу Адама Міцкевіча. Тут Ваньковіч трапіў пад моцны ўплыў містыцызму і тавіянізму. Адзіным сапраўдным сябрам сярод гэтай духоўнай барацьбы заставаўся Міцкевіч, да якога ён пераехаў у апошнія дні свайго жыцця.
У Парыжы ён далучыўся да беларуска-польскага эмігранцкага асяроддзя, зноў апынуўся блізу Адама Міцкевіча. Тут Ваньковіч трапіў пад моцны ўплыў містыцызму і тавіянізму. Адзіным сапраўдным сябрам сярод гэтай духоўнай барацьбы заставаўся Міцкевіч, да якога ён пераехаў у апошнія дні свайго жыцця.


Творчасць звязана з мастацкім жыццём [[Беларусь|Беларусі]] і [[Расія|Расіі]]<ref>[http://3dway.org/node/5449 Валентий Ванькович] Третий путь {{ref-ru}}</ref>. Аўтар партрэтаў [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]], [[Антоні Гарэцкі|А. Гарэцкага]], {{нп3|Марыя Шыманоўская|М. Шыманоўскай|ru|Шимановская, Мария}}, {{нп3|Караль Ліпінскі|К. Ліпінскага|ru|Липинский, Кароль}}, Э. і С. Хамінскіх, {{нп3|Анджэй Тавяньскі|А. Тавяньскага|ru|Товяньский, Анджей}}, А. Манюшкі і іншых<ref name="БС"/>. Характарныя карціны «Подзвіг маладога кіяўляніна пры аблозе Кіева печанегамі ў 968 годзе», «[[Міцкевіч на скале Аю-Даг]]» (1828), «Напалеон каля вогнішча» (1834). Сярод работ літаграфіі «Аўтапартрэт», «Галава старога», малюнкі «Від руін ў Італіі», «Пейзаж» і іншыя.
Творчасць звязана з мастацкім жыццём [[Беларусь|Беларусі]] і [[Расія|Расіі]]<ref>[http://3dway.org/node/5449 Валентий Ванькович] Третий путь {{ref-ru}}</ref>. Аўтар партрэтаў [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]], [[Антоні Гарэцкі|А. Гарэцкага]], {{нп3|Марыя Шыманоўская|М. Шыманоўскай|ru|Шимановская, Мария}}, {{нп3|Караль Ліпінскі|К. Ліпінскага|ru|Липинский, Кароль}}, Э. і С. Хамінскіх, {{нп3|Анджэй Тавяньскі|А. Тавяньскага|ru|Товяньский, Анджей}}, А. Манюшкі і іншых<ref name="БС"/>. Характарныя карціны «Подзвіг маладога кіяўляніна пры аблозе Кіева печанегамі ў 968 годзе», «[[Міцкевіч на скале Аю-Даг]]» ([[1828]]), «Напалеон каля вогнішча» (1834). Сярод работ літаграфіі «Аўтапартрэт», «Галава старога», малюнкі «Від руін у Італіі», «Пейзаж» і іншыя.


Творы мастака захоўваюцца ў зборах [[Горад Вільнюс|Вільні]], [[Горад Санкт-Пецярбург|Пецярбургу]], [[Горад Варшава|Варшавы]], [[Горад Кракаў|Кракава]], [[Горад Парыж|Парыжу]]. Многія працы знаходзяцца і ў прыватных калекцыях нашчадкаў тых, каго мастак пісаў у першай палове XIX ст.
Творы мастака захоўваюцца ў зборах [[Горад Вільнюс|Вільні]], [[Горад Санкт-Пецярбург|Пецярбургу]], [[Горад Варшава|Варшавы]], [[Горад Кракаў|Кракава]], [[Горад Парыж|Парыжу]]. Многія працы знаходзяцца і ў прыватных калекцыях нашчадкаў тых, каго мастак пісаў у першай палове XIX ст.
Радок 111: Радок 111:


== Ушанаванне памяці ==
== Ушанаванне памяці ==
⚫
[[Файл:HouseOfVankovich.JPG|thumb|Музей «[[Дом Ваньковічаў]]» у [[Горад Мінск|Мінску]]]]

⚫
[[Файл:HouseOfVankovich.JPG|міні|Музей «[[Дом Ваньковічаў]]» у [[Горад Мінск|Мінску]]]]
Сёння ў Мінску дзейнічае [[Дом Ваньковічаў|дом-музей Ваньковічаў]] — помнік палацава-паркавай архітэктуры эпохі [[класіцызм]]у — філіял [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь]]. У залах музея экспануюцца архіўныя дакументы, фотаздымкі работ Валянціна Ваньковіча (арыгіналаў няма). Большасць экспанатаў была пазычана з музеяў у [[Горад Варшава|Варшаве]]<ref name=koprowski>Marek A. Koprowski: Białoruś. Uparte trwanie polskości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, s. 216. ISBN 978-83-7441-409-8.</ref>.
Сёння ў Мінску дзейнічае [[Дом Ваньковічаў|дом-музей Ваньковічаў]] — помнік палацава-паркавай архітэктуры эпохі [[класіцызм]]у — філіял [[Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь]]. У залах музея экспануюцца архіўныя дакументы, фотаздымкі работ Валянціна Ваньковіча (арыгіналаў няма). Большасць экспанатаў была пазычана з музеяў у [[Горад Варшава|Варшаве]]<ref name=koprowski>Marek A. Koprowski: Białoruś. Uparte trwanie polskości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, s. 216. ISBN 978-83-7441-409-8.</ref>.


Радок 120: Радок 119:


== Уплыў на культуру ==
== Уплыў на культуру ==

Скульптар [[Уладзімір Іванавіч Слабодчыкаў|Уладзімір Слабодчыкаў]] і архітэктар [[Юрый Казакоў]] стварылі скульптурную кампазіцыю «Раніца мастака», прысвечаную мастаку. Яна ўстаноўлена на тэрыторыі філіяла Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі «Дом Ваньковічаў»<ref name="ААП">[http://www.kultura.by/news/ab-adkrytsts-pomn-ka-valents-yu-vankov-chu Аб адкрыцці помніка Валенцію Ваньковічу]</ref><ref>[http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=4630&mode=print Блукаючы рамантык Валенцій Ваньковіч]</ref>.
Скульптар [[Уладзімір Іванавіч Слабодчыкаў|Уладзімір Слабодчыкаў]] і архітэктар [[Юрый Казакоў]] стварылі скульптурную кампазіцыю «Раніца мастака», прысвечаную мастаку. Яна ўстаноўлена на тэрыторыі філіяла Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі «Дом Ваньковічаў»<ref name="ААП">[http://www.kultura.by/news/ab-adkrytsts-pomn-ka-valents-yu-vankov-chu Аб адкрыцці помніка Валенцію Ваньковічу]</ref><ref>[http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=4630&mode=print Блукаючы рамантык Валенцій Ваньковіч]</ref>.


Радок 130: Радок 128:
Імя мастака непарыўна звязана з Беларуссю: тут ён з'явіўся на свет, тут нарадзіліся яго дзеці, тут ён правёў самы працяглы перыяд свайго творчага жыцця, стварыўшы мноства партрэтаў сяброў, сваякоў, мясцовых шляхціцаў<ref>[http://www.nlb.by/portal/page/portal/index/detailed_news?param0=56570&lang=ru&rubricId=2 Презентация книги «Валентий Ванькович»] {{ref-ru}}</ref>.
Імя мастака непарыўна звязана з Беларуссю: тут ён з'явіўся на свет, тут нарадзіліся яго дзеці, тут ён правёў самы працяглы перыяд свайго творчага жыцця, стварыўшы мноства партрэтаў сяброў, сваякоў, мясцовых шляхціцаў<ref>[http://www.nlb.by/portal/page/portal/index/detailed_news?param0=56570&lang=ru&rubricId=2 Презентация книги «Валентий Ванькович»] {{ref-ru}}</ref>.


Гаворачы пра А. Міцкевіча, [[Ігнат Іпалітавіч Дамейка|І. Дамейку]], С. Манюшку, В. Ваньковіча, У. Сыракомлю, вядомы даследчык [[Адам Іосіфавіч Мальдзіс|А. Мальдзіс]] гаворыць, што мы не маем права навязваць ім, як і «…шмат іншым дзеячам культурнага памежжа ХІХ ст. наш сённяшні менталітэт. Ну не прайшлі яны яшчэ, не маглі прайсці шлях ад „тутэйшасці“, „краёвасці“, „літоўскасці“ да беларускасці як нацыянальнага вызначэння. І мы павінны тут не парушаць прынцыпы гістарызму, гаварыць у дадзеным выпадку толькі аб элементах беларускасці»<ref>Мальдзіс, А. Тры радзімы Ігнацага Дамейкі/Кантакты і дыялогі, No 7-8.-Мінск: ГА «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў», 2002. — 64с.</ref>.
Гаворачы пра А. Міцкевіча, [[Ігнат Іпалітавіч Дамейка|І. Дамейку]], С. Манюшку, В. Ваньковіча, У. Сыракомлю, вядомы даследчык [[Адам Іосіфавіч Мальдзіс|А. Мальдзіс]] гаворыць, што мы не маем права навязваць ім, як і «…шмат іншым дзеячам культурнага памежжа XIX ст. наш сённяшні менталітэт. Ну не прайшлі яны яшчэ, не маглі прайсці шлях ад „тутэйшасці“, „краёвасці“, „літоўскасці“ да беларускасці як нацыянальнага вызначэння. І мы павінны тут не парушаць прынцыпы гістарызму, гаварыць у дадзеным выпадку толькі аб элементах беларускасці»<ref>Мальдзіс, А. Тры радзімы Ігнацага Дамейкі/Кантакты і дыялогі, No 7-8.-Мінск: ГА «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў», [[2002]]. — 64с.</ref>.


Беларускія працы апісваюць Валянціна Ваньковіча як мастака з беларускімі каранямі і з сумежжа культур, звязанага таксама з культурай Беларусі. Аўтары кнігі пад назвай «Гісторыя беларускага мастацтва» апісалі яго як творцу, які ''ўпісаў яркую старонку ў гісторыю беларускага жывапісу першай паловы ХІХ стагоддзя''<ref>pod red. S. Marceleua: Historyja biełaruskaha mastactwa: U 6 t. T. 3: Kaniec XVIII — paczatak XX stahoddzia. Mińsk: Nawuka i technika, 1989, s. 71. ISBN 5-343-00319-2.</ref>. «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі» кажа, што мастак паходзіў ''са старажытнага беларускага роду Ваньковічаў, а яго творчасць звязана з мастацкім жыццём Беларусі, Літвы і Польшчы''<ref name="БС"/><ref>pod red. B. Saczanki: Encykłapiedyja historyi Biełarusi u 6 tamach. T. 2: Bielick — himn. Mińsk: «Biełaruskaja encykłapiedyja» imia Pietrusia Brouki, 1994, s. 218. ISBN 5-85700-142-0.</ref>.
Беларускія працы апісваюць Валянціна Ваньковіча як мастака з беларускімі каранямі і з сумежжа культур, звязанага таксама з культурай Беларусі. Аўтары кнігі пад назвай «Гісторыя беларускага мастацтва» апісалі яго як творцу, які ''ўпісаў яркую старонку ў гісторыю беларускага жывапісу першай паловы XIX стагоддзя''<ref>pod red. S. Marceleua: Historyja biełaruskaha mastactwa: U 6 t. T. 3: Kaniec XVIII — paczatak XX stahoddzia. Mińsk: Nawuka i technika, 1989, s. 71. ISBN 5-343-00319-2.</ref>. «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі» кажа, што мастак паходзіў ''са старажытнага беларускага роду Ваньковічаў, а яго творчасць звязана з мастацкім жыццём Беларусі, Літвы і Польшчы''<ref name="БС"/><ref>pod red. B. Saczanki: Encykłapiedyja historyi Biełarusi u 6 tamach. T. 2: Bielick — himn. Mińsk: «Biełaruskaja encykłapiedyja» imia Pietrusia Brouki, 1994, s. 218. ISBN 5-85700-142-0.</ref>.


Шматлікая польская прафесійная літаратура гісторыі культуры і мастацтва паказвае яго як польскага мастака. Гэта між іншым «Dzieje kultury polskiej» [[Аляксандр Брукнер|Аляксандра Брукнера]], «Nowoczesne malarstwo polskie 1764—1939» {{нп3|Тадэвуш Дабравольскі|Тадэвуша Дабравольскага|pl|Tadeusz Dobrowolski}}, «Malarstwo polskie» Стэфана Казакевіча і «Dzieje Polski porozbiorowe (1795—1921)» Марыяна Кукеля<ref>Aleksander Brückner: Dzieje kultury polskiej. T. 3: Czasy nowsze do roku 1831. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 569, 674. ISBN 83-214-0861-3.</ref><ref>Aleksander Brückner: Dzieje kultury polskiej. T. 4: Dzieje Polski rozbiorowej : 1795 (1772)-1914. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 297, 402. ISBN 83-214-0861-3.</ref><ref>Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie 1764—1939. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957, s. 192—194.</ref><ref>Stefan Kozakiewicz: Malarstwo polskie. T. 3: Oświecenie, klasycyzm, romantyzm. Warszawa: Oficyna Wydawnicza «Auriga», Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w Warszawie, 1976, s. 60-63, 287—288.</ref><ref>Marian Kukiel: Dzieje Polski porozbiorowe (1795—1921). London: Puls Publications, 1993, s. 210. ISBN 1-85917-009-9.</ref>.
Шматлікая польская прафесійная літаратура гісторыі культуры і мастацтва паказвае яго як польскага мастака. Гэта між іншым «Dzieje kultury polskiej» [[Аляксандр Брукнер|Аляксандра Брукнера]], «Nowoczesne malarstwo polskie 1764—1939» {{нп3|Тадэвуш Дабравольскі|Тадэвуша Дабравольскага|pl|Tadeusz Dobrowolski}}, «Malarstwo polskie» Стэфана Казакевіча і «Dzieje Polski porozbiorowe (1795—1921)» Марыяна Кукеля<ref>Aleksander Brückner: Dzieje kultury polskiej. T. 3: Czasy nowsze do roku 1831. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 569, 674. ISBN 83-214-0861-3.</ref><ref>Aleksander Brückner: Dzieje kultury polskiej. T. 4: Dzieje Polski rozbiorowej : 1795 (1772)-1914. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 297, 402. ISBN 83-214-0861-3.</ref><ref>Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie 1764—1939. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957, s. 192—194.</ref><ref>Stefan Kozakiewicz: Malarstwo polskie. T. 3: Oświecenie, klasycyzm, romantyzm. Warszawa: Oficyna Wydawnicza «Auriga», Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w Warszawie, 1976, s. 60-63, 287—288.</ref><ref>Marian Kukiel: Dzieje Polski porozbiorowe (1795—1921). London: Puls Publications, 1993, s. 210. ISBN 1-85917-009-9.</ref>.
Радок 144: Радок 142:
* [[Леанід Мікандравіч Дробаў|''Дробаў, Л. М.'']] Беларускія мастакі XIX стагоддзя / Л. М. Дробаў. — Мінск: Беларусь, 1971. — 112 с.
* [[Леанід Мікандравіч Дробаў|''Дробаў, Л. М.'']] Беларускія мастакі XIX стагоддзя / Л. М. Дробаў. — Мінск: Беларусь, 1971. — 112 с.
* [[Сяргей Васілевіч Харэўскі|''Харэўскі, С. В.'']] Гісторыя мастацтва і дойлідства Беларусі / С. В. Харэўскі. — Вільня: ЕГУ, 2007. — 240 с.
* [[Сяргей Васілевіч Харэўскі|''Харэўскі, С. В.'']] Гісторыя мастацтва і дойлідства Беларусі / С. В. Харэўскі. — Вільня: ЕГУ, 2007. — 240 с.
* ''Карповіч, Т. А.'' Культурнае жыццё Мінска І-й паловы ХІХ стагоддзя / Т. А. Карповіч. — Мінск : Рыфтур, 2007. — 64 с.
* ''Карповіч, Т. А.'' Культурнае жыццё Мінска І-й паловы XIX стагоддзя / Т. А. Карповіч. — Мінск : Рыфтур, 2007. — 64 с.
* ''Швед, В. В.'' Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн. / В. В. Швед. — Гродна : ГрДУ, 2007. — 275 с.
* ''Швед, В. В.'' Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн. / В. В. Швед. — Гродна : ГрДУ, 2007. — 275 с.
* ''Konarski, S.'' Wańkowiczowie herbu Lis odmienny / S. Konarski. — Paryż, 1960.
* ''Konarski, S.'' Wańkowiczowie herbu Lis odmienny / S. Konarski. — Paryż, 1960.
Радок 156: Радок 154:


{{DEFAULTSORT:Ваньковіч Валенцій-Вільгельм}}
{{DEFAULTSORT:Ваньковіч Валенцій-Вільгельм}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мастакі Польшчы]]
[[Катэгорыя:Мастакі Польшчы]]

Версія ад 00:31, 25 лютага 2020

Валянцін Ваньковіч
Фатаграфія
Аўтапартрэт. Мастак Валянцін Ваньковіч
Імя пры нараджэнні Валенцій-Вільгельм Ваньковіч
Дата нараджэння 12 (24) мая 1800[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 12 мая 1842(1842-05-12)[2][3][…] (42 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Мельхіёр Аляксандравіч Ваньковіч
Маці Схаластыка з Гарэцкіх[d]
Жонка Анэля з Растоцкіх[d]
Дзеці Адам Ваньковіч і Ян Эдвард Ваньковіч
Род дзейнасці мастак
Вучоба
Мастацкі кірунак рамантызм
Вядомыя працы Міцкевіч на скале Аю-Даг, Партрэт Войцеха Пуслоўскага
Уплыў Ян Рустэм
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ваньковіч.

Валянцін (Валенцій-Вільгельм) Ваньковіч (14 лютага 1800 (паводле некаторых звестак — 1799[5]), вёска Калюжыцы Ігуменскага павета Мінскай губерні Расійскай імперыі, цяпер Бярэзінскі раён Мінскай вобласць, — 12 мая 1842, Парыж, Францыя) — мастак рамантычнага кірунку[5], аўтар вядомага партрэта Адама Міцкевіча «Міцкевіч на скале Аю-Даг» (каля 1831).

Паходжанне і сям’я

Партрэт жонкі мастака з дзецьмі. 1834

Належаў да старажытнага шляхецкага роду Ваньковічаў гербу гербу «Ліс», прадстаўнікі якога часта займалі земскія пасады ў Менскім ваяводстве ВКЛ. Нарадзіўся ў сям’і Мельхіёра Аляксандравіча Ваньковіча (1775—1842) і яго жонкі Схаластыкі Гарэцкай, сястры вядомага польскага паэта Антонія Гарэцкага. Бацька Мельхіёр валодаў маёнткам Малая Сляпянка (цяпер аднайменны раён  (руск.) (бел. Мінска) у Менскім павеце і маёнткам Калюжыцы ў Ігуменскім павеце Мінскай губерні і займаў пасады ігуменскага павятовага суддзі (1799—1802) і старшыні II дэпартамента Галоўнага суда Мінскай губерні (1805—1808). Стрыечным братам Валянціна быў мастак Тадэвуш Гарэцкі.

Валянцін (Валенцій) Ваньковіч ажаніўся з Анэляй Растоцкай, ад якой меў трох дзяцей: Адам Валенціевіч Ваньковіч (1827—1895), які ажаніўся з Амеліяй Клячкоўскай і быў удзельнікам паўстання 1863—1864 гадоў; Казімір Валенціевіч Ваньковіч (1831—1891), які ажаніўся з Каралінай Артынскай (1860—1945); Ян (Ян-Эдвард-Ляліва) Валенціевіч Ваньковіч (1838—1899), які ажаніўся са Станіславай Ясклоўскай і быў удзельнікам паўстання 1863—1864 гадоў, камандуючы паўстанцкім атрадам у Берасцейскім павеце.

Адукацыя

Дзіцячыя гады прайшлі ў Сляпянцы[5]. Вучыўся ў Полацкім езуіцкім калегіуме (1811—1818), дзе захапіўся жывапісам, шмат капіраваў з натуры. Потым атрымліваў адукацыю на аддзяленні літаратуры і прыгожых мастацтваў Віленскага ўніверсітэта ў прафесара Яна Рустэма (1818—1824), дзе спрабаваў сябе ў партрэце (пераважна сяброў таварыства філаматаў і філарэтаў). Акрамя таго, наведваў заняткі на факультэце фізічных навук, вывучаў оптыку і законы распаўсюджання святла.

У Вільні настаўнікам Ваньковіча быў вядомы мастак Ян Рустэм[5].

Паводле пастановы ўніверсітэцкай рады накіраваны на завяршэнне мастацкай адукацыі ў Імператарскай Акадэміі мастацтваў у Пецярбургу (1825—1828)[5].

За дыпломную праграму «Подзвіг кіяўляніна ў 988 годзе» В. Ваньковічу прысуджаюць Малы залаты медаль з правам стажыроўкі за мяжой.

Біяграфія

Аўтапартрэт

З 1829 жыў у доме свайго брата Эдварда Ваньковіча (цяпер вул. Інтэрнацыянальная, дом захаваўся), там жа бывалі яго сябры — Я. Дамель, М. Кулеша і іншыя мастакі, таксама Станіслаў Манюшка, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч і іншыя. Меў сядзібу ў тагачасным прыгарадзе Мінска Малой Сляпянцы (дом не захаваўся)[5], дзе зладзіў майстэрню і плённа працаваў[6].

У мінскай майстэрні працаваў з сябрам Чэславам Манюшкам, бацькам вядомага кампазітара Станіслава Манюшкі. У гэты час напісаў партрэты бацькі, сястры Станіславы Гарноўскай, Дамініка Манюшкі, дзядзькі Антонія Гарэцкага, жонкі Анэлі з дзецьмі, мясцовых шляхцічаў.

З пачаткам паўстання 1830—1831 гадоў у Польшчы, Літве і Беларусі меў намер далучыцца да паўстанцаў (купіў зброю і каня), але працяглая хвароба не дала здзейсніцца гэтаму[7].

21 верасня 1832 за партрэты, «пісаныя з натуры», Пецярбургская Імператарская акадэмія мастацтваў уганаравала В. Ваньковіча звання «прызначанага» ў акадэміі і прапанавала для атрымання звання акадэміка напісаць сямейны партрэт з фігурамі ў поўны рост.

У ліпені 1839 выехаў у эміграцыю[5]. Перад ад'ездам напісаў тэстамент на карысць жонкі. Наведаў Мюнхен (у 1840 удзельнічаў там у выстаўцы), Дрэздэн, Берлін, а 15 верасня 1841 прыехаў у Парыжы і асталяваўся ў доме свайго сябра А. Міцкевіча на вуліцы Д'Амстэрдам. У Парыжы пачаў новы этап у сваёй творчасці, у якім узраслі містычныя настроі, падтрыманыя даўнім сябрам філосафам Андрэем Тавяньскім (карціны «Апафеоз Напалеона», 1841, «Напалеон над разарванай картай Еўропы», 1841, «Імправізуючы Міцкевіч», 1841, «Ecce homo», 1842, іконы «Евангеліст Іаан» і «Святая Клара»). У 1842 стварыў свой апошні аўтапартрэт.

Памёр у Парыжы ад сухотаў на руках у Адама Міцкевіча, які запісаў яго тэстамент: частку сваіх карцін мастак перадаў сваёй сям'і і сябрам юнацтва — А. Міцкевічу і А. Тавянскаму, астатнія былі прададзены з аўкцыёна за пазыкі, але сумы на ўсю выплату не хапіла[7]. Пахаваны на могілках Манмартр-дэ-Сен-Дэні[pl][8]. Апошняя яго карціна «Маці Божая Вастрабрамская» захоўваецца ў парыжскім касцёле Сен-Севярын  (польск.) (бел. з 1841 года[9]. Ёсць дамова аб стварэнні копіі гэтай карціны з удзелам беларускіх мастакоў[9].

Творчая дзейнасць

Пеўчыя Віленскай кафедры
Партрэт Караля Ліпінскага, 1822
Партрэт Марыі Шыманоўскай, 1828

Першым настаўнікам Ваньковіча ў жывапісе быў будучы генерал ордэна езуітаў Габрыэль Грубер, мініяцюрыст. Ураджэнец Вены, ён шмат маляваў для польскага караля Станіслава Аўгуста.

Малады Ваньковіч у вольны ад вучобы час чытаў старыя кнігі, сабраныя ў бібліятэцы езуітаў, і капіраваў карціны, якія знаходзяцца ў манастыры. Па заканчэнні шостага класа, ён ужо ўмеў маляваць мініяцюры і партрэты алеем, удасканальваючы малюнак і колер.

Але толькі Вільня дала па-сапраўднаму выявіцца таленту 16-ці гадовага юнака. Ён запісаўся ва ўніверсітэт Стэфана Баторыя, і яго прынялі на факультэт малявання пасля прадстаўлення сваіх работ.

Неўзабаве, на першай мастацкай выстаўцы факультэта прыгожых мастацтваў, малады мастак атрымлівае шырокае прызнанне сваёй творчасці, большае за сваіх калегаў. В. Ваньковіч атрымлівае першую ўзнагароду.

Каля 1821 года Ваньковіч знаёміцца ва ўніверсітэце з земляком — Адамам Міцкевічам. Яны слухалі адзін і той жа курс лекцый, хутка пасябравалі. Іх адносіны сталі асабліва блізкія пасля таго, як мініяцюра панны Верашчакаўскай, якая вельмі падабалася Міцкевічу, трапіла ў яго рукі. За гэта паэт падзякаваў мастака вершам «Do malarza» («Мастаку»). Ад гэтага часу застаўся пастэльны малюнак Міцкевіча з натуры.

Прафесары любілі Ваньковіча за сціпласць, а больш за ўсіх ганарыўся ім сам Ян Рустэм, у той час яны працавалі ў адной майстэрні. Ваньковіча накіравалі ад Віленскага ўніверсітэта на навучанне ў Санкт-Пецярбург.

Тут ён набывае ўсё большае прызнанне. Пасля чатырох гадоў карпатлівага навучання вяртаецца назад з залатым медалём.

Пасля 1830 года маляванне мініяцюр перастала цікавіць мастака, яго прыцягвала цяпер толькі гістарычная тэматыка, і толькі ў гэтым кірунку ён хацеў працаваць.

Аднак і да яго маёнтка ў Сляпянцы дайшоў уплыў навукі Анджэя Тавяньскага  (руск.) (бел.. Гэта негатыўна адбілася на творчым запале мастака. Спачатку ў ім яшчэ быў жывы даўні энтузіязм. Ваньковіч быў чалавекам амбіцыйным, але поспехі ў Вільні і Пецярбургу не мелі ніякіх вынікаў. Аднак, у саракагадовага мастака зноў абудзілася прага новых поспехаў. Ён пакінуў свой дом і краіну і з'ехаў за мяжу.

У Парыжы ён далучыўся да беларуска-польскага эмігранцкага асяроддзя, зноў апынуўся блізу Адама Міцкевіча. Тут Ваньковіч трапіў пад моцны ўплыў містыцызму і тавіянізму. Адзіным сапраўдным сябрам сярод гэтай духоўнай барацьбы заставаўся Міцкевіч, да якога ён пераехаў у апошнія дні свайго жыцця.

Творчасць звязана з мастацкім жыццём Беларусі і Расіі[10]. Аўтар партрэтаў А. Міцкевіча, А. Гарэцкага, М. Шыманоўскай  (руск.) (бел., К. Ліпінскага  (руск.) (бел., Э. і С. Хамінскіх, А. Тавяньскага  (руск.) (бел., А. Манюшкі і іншых[5]. Характарныя карціны «Подзвіг маладога кіяўляніна пры аблозе Кіева печанегамі ў 968 годзе», «Міцкевіч на скале Аю-Даг» (1828), «Напалеон каля вогнішча» (1834). Сярод работ літаграфіі «Аўтапартрэт», «Галава старога», малюнкі «Від руін у Італіі», «Пейзаж» і іншыя.

Творы мастака захоўваюцца ў зборах Вільні, Пецярбургу, Варшавы, Кракава, Парыжу. Многія працы знаходзяцца і ў прыватных калекцыях нашчадкаў тых, каго мастак пісаў у першай палове XIX ст.

Галерэя

Ушанаванне памяці

Музей «Дом Ваньковічаў» у Мінску

Сёння ў Мінску дзейнічае дом-музей Ваньковічаў — помнік палацава-паркавай архітэктуры эпохі класіцызму — філіял Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь. У залах музея экспануюцца архіўныя дакументы, фотаздымкі работ Валянціна Ваньковіча (арыгіналаў няма). Большасць экспанатаў была пазычана з музеяў у Варшаве[11].

Побач з сядзібай усталяваны помнік мастаку[12].

У 2012 годзе ў серыі «Славутыя мастакі Беларусі» выйшаў альбом, прысвечаны творчасці В. Ваньковіча[13].

Уплыў на культуру

Скульптар Уладзімір Слабодчыкаў і архітэктар Юрый Казакоў стварылі скульптурную кампазіцыю «Раніца мастака», прысвечаную мастаку. Яна ўстаноўлена на тэрыторыі філіяла Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі «Дом Ваньковічаў»[14][15].

А. А. Анікейчык стварыў скульптуру «Ля крыніцы. Пушкін і Ваньковіч»[16].

Культурная прыналежнасць

Культурную спадчыну Валянціна Ваньковіча лічаць сваёй як палякі, так і беларусы.

Імя мастака непарыўна звязана з Беларуссю: тут ён з'явіўся на свет, тут нарадзіліся яго дзеці, тут ён правёў самы працяглы перыяд свайго творчага жыцця, стварыўшы мноства партрэтаў сяброў, сваякоў, мясцовых шляхціцаў[17].

Гаворачы пра А. Міцкевіча, І. Дамейку, С. Манюшку, В. Ваньковіча, У. Сыракомлю, вядомы даследчык А. Мальдзіс гаворыць, што мы не маем права навязваць ім, як і «…шмат іншым дзеячам культурнага памежжа XIX ст. наш сённяшні менталітэт. Ну не прайшлі яны яшчэ, не маглі прайсці шлях ад „тутэйшасці“, „краёвасці“, „літоўскасці“ да беларускасці як нацыянальнага вызначэння. І мы павінны тут не парушаць прынцыпы гістарызму, гаварыць у дадзеным выпадку толькі аб элементах беларускасці»[18].

Беларускія працы апісваюць Валянціна Ваньковіча як мастака з беларускімі каранямі і з сумежжа культур, звязанага таксама з культурай Беларусі. Аўтары кнігі пад назвай «Гісторыя беларускага мастацтва» апісалі яго як творцу, які ўпісаў яркую старонку ў гісторыю беларускага жывапісу першай паловы XIX стагоддзя[19]. «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі» кажа, што мастак паходзіў са старажытнага беларускага роду Ваньковічаў, а яго творчасць звязана з мастацкім жыццём Беларусі, Літвы і Польшчы[5][20].

Шматлікая польская прафесійная літаратура гісторыі культуры і мастацтва паказвае яго як польскага мастака. Гэта між іншым «Dzieje kultury polskiej» Аляксандра Брукнера, «Nowoczesne malarstwo polskie 1764—1939» Тадэвуша Дабравольскага  (польск.) (бел., «Malarstwo polskie» Стэфана Казакевіча і «Dzieje Polski porozbiorowe (1795—1921)» Марыяна Кукеля[21][22][23][24][25].

Зноскі

  1. ↑ https://www.facebook.com/NHAB1551
  2. ↑ Walenty or Valentine Wankowicz // Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7 Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Walenty Wańkowicz // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
  4. ↑ Union List of Artist Names — 2010. Праверана 25 кастрычніка 2018.
  5. ↑ а б в г д е ё ж з Ванькович Валентий Мельхиорович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 101. — 737 с.
  6. ↑ Дом-усадьба В. Ваньковича (руск.)
  7. ↑ а б Буйвал В. «Maestro Валенці»: Да 200-годдзя з дня нараджэння Валенція Ваньковіча (1800—1842) // «Наша Вера» № 1 (11), 2000.
  8. ↑ Помнік Валянціну Ваньковічу на могілках Манмартр-дэ-Сен-Дэні
  9. ↑ а б Копію твора Ваньковіча з касцёла Сен-Северэн у Парыжы створаць з удзелам беларускіх мастакоў
  10. ↑ Валентий Ванькович Третий путь (руск.)
  11. ↑ Marek A. Koprowski: Białoruś. Uparte trwanie polskości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, s. 216. ISBN 978-83-7441-409-8.
  12. ↑ Блукаючы рамантык Валенцій Ваньковіч
  13. ↑ У свет выйшла кніга, прысвечаная творчасці беларускага мастака 19 стагоддзя Валенція Ваньковіча
  14. ↑ Аб адкрыцці помніка Валенцію Ваньковічу
  15. ↑ Блукаючы рамантык Валенцій Ваньковіч
  16. ↑ «Вновь я посетил тот уголок земли…» (руск.)
  17. ↑ Презентация книги «Валентий Ванькович» (руск.)
  18. ↑ Мальдзіс, А. Тры радзімы Ігнацага Дамейкі/Кантакты і дыялогі, No 7-8.-Мінск: ГА «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў», 2002. — 64с.
  19. ↑ pod red. S. Marceleua: Historyja biełaruskaha mastactwa: U 6 t. T. 3: Kaniec XVIII — paczatak XX stahoddzia. Mińsk: Nawuka i technika, 1989, s. 71. ISBN 5-343-00319-2.
  20. ↑ pod red. B. Saczanki: Encykłapiedyja historyi Biełarusi u 6 tamach. T. 2: Bielick — himn. Mińsk: «Biełaruskaja encykłapiedyja» imia Pietrusia Brouki, 1994, s. 218. ISBN 5-85700-142-0.
  21. ↑ Aleksander Brückner: Dzieje kultury polskiej. T. 3: Czasy nowsze do roku 1831. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 569, 674. ISBN 83-214-0861-3.
  22. ↑ Aleksander Brückner: Dzieje kultury polskiej. T. 4: Dzieje Polski rozbiorowej : 1795 (1772)-1914. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 297, 402. ISBN 83-214-0861-3.
  23. ↑ Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie 1764—1939. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957, s. 192—194.
  24. ↑ Stefan Kozakiewicz: Malarstwo polskie. T. 3: Oświecenie, klasycyzm, romantyzm. Warszawa: Oficyna Wydawnicza «Auriga», Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w Warszawie, 1976, s. 60-63, 287—288.
  25. ↑ Marian Kukiel: Dzieje Polski porozbiorowe (1795—1921). London: Puls Publications, 1993, s. 210. ISBN 1-85917-009-9.

Літаратура

  • Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
  • Гісторыя беларускага мастацтва: У 6 т. / рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Т. 3: Канец XVIII — пачатак XX ст.; рэд. тома Л. М. Дробаў, П. А. Карнач. — Мінск: Навука і тэхніка, 1989. — 448 с.
  • Дробаў, Л. М. Беларускія мастакі XIX стагоддзя / Л. М. Дробаў. — Мінск: Беларусь, 1971. — 112 с.
  • Харэўскі, С. В. Гісторыя мастацтва і дойлідства Беларусі / С. В. Харэўскі. — Вільня: ЕГУ, 2007. — 240 с.
  • Карповіч, Т. А. Культурнае жыццё Мінска І-й паловы XIX стагоддзя / Т. А. Карповіч. — Мінск : Рыфтур, 2007. — 64 с.
  • Швед, В. В. Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн. / В. В. Швед. — Гродна : ГрДУ, 2007. — 275 с.
  • Konarski, S. Wańkowiczowie herbu Lis odmienny / S. Konarski. — Paryż, 1960.
  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі


Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Валянцін_Ваньковіч&oldid=3559535"