Вірус табачнай мазаікі: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Створана перакладам старонкі "Вірус тютюнової мозаїки" |
+Катэгорыя:Вірусы; +Катэгорыя:Фітапаталогія using HotCat, афармленне |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Таксон |
|||
⚫ | |||
| image file = TMV virus under magnification.jpg |
|||
⚫ | '''Вірус тытунёвай мазаікі''' ('''TMV''') - [[Рыбануклеінавыя кіслоты|РНК]]-[[Вірусы|вірус,]] які заражае [[расліны]] |
||
| image descr = мікрафатаграфія ВТМ |
|||
| regnum = Вірусы |
|||
| parent = Tobamovirus |
|||
| rang = Від |
|||
| syn = |
|||
* Tobacco mosaic virus |
|||
* TMV |
|||
* ВТМ |
|||
| latin = Tobacco mosaic virus |
|||
| Baltimore group = IV |
|||
| wikispecies = Tobacco mosaic virus |
|||
}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | '''Вірус тытунёвай мазаікі''' ('''TMV''') - [[Рыбануклеінавыя кіслоты|РНК]]-[[Вірусы|вірус,]] які заражае [[расліны]] роду {{bt-bellat|тытунь|''Nicotiana''}} і іншых прадстаўнікоў [[Сямейства (біялогія)|сямейства]] {{bt-bellat|паслёнавыя|''Solanaceae''}}. Першы вядомы вірус, адкрыты ў 1892 годзе [[Дзмітрый Іосіфавіч Іваноўскі|Дзмітрыем Іваноўскім]] . У адрозненне ад многіх вірусаў раслін, TMV паспяхова размнажаецца ў культурах {{нп3|Пратапласт|пратапластаў|ru|Протопласт}}, што палягчае працу з гэтым аб'ектам{{Sfn|Prescott|2002|p=412—414}}. TMV - адзін з найбольш дасканала вывучаных раслінных вірусаў. |
||
Вірус тытунёвай мазаікі характарызуецца вінтавой сіметрыяй. Яго |
Вірус тытунёвай мазаікі характарызуецца вінтавой сіметрыяй. Яго {{нп3|Вірыён|вірыёны|ru|Вирион}} падобныя на 15–18 цвёрдых полых палачак памерам 15-18×300 нм {{Sfn|Prescott|2002}}, [[капсід]] складаецца з 2130 аднолькавых [[Бялкі|бялкоў]] {{нп3|Пратамер|пратамераў|uk|Протомер}} . [[Геном]] прадстаўлены адналанцуговай (+) [[Рыбануклеінавыя кіслоты|РНК]]. |
||
== Гісторыя адкрыцця == |
== Гісторыя адкрыцця == |
||
У 1886 г. дацкі навуковец |
У 1886 г. дацкі навуковец {{нп3|Адольф Эдуард Маер|Адольф Маер|ru|Майер, Адольф Эдуард}} паказаў, што тытунёвая мазаічная хвароба перадаецца з адной расліны на іншую{{Sfn|Tortora et al|2009|p=367}}. У 1892 годзе расійскі батанік [[Дзмітрый Іосіфавіч Іваноўскі|Дзмітрый Іваноўскі]] паспрабаваў ізаляваць узбуджальніка хваробы. Ён паказаў, што экстракт з хворай расліны захоўвае інфекцыйныя ўласцівасці нават пасля праходжання праз керамічны фільтр з порамі, у якіх затрымліваецца найменшая з вядомых на той час бактэрый. Так былі выяўлены вірус тытунёвай мазаікі і вірусы наогул . Аднак Іваноўскі выказаў здагадку, што інфекцыйныя ўласцівасці соку могуць быць звязаны з наяўнасцю пэўнага таксіну {{Sfn|Prescott|2002|p=362}} . |
||
Далейшыя даследаванні, у тым ліку даследаванні [[Марцін Беерынк|Марціна Беерынка]] ў 1898–1900 [[Марцін Беерынк|гадах]], дазволілі ў поўнай меры ацаніць значэнне адкрыцця Іваноўскага. Ён заўважыў, што ўзбуджальнік тытунёвай мазаікі распаўсюджваецца толькі ў жывых клетках, але можа захоўвацца ў высушаным стане доўгі час{{Sfn|Prescott|2002}}. Менавіта Беерынк пачаў вучэнне пра вірусы, якіх ён назваў {{Lang-la|«contagium vivum fluidum»}} - жывыя растваральныя мікробы {{Sfn|Cann|2005}} . |
Далейшыя даследаванні, у тым ліку даследаванні [[Марцін Беерынк|Марціна Беерынка]] ў 1898–1900 [[Марцін Беерынк|гадах]], дазволілі ў поўнай меры ацаніць значэнне адкрыцця Іваноўскага. Ён заўважыў, што ўзбуджальнік тытунёвай мазаікі распаўсюджваецца толькі ў жывых клетках, але можа захоўвацца ў высушаным стане доўгі час{{Sfn|Prescott|2002}}. Менавіта Беерынк пачаў вучэнне пра вірусы, якіх ён назваў {{Lang-la|«contagium vivum fluidum»}} - жывыя растваральныя мікробы {{Sfn|Cann|2005}} . |
||
Радок 13: | Радок 27: | ||
== Будова вириона == |
== Будова вириона == |
||
[[Файл:Tobacco_mosaic_virus_tmv2.png|злева|міні|341x341пкс| Мадэль фрагмента капсіда TMV. РНК - ружовыя, пратамеры - сіне-фіялетавы ]] |
[[Файл:Tobacco_mosaic_virus_tmv2.png|злева|міні|341x341пкс| Мадэль фрагмента капсіда TMV. РНК - ружовыя, пратамеры - сіне-фіялетавы ]] |
||
Вірус тытунёвай мазаікі - адзін з тыповых прадстаўнікоў вялікага класа вірусаў з вінтавой сіметрыяй. Яго часціцы маюць форму цвёрдых полых палачак памерам 15-18 × 300 нм і складаюцца з бялковых пратамераў і РНК. Бялкі спіралі, утвараючы ўсяго 130 абаротаў у 23 [[Ангстрэм|ангстрэмы]]. У агульнай складанасці капсід змяшчае 2130 пратамераў, кожны з даўжынёй 158 [[Амінакіслоты|амінакіслотных]] рэшткаў. Асноўная функцыя капсіду - абарона |
Вірус тытунёвай мазаікі - адзін з тыповых прадстаўнікоў вялікага класа вірусаў з вінтавой сіметрыяй. Яго часціцы маюць форму цвёрдых полых палачак памерам 15-18 × 300 нм і складаюцца з бялковых пратамераў і РНК. Бялкі спіралі, утвараючы ўсяго 130 абаротаў у 23 [[Ангстрэм|ангстрэмы]]. У агульнай складанасці капсід змяшчае 2130 пратамераў, кожны з даўжынёй 158 [[Амінакіслоты|амінакіслотных]] рэшткаў. Асноўная функцыя капсіду - абарона {{нп3|Генетычны матэрыял|генетычнага матэрыялу|ru|Генетичний матеріал}} віруса - адналанцуговая малекула [[Рыбануклеінавыя кіслоты|РНК]], якая апускаецца ў бялок бліжэй да ўнутранай паверхні «палачкі» і паўтарае этапы спіралі бялку<ref name="goodsell">{{Cite web|url=http://www.rcsb.org/pdb/101/motm.do?momID=109|title=Tobacco Mosaic Virus|author=David Goodsell|date=January 2009|language=en|accessdate=30 листопада 2013}}</ref>{{Sfn|Cann|2005}}. |
||
== Геном TMV == |
== Геном TMV == |
||
Як і ў большасці раслінных вірусаў, ген TMV прадстаўлены адным ланцужком (+) РНК (кадуючай, з якой можа ісці [[Трансляцыя (біялогія)|трансляцыя]]) з 6,4 тысячы [[Нуклеатыды|нуклеатыдаў]], якая кадуе чатыры [[Ген|гена]] (два гена полімеразы, ген бялкоў-пратамераў, і ген бялок, неабходны для руху праз |
Як і ў большасці раслінных вірусаў, ген TMV прадстаўлены адным ланцужком (+) РНК (кадуючай, з якой можа ісці [[Трансляцыя (біялогія)|трансляцыя]]) з 6,4 тысячы [[Нуклеатыды|нуклеатыдаў]], якая кадуе чатыры [[Ген|гена]] (два гена полімеразы, ген бялкоў-пратамераў, і ген бялок, неабходны для руху праз {{нп3|плазмадэсмы||ru|Плазмодесмы}}). 5'-канец гэтай РНК змяшчае {{нп3|Кэп|7-мецілгуаназін|ru|Кэп}}, 3'-канец мае ярка выяўленую {{нп3|Другасная структура|другасную структуру|ru|Вторичная структура}}, але без {{нп3|Поліадэніліраванне|полі(А)|ru|Полиаденилирование}} паслядоўнасцей{{Sfn|Cann|2005|=81—82}}. |
||
== Жыццёвы цыкл == |
== Жыццёвы цыкл == |
||
Пасля траплення ў клетку TMV у першую чаргу "распранаецца", то ёсць вызваляе сваю РНК. Гэта звязана з характарыстыкамі бялкоў капсіду, у іх утрымліваюцца скапленні кіслых амінакіслот, стабільных па-за клеткай пры наяўнасці дастатковай колькасці іёнаў [[Кальцый|кальцыю]]. Аднак у [[Цытаплазма|цытаплазме]] з нізкай канцэнтрацыяй кальцыю яны адштурхоўваюць адзін аднаго, прымушаючы першыя пратамеры пакінуць капсід. Агаленне РНК спыняецца дзякуючы клеткавым [[Рыбасома|рыбасомам,]] калі яны здзяйсняюць першы акт трансляцыі<ref name="goodsell">{{Cite web|url=http://www.rcsb.org/pdb/101/motm.do?momID=109|title=Tobacco Mosaic Virus|author=David Goodsell|date=January 2009|language=en|accessdate=30 листопада 2013}}</ref>. Далей ідзе капіраванне віруснай РНК і сінтэз бялку, пасля чаго збіраюцца новыя вірыёны. |
Пасля траплення ў клетку TMV у першую чаргу "распранаецца", то ёсць вызваляе сваю РНК. Гэта звязана з характарыстыкамі бялкоў капсіду, у іх утрымліваюцца скапленні кіслых амінакіслот, стабільных па-за клеткай пры наяўнасці дастатковай колькасці іёнаў [[Кальцый|кальцыю]]. Аднак у [[Цытаплазма|цытаплазме]] з нізкай канцэнтрацыяй кальцыю яны адштурхоўваюць адзін аднаго, прымушаючы першыя пратамеры пакінуць капсід. Агаленне РНК спыняецца дзякуючы клеткавым [[Рыбасома|рыбасомам,]] калі яны здзяйсняюць першы акт трансляцыі<ref name="goodsell">{{Cite web|url=http://www.rcsb.org/pdb/101/motm.do?momID=109|title=Tobacco Mosaic Virus|author=David Goodsell|date=January 2009|language=en|accessdate=30 листопада 2013}}</ref>. Далей ідзе капіраванне віруснай РНК і сінтэз бялку, пасля чаго збіраюцца новыя вірыёны. |
||
Паколькі капсід TMV складаецца толькі з аднаго тыпу бялку, які самаадвольна звязваецца з ачышчанай віруснай РНК, зборка часціц TMV была падрабязна вывучана. Працэс пачынаецца з фарміравання плоскіх двухслаёвых дыскаў, па 17 бялкоў у кожным крузе, адзін з такіх дыскаў далучаецца да секцыі OAS «{{lang-en|''origin of assembly}}''") віруснай РНК, размешчанай паміж 5444 і 5518 нуклеатыдам. Пры гэтым дыск пераходзіць у форму {{нп3|Шайба (дэталь)|спружыннай шайбы|uk|Шайба (деталь) }} якая змяшчае 16,3 бялку ў кожным крузе. Пасля ў структуру дадаюцца новыя і новыя дыскі, якія суправаджаюцца зменай іх канфармацыі{{Sfn|Cann|2005}}. РНК, такім чынам, праходзіць праз канал у цэнтры паліцы, і па меры росту яна ўстаўляецца ў спіраль {{Sfn|Prescott|2002}} . |
|||
== Інфекцыя == |
== Інфекцыя == |
||
[[Файл:Tobacco_mosaic_virus_symptoms_tobacco.jpg|справа|міні|220x220пкс| Лісце тытунёвай расліны заражана мазаічнай хваробай ]] |
[[Файл:Tobacco_mosaic_virus_symptoms_tobacco.jpg|справа|міні|220x220пкс| Лісце тытунёвай расліны заражана мазаічнай хваробай ]] |
||
TMV вельмі ўстойлівы і можа захоўвацца некалькі гадоў у цыгарэтах, вырабленых з хворага лісця<ref name="goodsell">{{Cite web|url=http://www.rcsb.org/pdb/101/motm.do?momID=109|title=Tobacco Mosaic Virus|author=David Goodsell|date=January 2009|language=en|accessdate=30 листопада 2013}}</ref>. Гэты вірус можа распаўсюджвацца ветрам ці жывёламі і трапляе ў расліну праз пашкоджаныя ўчасткі. У клетках, заражаных TMV, вірусныя часціцы назапашваюцца ў вялікай колькасці і могуць утвараць скапленні, бачныя нават пад аптычным мікраскопам. У гэтых клетках [[хларапласты]] таксама дэградуюць, і ўтварэнне новых інгібіруецца. Арганізмам расліны TMV можа рухацца з сокам [[Флаэма|флаэмы]], а паміж асобнымі клеткамі - вельмі павольна (~ 1 мм у дзень) праз |
TMV вельмі ўстойлівы і можа захоўвацца некалькі гадоў у цыгарэтах, вырабленых з хворага лісця<ref name="goodsell">{{Cite web|url=http://www.rcsb.org/pdb/101/motm.do?momID=109|title=Tobacco Mosaic Virus|author=David Goodsell|date=January 2009|language=en|accessdate=30 листопада 2013}}</ref>. Гэты вірус можа распаўсюджвацца ветрам ці жывёламі і трапляе ў расліну праз пашкоджаныя ўчасткі. У клетках, заражаных TMV, вірусныя часціцы назапашваюцца ў вялікай колькасці і могуць утвараць скапленні, бачныя нават пад аптычным мікраскопам. У гэтых клетках [[хларапласты]] таксама дэградуюць, і ўтварэнне новых інгібіруецца. Арганізмам расліны TMV можа рухацца з сокам [[Флаэма|флаэмы]], а паміж асобнымі клеткамі - вельмі павольна (~ 1 мм у дзень) праз {{нп3|плазмадэсмы||ru|Плазмодесмы}}, пры якіх яму дапамагаюць адмысловы бялок{{Sfn|Prescott|2002}}. |
||
{{зноскі}} |
|||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
Радок 32: | Радок 48: | ||
* {{Cite book|title=Microbiology. An Introduction|author=Tortora GJ, Funke BR, Case CL|publisher=Benjamin Cummings|edition=10th|year=2009|isbn=978-0321582034|ref=Tortora et al}} |
* {{Cite book|title=Microbiology. An Introduction|author=Tortora GJ, Funke BR, Case CL|publisher=Benjamin Cummings|edition=10th|year=2009|isbn=978-0321582034|ref=Tortora et al}} |
||
* {{Cite book|title=Microbiology|edition=5th|publisher=McGraw−Hill|year=2002|isbn=0-07-282905-2|author=Prescott L.M.|ref=Prescott}} |
* {{Cite book|title=Microbiology|edition=5th|publisher=McGraw−Hill|year=2002|isbn=0-07-282905-2|author=Prescott L.M.|ref=Prescott}} |
||
{{Бібліяінфармацыя}} |
|||
[[Катэгорыя:Вірусы]] |
|||
[[Катэгорыя:Фітапаталогія]] |
Версія ад 17:49, 6 красавіка 2020
Вірус табачнай мазаікі | ||||||||
мікрафатаграфія ВТМ | ||||||||
Навуковая класіфікацыя | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Міжнародная навуковая назва | ||||||||
Tobacco mosaic virus | ||||||||
Сінонімы | ||||||||
| ||||||||
Група паводле Балтымара | ||||||||
IV: (+)алРНК-вірусы | ||||||||
|
Вірус тытунёвай мазаікі (TMV) - РНК-вірус, які заражае расліны роду тытунь (''Nicotiana'') і іншых прадстаўнікоў сямейства паслёнавыя (''Solanaceae''). Першы вядомы вірус, адкрыты ў 1892 годзе Дзмітрыем Іваноўскім . У адрозненне ад многіх вірусаў раслін, TMV паспяхова размнажаецца ў культурах пратапластаў , што палягчае працу з гэтым аб'ектам[2]. TMV - адзін з найбольш дасканала вывучаных раслінных вірусаў.
Вірус тытунёвай мазаікі характарызуецца вінтавой сіметрыяй. Яго вірыёны падобныя на 15–18 цвёрдых полых палачак памерам 15-18×300 нм [3], капсід складаецца з 2130 аднолькавых бялкоў пратамераў . Геном прадстаўлены адналанцуговай (+) РНК.
Гісторыя адкрыцця
У 1886 г. дацкі навуковец Адольф Маер паказаў, што тытунёвая мазаічная хвароба перадаецца з адной расліны на іншую[4]. У 1892 годзе расійскі батанік Дзмітрый Іваноўскі паспрабаваў ізаляваць узбуджальніка хваробы. Ён паказаў, што экстракт з хворай расліны захоўвае інфекцыйныя ўласцівасці нават пасля праходжання праз керамічны фільтр з порамі, у якіх затрымліваецца найменшая з вядомых на той час бактэрый. Так былі выяўлены вірус тытунёвай мазаікі і вірусы наогул . Аднак Іваноўскі выказаў здагадку, што інфекцыйныя ўласцівасці соку могуць быць звязаны з наяўнасцю пэўнага таксіну [5] .
Далейшыя даследаванні, у тым ліку даследаванні Марціна Беерынка ў 1898–1900 гадах, дазволілі ў поўнай меры ацаніць значэнне адкрыцця Іваноўскага. Ён заўважыў, што ўзбуджальнік тытунёвай мазаікі распаўсюджваецца толькі ў жывых клетках, але можа захоўвацца ў высушаным стане доўгі час[3]. Менавіта Беерынк пачаў вучэнне пра вірусы, якіх ён назваў лац.: «contagium vivum fluidum» - жывыя растваральныя мікробы [6] .
У 1935 годзе Уэндэл Стэнлі нарэшце прадэманстраваў, што вірус тытунёвай мазаікі не з'яўляецца вадкасцю, але існуе ў выглядзе дробных часціц, якія, аднак, дзіўна адрозніваюцца ад іншых мікраарганізмаў тым, што яны могуць крышталізавацца як хімікаты з-за прастаты і аднастайнасці структуры[7]. У 1930-я гады электронныя мікраскопы таксама выкарыстоўваліся для вывучэння біялагічных аб'ектаў. Першая электронная мікраграфія TMV была апублікаваная ў 1939 годзе[8].
Будова вириона
Вірус тытунёвай мазаікі - адзін з тыповых прадстаўнікоў вялікага класа вірусаў з вінтавой сіметрыяй. Яго часціцы маюць форму цвёрдых полых палачак памерам 15-18 × 300 нм і складаюцца з бялковых пратамераў і РНК. Бялкі спіралі, утвараючы ўсяго 130 абаротаў у 23 ангстрэмы. У агульнай складанасці капсід змяшчае 2130 пратамераў, кожны з даўжынёй 158 амінакіслотных рэшткаў. Асноўная функцыя капсіду - абарона генетычнага матэрыялу віруса - адналанцуговая малекула РНК, якая апускаецца ў бялок бліжэй да ўнутранай паверхні «палачкі» і паўтарае этапы спіралі бялку[9][6].
Геном TMV
Як і ў большасці раслінных вірусаў, ген TMV прадстаўлены адным ланцужком (+) РНК (кадуючай, з якой можа ісці трансляцыя) з 6,4 тысячы нуклеатыдаў, якая кадуе чатыры гена (два гена полімеразы, ген бялкоў-пратамераў, і ген бялок, неабходны для руху праз плазмадэсмы ). 5'-канец гэтай РНК змяшчае 7-мецілгуаназін , 3'-канец мае ярка выяўленую другасную структуру , але без полі(А) паслядоўнасцей[6].
Жыццёвы цыкл
Пасля траплення ў клетку TMV у першую чаргу "распранаецца", то ёсць вызваляе сваю РНК. Гэта звязана з характарыстыкамі бялкоў капсіду, у іх утрымліваюцца скапленні кіслых амінакіслот, стабільных па-за клеткай пры наяўнасці дастатковай колькасці іёнаў кальцыю. Аднак у цытаплазме з нізкай канцэнтрацыяй кальцыю яны адштурхоўваюць адзін аднаго, прымушаючы першыя пратамеры пакінуць капсід. Агаленне РНК спыняецца дзякуючы клеткавым рыбасомам, калі яны здзяйсняюць першы акт трансляцыі[9]. Далей ідзе капіраванне віруснай РНК і сінтэз бялку, пасля чаго збіраюцца новыя вірыёны.
Паколькі капсід TMV складаецца толькі з аднаго тыпу бялку, які самаадвольна звязваецца з ачышчанай віруснай РНК, зборка часціц TMV была падрабязна вывучана. Працэс пачынаецца з фарміравання плоскіх двухслаёвых дыскаў, па 17 бялкоў у кожным крузе, адзін з такіх дыскаў далучаецца да секцыі OAS «англ.: origin of assembly") віруснай РНК, размешчанай паміж 5444 і 5518 нуклеатыдам. Пры гэтым дыск пераходзіць у форму спружыннай шайбы якая змяшчае 16,3 бялку ў кожным крузе. Пасля ў структуру дадаюцца новыя і новыя дыскі, якія суправаджаюцца зменай іх канфармацыі[6]. РНК, такім чынам, праходзіць праз канал у цэнтры паліцы, і па меры росту яна ўстаўляецца ў спіраль [3] .
Інфекцыя
TMV вельмі ўстойлівы і можа захоўвацца некалькі гадоў у цыгарэтах, вырабленых з хворага лісця[9]. Гэты вірус можа распаўсюджвацца ветрам ці жывёламі і трапляе ў расліну праз пашкоджаныя ўчасткі. У клетках, заражаных TMV, вірусныя часціцы назапашваюцца ў вялікай колькасці і могуць утвараць скапленні, бачныя нават пад аптычным мікраскопам. У гэтых клетках хларапласты таксама дэградуюць, і ўтварэнне новых інгібіруецца. Арганізмам расліны TMV можа рухацца з сокам флаэмы, а паміж асобнымі клеткамі - вельмі павольна (~ 1 мм у дзень) праз плазмадэсмы , пры якіх яму дапамагаюць адмысловы бялок[3].
Зноскі
- ↑ Таксанамія вірусаў на сайце Міжнароднага камітэта па таксанаміі вірусаў (ICTV).
- ↑ Prescott 2002, p. 412—414.
- ↑ а б в г Prescott 2002.
- ↑ Tortora et al 2009, p. 367.
- ↑ Prescott 2002, p. 362.
- ↑ а б в г Cann 2005.
- ↑ Tortora et al 2009, p. 16.
- ↑ Cann 2005, p. 16.
- ↑ а б в David Goodsell. Tobacco Mosaic Virus (англ.) (1 студзеня 2009). Праверана 30 листопада 2013.
Літаратура
- Cann AJ (2005). Principles of molecular virology (4th ed.). Elsevier. ISBN 0-12-088787-8.
- Tortora GJ, Funke BR, Case CL (2009). Microbiology. An Introduction (10th ed.). Benjamin Cummings. ISBN 978-0321582034.
{{cite book}}
: Папярэджанні CS1: розныя назвы: authors list (link) - Prescott L.M. (2002). Microbiology (5th ed.). McGraw−Hill. ISBN 0-07-282905-2.