Камень Міцкевіча: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 35: Радок 35:
У першай палове XIX ст. Адам Міцкевіч (1798—1855) наведаў маёнтак Студзёнкі. Ён быў у захапленні ад сядзібнага парка і пакінуў у гасцявой кнізе гаспадыні маёнтку свой запіс<ref name="Gil">{{кніга|аўтар = Honorat Czesław Gil|частка =Rodzieństwo |загаловак = Wychwalajcie mężów sławnych. Wspomnienie o świętym Rafale Kalinowskim|арыгінал = |спасылка =https://issuu.com/wkb-krakow/docs/gil_wklad |адказны = |выданне = |месца =Kraków |выдавецтва = Wydawnictwo Karmelitów Bosych |год = 2014 |старонкі =22 |старонак =248 |isbn = 978-83-7604-012-7|тыраж = |ref = }}</ref>. Найверагодней гэта магло адбыцца ў 1820-м годзе<ref name="Гр" /><ref>{{cite web| author =Кіркевіч А.| date =18 мая 2020| url = https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/| title =«Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі |publisher =[[Белсат]]| accessdate = 2020-05-18}}</ref>, калі Міцкевіч (разам з сябрам [[Тамаш Зан (паэт)|Тамашам Занам]]) прыязджаў у тыя мясціны ў маёнтак [[Карчова|Тугановічы]] да сваёй каханай [[Марыля Верашчака|Марылі Верашчакі]], з каторай па ваколіцах яны часта рабілі конныя шпацыры<ref>''Tomasz Krzywicki''. Adam poznaje Marylę // [https://books.google.by/books?id=3Eedyf3LEE4C&pg=PA164&lpg=PA164&dq=Adam+Mickiewicz+przyjecha%C5%82+do+Iszko%C5%82dzi+w+roku+1820.&source=bl&ots=md5ZjmSOXi&sig=ACfU3U0LPRVurOfjeglhhHFyOfparyHMLQ&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj8jMiT26TpAhXC16QKHevsCe4Q6AEwAHoECAoQAQ#v=onepage&q=Adam%20Mickiewicz%20przyjecha%C5%82%20do%20Iszko%C5%82dzi%20w%20roku%201820.&f=false Szlakiem Adama Mickiewicza po Nowogródczyźnie, Wilnie i Kownie]. — Rewasz. — Pruszków, 2006. — S.164—165</ref>. З гэтага вынікае, што запіс быў зроблены хутчэй за ўсё ў гасцявой кнізе Марыі Развадоўскай (1783—1845; народжаная Вангродская)<ref name="Гр" />.
У першай палове XIX ст. Адам Міцкевіч (1798—1855) наведаў маёнтак Студзёнкі. Ён быў у захапленні ад сядзібнага парка і пакінуў у гасцявой кнізе гаспадыні маёнтку свой запіс<ref name="Gil">{{кніга|аўтар = Honorat Czesław Gil|частка =Rodzieństwo |загаловак = Wychwalajcie mężów sławnych. Wspomnienie o świętym Rafale Kalinowskim|арыгінал = |спасылка =https://issuu.com/wkb-krakow/docs/gil_wklad |адказны = |выданне = |месца =Kraków |выдавецтва = Wydawnictwo Karmelitów Bosych |год = 2014 |старонкі =22 |старонак =248 |isbn = 978-83-7604-012-7|тыраж = |ref = }}</ref>. Найверагодней гэта магло адбыцца ў 1820-м годзе<ref name="Гр" /><ref>{{cite web| author =Кіркевіч А.| date =18 мая 2020| url = https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/| title =«Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі |publisher =[[Белсат]]| accessdate = 2020-05-18}}</ref>, калі Міцкевіч (разам з сябрам [[Тамаш Зан (паэт)|Тамашам Занам]]) прыязджаў у тыя мясціны ў маёнтак [[Карчова|Тугановічы]] да сваёй каханай [[Марыля Верашчака|Марылі Верашчакі]], з каторай па ваколіцах яны часта рабілі конныя шпацыры<ref>''Tomasz Krzywicki''. Adam poznaje Marylę // [https://books.google.by/books?id=3Eedyf3LEE4C&pg=PA164&lpg=PA164&dq=Adam+Mickiewicz+przyjecha%C5%82+do+Iszko%C5%82dzi+w+roku+1820.&source=bl&ots=md5ZjmSOXi&sig=ACfU3U0LPRVurOfjeglhhHFyOfparyHMLQ&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj8jMiT26TpAhXC16QKHevsCe4Q6AEwAHoECAoQAQ#v=onepage&q=Adam%20Mickiewicz%20przyjecha%C5%82%20do%20Iszko%C5%82dzi%20w%20roku%201820.&f=false Szlakiem Adama Mickiewicza po Nowogródczyźnie, Wilnie i Kownie]. — Rewasz. — Pruszków, 2006. — S.164—165</ref>. З гэтага вынікае, што запіс быў зроблены хутчэй за ўсё ў гасцявой кнізе Марыі Развадоўскай (1783—1845; народжаная Вангродская)<ref name="Гр" />.


Пазней надпіс, зроблены ў гасцявой кнізе, быў выбіты на камяні. Пры гэтым майстар, каторы зрабіў надпіс на камені, паспрабаваў захаваць почырк паэта<ref name="svaboda" />. Камень гаспадары паставілі ў парку як памяць пра паэта, які ўпадабаў іх сядзібу<ref name="belsat">{{cite web |url= https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/|title= «Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі |author=Кіркевіч А. |date= 18 мая 2020 | publisher= [[Белсат]]|accessdate=30 мая 2020 |archiveurl=http://web.archive.org/save/https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/ |archivedate= 2020-05-30}}</ref>.
Пазней надпіс, зроблены ў гасцявой кнізе, быў выбіты на камяні. Пры гэтым майстар, які зрабіў надпіс на камені, паспрабаваў захаваць почырк паэта<ref name="svaboda" />. Камень гаспадары паставілі ў парку як памяць пра паэта, які ўпадабаў іх сядзібу<ref name="belsat">{{cite web |url= https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/|title= «Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі |author=Кіркевіч А. |date= 18 мая 2020 | publisher= [[Белсат]]|accessdate=30 мая 2020 |archiveurl=http://web.archive.org/save/https://belsat.eu/news/zgubleny-raj-mitskevicha-u-nevyalichkaj-vyostsy-na-belarusi/ |archivedate= 2020-05-30}}</ref>.


Польскі гісторык касцёла, доктар гуманітарных навук {{нп3|Ганарат Гіль|Ганарат Чэслаў Гіль|pl|Honorat Gil}} піша, што Міцкевіч наведваў Студзёнкі ў часы дзяцінства Марыі Грушэцкай<ref>{{артыкул|аўтар=O. Honorat Czesław |загаловак=Święty Rafał Kalinowski – patriota |спасылка=http://wadoviana.eu/wp-content/uploads/2016/12/%C5%9Awi%C4%99ty-Rafa%C5%82-Kalinowski-patriota-H.Cz_.Gil_.pdf |мова=pl |выданне=Wadoviana. Przeglad historyczno-kulturalny |тып= часопіс|год=1998 |нумар=2 |старонкі=66 |issn=1505-0181}}</ref> (1834—1900). Але храналагічна гэта не пасуе. Магчыма, доктар Гіль тут дапусціў памылку — у той час мог быць выбіты надпіс на камяні. Бо ў той час Міцкевіч жыў у Парыжы, дзе ў 1834 завяршыў напісанне паэму «[[Пан Тадэвуш]]», у каторую ў тым ліку ўвайшло і апісанне парку і [[Сажалка|сажалак]] у Студзёнках<ref name="Гр" /><ref name="Gil" />. Камень гэты пэўны час стаяў ў парку, за фруктовым садам, на шляху маёнтку да мясцовых могілак<ref name="Gil" /><ref name="belsat" />.
Польскі гісторык касцёла, доктар гуманітарных навук {{нп3|Ганарат Гіль|Ганарат Чэслаў Гіль|pl|Honorat Gil}} піша, што Міцкевіч наведваў Студзёнкі ў часы дзяцінства Марыі Грушэцкай<ref>{{артыкул|аўтар=O. Honorat Czesław |загаловак=Święty Rafał Kalinowski – patriota |спасылка=http://wadoviana.eu/wp-content/uploads/2016/12/%C5%9Awi%C4%99ty-Rafa%C5%82-Kalinowski-patriota-H.Cz_.Gil_.pdf |мова=pl |выданне=Wadoviana. Przeglad historyczno-kulturalny |тып= часопіс|год=1998 |нумар=2 |старонкі=66 |issn=1505-0181}}</ref> (1834—1900). Але храналагічна гэта не пасуе. Магчыма, доктар Гіль тут дапусціў памылку — у той час мог быць выбіты надпіс на камяні. Бо ў той час Міцкевіч жыў у Парыжы, дзе ў 1834 завяршыў напісанне паэмы «[[Пан Тадэвуш]]», у каторую ў тым ліку ўвайшло і апісанне парку і [[Сажалка|сажалак]] у Студзёнках<ref name="Гр" /><ref name="Gil" />. Камень гэты пэўны час стаяў ў парку, за фруктовым садам, на шляху маёнтку да мясцовых могілак<ref name="Gil" /><ref name="belsat" />.


== Адшуканне каменя ==
== Адшуканне каменя ==

Версія ад 12:41, 31 мая 2020

Помнік
Камень Міцкевіча
53°17′41″ пн. ш. 26°30′10″ у. д.HGЯO
Краіна  Беларусь
Месцазнаходжанне в. Студзёнкі (Нясвіжскі раён, Мінская вобласць)
Вышыня 85х64 см
Матэрыял граніт

«Камень Міцкевіча» — валун з выбітай на польскай мове цытатай Адама Міцкевіча: «Ewa raj utraciła, Tyś go wskrzesiła. Mickiewicz» (бел.: Ева рай страціла, Ты ж яго ўваскрасіла. Міцкевіч). Знаходзіцца ў в. Студзёнкі ў Нясвіжскім раёне Мінскай вобласці. Памер бачнай часткі каменя — 85х64 см[1][2].

Гісторыя стварэння

У першай палове XIX ст. Адам Міцкевіч (1798—1855) наведаў маёнтак Студзёнкі. Ён быў у захапленні ад сядзібнага парка і пакінуў у гасцявой кнізе гаспадыні маёнтку свой запіс[3]. Найверагодней гэта магло адбыцца ў 1820-м годзе[1][4], калі Міцкевіч (разам з сябрам Тамашам Занам) прыязджаў у тыя мясціны ў маёнтак Тугановічы да сваёй каханай Марылі Верашчакі, з каторай па ваколіцах яны часта рабілі конныя шпацыры[5]. З гэтага вынікае, што запіс быў зроблены хутчэй за ўсё ў гасцявой кнізе Марыі Развадоўскай (1783—1845; народжаная Вангродская)[1].

Пазней надпіс, зроблены ў гасцявой кнізе, быў выбіты на камяні. Пры гэтым майстар, які зрабіў надпіс на камені, паспрабаваў захаваць почырк паэта[2]. Камень гаспадары паставілі ў парку як памяць пра паэта, які ўпадабаў іх сядзібу[6].

Польскі гісторык касцёла, доктар гуманітарных навук Ганарат Чэслаў Гіль  (польск.) піша, што Міцкевіч наведваў Студзёнкі ў часы дзяцінства Марыі Грушэцкай[7] (1834—1900). Але храналагічна гэта не пасуе. Магчыма, доктар Гіль тут дапусціў памылку — у той час мог быць выбіты надпіс на камяні. Бо ў той час Міцкевіч жыў у Парыжы, дзе ў 1834 завяршыў напісанне паэмы «Пан Тадэвуш», у каторую ў тым ліку ўвайшло і апісанне парку і сажалак у Студзёнках[1][3]. Камень гэты пэўны час стаяў ў парку, за фруктовым садам, на шляху маёнтку да мясцовых могілак[3][6].

Адшуканне каменя

1 мая 2020 года мясцовы краязнаўца Аляксандр Абрамовіч паведаміў, што яму атрымалася знайсці той камень з выбітым надпісам, як і ў альбоме гаспадыні маёнтка Студзёнкі[2]. Валун быў умураваны ў кладку склепа каля закінутай вясковай хаты. Надпіс гучаў так: «Ewa raj utraciła, Tyś go wskrzesiła. Mickiewicz». У беларускіх і польскіх СМІ валун адразу атрымаў назву «Камень Міцкевіча»[8][9][10]. Краязнаўза мяркуе, што камень мог апынуцца у кладцы ў савецкія часы. Па ягоных словах, пасля прыходу бальшавікоў уся спадчына колішніх гаспадароў была знішчаная, сядзіба разрабаваная і разабраная. Нават мясцовыя каталіцкія могілкі былі расцягнутыя на камяні, якія пасля выкарыстоўвалі ў гаспадарцы[6].

Менш чым праз месяц стала вядома, што камень знаходзіцца пад пагрозай. Пасля асвятлення знаходкі ў СМІ гаспадыня хаты, у склепе каторай знаходзіўся валун, замазада камень глеем і заклала яго смеццем. Апроч таго, у склепе разбілі падмуроўку ля ўваходу, быццам рыхтуючыся вывезці камень. Краязнаўцу атрымалася ачысціць і адмыць валун[11].

Узгаданне пра камень у крыніцах

Пра камень з надпісам Адама Міцкевіча ў Студзёнках згадваў у сваіх успамінах ксёндз Ежы Каліноўскі[12] (1859—1930; зводны брат св. Рафала Каліноўскага і Віктара Каліноўскага, мужа гаспадыні Студзёнак Марыі Грушэцкай). Запісы Ежы Каліноўскага абраў і апрацаваў польскі гісторык касцёла, доктар гуманітарных навук Ганарат Чэслаў Гіль. У іх гаворыцца:

" Mickiewicz, który odwiedzał Studzionki i w albumie gospodyni domu napisał te słowa: „Ewa raj utraciła, Tyś go, pani, stworzyła”. Słowa te następnie zostały wykute na kamieniu, który przed niewielu laty był jeszcze w parku, za ogrodem owocowym, na drodze na cmentarzyk miejscowy[3]. "

(бел.: «Міцкевіч, які наведваў Студзёнкі і ў альбоме гаспадыні дома напісаў гэтыя словы: „Ева рай страціла, Ты ж яго, пані, стварыла”. Затым гэтыя словы былі выразаныя на камені, які некалькі гадоў быў яшчэ ў парку, за фруктовым садам, на шляху да мясцовых могілак»)

Літаратура

Ганарат Чэслаў Гіль  (польск.). Rodzieństwo // Wychwalajcie mężów sławnych. Wspomnienie o świętym Rafale Kalinowskim. — Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych, 2014. — С. 22—23. — 248 с. — ISBN 978-83-7604-012-7.

Зноскі

  1. а б в г Грушэцкі А.Л.. Рай Адама Міцкевіча пад Нясвіжам. Новы Час (10 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 20 мая 2020. Праверана 20 мая 2020.
  2. а б в Пад Нясьвіжам знайшлі камень з цытатай Адама Міцкевіча. Радыё «Свабода» (5 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 30 мая 2020. Праверана 30 мая 2020.
  3. а б в г Honorat Czesław Gil. Rodzieństwo // Wychwalajcie mężów sławnych. Wspomnienie o świętym Rafale Kalinowskim. — Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych, 2014. — С. 22. — 248 с. — ISBN 978-83-7604-012-7.
  4. Кіркевіч А.. «Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі. Белсат (18 мая 2020). Праверана 18 мая 2020.
  5. Tomasz Krzywicki. Adam poznaje Marylę // Szlakiem Adama Mickiewicza po Nowogródczyźnie, Wilnie i Kownie. — Rewasz. — Pruszków, 2006. — S.164—165
  6. а б в Кіркевіч А.. «Згублены рай» Міцкевіча ў невялічкай вёсцы на Беларусі. Белсат (18 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 30 мая 2020. Праверана 30 мая 2020.
  7. O. Honorat Czesław Święty Rafał Kalinowski – patriota(польск.) // Wadoviana. Przeglad historyczno-kulturalny : часопіс. — 1998. — № 2. — С. 66. — ISSN 1505-0181.
  8. Целяшук В.. Пад Нясвiжам знойдзены камень Адама Мiцкевiча?. Звязда (30 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 30 мая 2020. Праверана 19 мая 2020.
  9. Под Несвижем найден легендарный камень Адама Мицкевича (руск.). TUT.BY (5 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 30 мая 2020. Праверана 30 мая 2020.
  10. "Kamień Mickiewicza". Niesamowite odkrycie na Białorusi(нявызн.). Wirtualna Polska (5 мая 2020). Праверана 30 мая 2020.
  11. Грушэцкі А.Л.. Камень Міцкевіча пад пагрозай. Новы Час (27 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 30 мая 2020. Праверана 30 мая 2020.
  12. APKB ( Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych w Czerniej), AP 111, [Jerzy Kalinowski], Notes, s. 24-26.