Ardipithecus: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Bluelink 1 book for Правяральнасць (be20200915)) #IABot (v2.0.7) (GreenC bot
Радок 37: Радок 37:


=== ''Ardipithecus kadabba'' ===
=== ''Ardipithecus kadabba'' ===
''A. kadabba'' жыў паміж 5,8 і 5, 2 млн гадоў таму. Відавая назва на афарскай мове азначае «агульны продак сям'і»<ref name="EllisNTB">{{Cite book|last=Ellis|first=Richard|authorlink=Richard Ellis (biologist)|date=2004|title=No Turning Back: The Life and Death of Animal Species|pages=92|location=New York|publisher=Harper Perennial|isbn=0-06-055804-0|ISBN=0-06-055804-0}}</ref>. Прымітыўная будова зубоў збліжае гэты від з ''[[Sahelanthropus tchadensis|сахелантрапам]]'' і ''[[Orrorin|арарынам]]'' і служыць характэрнай прыкметай у адносінах да больш позніх [[Гамініды|гоминидаў]]. Да 2009 года меркавалася, што ''A. kadabba'' — самы ранні вядомы продак [[шымпанзэ]] і [[Чалавек|людзей]]<ref>{{Cite journal|last=Haile-Selassie|coauthors=Suwa, Gen; White, Tim D.|first=Yohannes|year=2004|title=Late Miocene Teeth from Middle Awash, Ethiopia, and Early Hominid Dental Evolution|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=303|issue=5663|pages=1503–1505|pmid=15001775|PMID=15001775|doi=10.1126/science.1092978|DOI=10.1126/science.1092978}}</ref>, цяпер жа, пасля гэтак дэталёвага даследавання Арды, час падзелу ліній шымпанзэ і чалавека адсунулі да рубяжа ў 7 мільёнаў гадоў таму.
''A. kadabba'' жыў паміж 5,8 і 5, 2 млн гадоў таму. Відавая назва на афарскай мове азначае «агульны продак сям'і»<ref name="EllisNTB">{{Cite book|last=Ellis|first=Richard|authorlink=Richard Ellis (biologist)|date=2004|title=No Turning Back: The Life and Death of Animal Species|url=https://archive.org/details/noturningbacklif00elli_262|pages=[https://archive.org/details/noturningbacklif00elli_262/page/n109 92]|location=New York|publisher=Harper Perennial|isbn=0-06-055804-0|ISBN=0-06-055804-0}}</ref>. Прымітыўная будова зубоў збліжае гэты від з ''[[Sahelanthropus tchadensis|сахелантрапам]]'' і ''[[Orrorin|арарынам]]'' і служыць характэрнай прыкметай у адносінах да больш позніх [[Гамініды|гоминидаў]]. Да 2009 года меркавалася, што ''A. kadabba'' — самы ранні вядомы продак [[шымпанзэ]] і [[Чалавек|людзей]]<ref>{{Cite journal|last=Haile-Selassie|coauthors=Suwa, Gen; White, Tim D.|first=Yohannes|year=2004|title=Late Miocene Teeth from Middle Awash, Ethiopia, and Early Hominid Dental Evolution|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=303|issue=5663|pages=1503–1505|pmid=15001775|PMID=15001775|doi=10.1126/science.1092978|DOI=10.1126/science.1092978}}</ref>, цяпер жа, пасля гэтак дэталёвага даследавання Арды, час падзелу ліній шымпанзэ і чалавека адсунулі да рубяжа ў 7 мільёнаў гадоў таму.


== Лад жыцця ==
== Лад жыцця ==

Версія ад 18:11, 17 верасня 2020

† Ardipithecus
Чэрап Ardipithecus ramidus
Навуковая класіфікацыя
Царства: Жывёлы
Тып: Хордавыя
Клас: Сысуны
Парадак: Прыматы
Сямейства: Гамініды
Падсямейства: Гамініны
Род: Ardipithecus
Навуковая назва
Ardipithecus White et al., 1995
віды

Сістэматыка
на ВікіВідах
uselang=be}}
[{{fullurl:commons:Special:Search/{{{віківіды}}}|uselang=be}} Пошук выяў у
ВікіСховішчы]

Ardipithecus — старажытны род гамінідаў, які жыў у раннім пліяцене прыкладна 5,8—4,4 млн гадоў таму.

З-за падабенства яго зубоў да зубоў аўстралапітэка лічыцца некаторымі даследчыкамі найстаражытным продкам чалавека[1]. Акрамя таго, у ступні ардыпітэка маецца дадатковая малая галёначная костка (os peroneum), якая прысутнічае ў ступні чалавека, але адсутнічае ў ступні сучасных чалавекападобных малпаў. Часам ардыпітэкаў адносяць да ранніх аўстралапітэкаў[2].

Віды

Да гэтага часу было апісана толькі два віды: Ardipithecus ramidus і Ardipithecus kadabba. Апошні спачатку лічылі падвідам A. ramidus, але па форме зубоў, нядаўна выяўленых у Эфіопіі, вызначылі як асобны від. Усе астанкі знойдзены ва Усходняй Афрыцы.

Ardipithecus ramidus

Асноўны артыкул: Арды (ардыпітэк)

Фрагменты шкілета A. ramidus ўпершыню былі выяўленыя ў 1990-х гадах. Іх узрост быў вызначаны па вулканічным пародам, якія залягаюць вышэй і ніжэй, як 4,4 млн гадоў.

У 1992—1993 гг. экспедыцыя пад кіраўніцтвам Цімаці Уайта знайшла першыя 17 фрагментаў A. ramidus, уключаючы верхнія і ніжнія сківіцы, зубы і косці рук. Да 1994 г. парэшткі склалі каля 45 % поўнага шкілета. Асаблівасці костак ног паказваюць на прамахаджэнне[3][4].

Асобіну-уладальніцу знойдзенага шкілета даследчыкі назвалі «Арды», што на афарскай мове азначае зямля.[5]

Ардыпітэкі жылі ў трапічных лясах, былі здольныя да прамахаджэння (аднак здольныя былі лазіць па дрэвах) і сілкаваліся садавінай і арэхамі. Чэрап ардыпітэкаў займае прамежкавае становішча паміж шымпанзэ і аўстралапітэкамі[6].

Ardipithecus kadabba

A. kadabba жыў паміж 5,8 і 5, 2 млн гадоў таму. Відавая назва на афарскай мове азначае «агульны продак сям'і»[7]. Прымітыўная будова зубоў збліжае гэты від з сахелантрапам і арарынам і служыць характэрнай прыкметай у адносінах да больш позніх гоминидаў. Да 2009 года меркавалася, што A. kadabba — самы ранні вядомы продак шымпанзэ і людзей[8], цяпер жа, пасля гэтак дэталёвага даследавання Арды, час падзелу ліній шымпанзэ і чалавека адсунулі да рубяжа ў 7 мільёнаў гадоў таму.

Лад жыцця

Мяркуючы па велічыні костак, па сваіх памерах ардыпітэкі былі супастаўныя з шымпанзэ. Структура вялікага пальца ног A. ramidus характэрная для прамаходзячых істот, хаця Ardipithecus жыў у пойме рэк, а не ў цяністых лясах ці ў саване, дзе прамахаджэнне магло быць эвалюцыйнай перавагай[9].

Зноскі

  1. ↑ Древнейшим предком человека признали ардипитека Арди
  2. ↑ Ардипитек
  3. ↑ Ardipithecus ramidus. Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2012. Праверана 18 студзеня 2008.
  4. ↑ Hominid Species. Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2009. Праверана 18 студзеня 2008.
  5. ↑ 2009 год — год Арди
  6. ↑ Прибавление в семействе
  7. ↑ Ellis, Richard (2004). No Turning Back: The Life and Death of Animal Species. New York: Harper Perennial. pp. 92. ISBN 0-06-055804-0. {{cite book}}: Пададзена больш чым адно значэнне |ISBN= і |isbn= specified (даведка)
  8. ↑ Haile-Selassie, Yohannes (2004). "Late Miocene Teeth from Middle Awash, Ethiopia, and Early Hominid Dental Evolution". Science. 303 (5663): 1503–1505. doi:10.1126/science.1092978. PMID 15001775. {{cite journal}}: Невядомы параметр |coauthors= ігнараваны (прапануецца |author=) (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |DOI= і |doi= specified (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |PMID= і |pmid= specified (даведка)
  9. ↑ Общий предок человека и шимпанзе жил не в лесу, а в пойме рек — ученые

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ardipithecus&oldid=3697931"