Святаслаў Усяславіч: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
[[Файл:Пячатка Георгія-Сафіі.JPG|thumb|Пячатка кн. Сафіі, жонкі пэўнага кн. Георгія, якога атаясняюць з кн. Святаславам Усяславічам. Два адбіткі пячаткі з адной пары штэмпеляў знойдзены ў Ноўгарадзе і Кукенойсе. На аверсе — св. Сафія, святая-заступніца ўладальніцы пячаткі; на рэверсе — св. Георгій, святы-заступнік яе мужа. Выявы гэтых жа святых размешчаны на Крыжы Ефрасінні Полацкай, дачкі кн. Святаслава-Георгія. Святая Сафія таксама выяўлена на рэверсе адной з пячатак Ефрасінні Полацкай.]]
[[Файл:Пячатка Георгія-Сафіі.JPG|thumb|Пячатка кн. Сафіі, жонкі пэўнага кн. Георгія, якога атаясняюць з кн. Святаславам Усяславічам. Два адбіткі пячаткі з адной пары матрыц знойдзены ў Ноўгарадзе і Кукенойсе. На аверсе — св. Сафія, святая-заступніца ўладальніцы пячаткі; на рэверсе — св. Георгій, святы-заступнік яе мужа. Выявы гэтых жа святых размешчаны на Крыжы Ефрасінні Полацкай, дачкі кн. Святаслава-Георгія. Святая Сафія таксама выяўлена на рэверсе адной з пячатак Ефрасінні Полацкай.]]
'''Святаслаў Усяславіч''' (1050-я — пасля 1130) — [[князі віцебскія|князь віцебскі]] (1101—1129).
'''Святаслаў Усяславіч''' (1050-я — пасля 1130) — [[князі віцебскія|князь віцебскі]] (1101—1129).


Радок 5: Радок 5:


== Удзел і жыццё ==
== Удзел і жыццё ==
Паводле слушнага меркавання А. Прэснякова і Т. Васілеўскага, па бацьку Святаслаў атрымаў [[Віцебскае княства|Віцебскі ўдзел]], даследчыкі зыходзяць з таго, што нашчадкі Святаслава трымалі гэтае княства пазней<ref>Пресняков A. E. Княжое право в Древней Руси. — Петроград, 1909. − 326 с. С. 118</ref><ref>Wasilewski T. L. Alekseev. Polockaja Ziemlja // Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. — R. 16. — № 2. — Warszawa. — 1968. S. 337</ref>. Гэтаму пярэчаць Л. Аляксееў, лічачы быццам у 1-й палове 12 ст. Віцебскае княства ўваходзіла ў склад Смаленскай зямлі<ref>Алексеев Л. В. Полоцкая земля // Древнерусские княжества X—XIII вв. — М., 1975. — С. 230—232.</ref>, але ў крыніцах пацвярджэння гэтай думкі няма. Наадварот, пазней (2-ая пал. 12 ст.) нашчадкі Святаслава аддавалі Віцебск смаленскім князям наўзамен падтрымкі сваіх прэтэнзій на полацкі сталец. [[А. Рапаў]] падтрымлівае Аляксеева ў тым, што Святаслаў не трымаў Віцебска, і пытаецца ці не трымаў Святаслаў [[Ізяслаўльскі ўдзел]], бо яго сын Васілька быццам быў там князем да 1132 года<ref>Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977. — 261 с. С. 56, 59.</ref>. У сваім меркаванні А. Рапаў спасылаецца на Іпацьеўскі летапіс (ПСРЛ, т. II, стб. 496), але ўказанае месца летапісу тычыцца 1159 года (!) — вайны Рагвалода-Васіля за Ізяслаўль з менскімі Глебавічамі, калі ізяслаўскім кн. быў [[Усевалад Глебавіч]], а ніякі Васілька сярод дзеючых асоб не згадваецца.
Малодшы з сыноў полацкага князя [[Усяслаў Брачыславіч|Усяслава Брачыславіча]], пра што проста сказана ў Жыціі святаславай дачкі [[Прадслава Святаслаўна|Прадславы]]. На думку [[Аляксандр Яўгенавіч Праснякоў|А. Праснякова]] і [[Тадэвуш Людвік Васілеўскі|Т. Васілеўскага]], ад бацькі атрымаў [[Віцебскае княства|Віцебскі ўдзел]], бо пазней княства як "отчыну" трымалі яго нашчадкі<ref>Пресняков A. E. Княжое право в Древней Руси. — Петроград, 1909. − 326 с. С. 118</ref><ref>Wasilewski T. L. Alekseev. Polockaja Ziemlja // Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. — R. 16. — № 2. — Warszawa. — 1968. S. 337</ref>. На думку ж [[Л. Аляксееў|Л. Аляксеева]], у 1-й палове XII ст. Віцебскае княства ўваходзіла ў склад Смаленскай зямлі<ref>Алексеев Л. В. Полоцкая земля // Древнерусские княжества X—XIII вв. — М., 1975. — С. 230—232.</ref>, але ў крыніцах гэтаму няма пацвярджэнняў. Наадварот, пазней (2-я пал. XII ст.) нашчадкі Святаслава аддавалі Віцебск смаленскім князям за падтрымку сваіх прэтэнзій на полацкі сталец. [[А. Рапаў]] далучаецца да Аляксеева ў тым, што Святаслаў не трымаў Віцебска, і ставіць пытанне ці не трымаў ён [[Ізяслаўльскі ўдзел]], дзе да 1132 года быццам быў князем яго сын Васілька<ref>Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977. — 261 с. С. 56, 59.</ref>. Рапаў спасылаецца на Іпацеўскі летапіс (ПСРЛ, т. II, стб. 496), але пазначанае месца тычыцца 1159 года (!) — вайны Рагвалода-Васіля за Ізяслаўль з менскімі Глебавічамі, калі ізяслаўскім князем быў [[Усевалад Глебавіч]], ні які Васілька сярод дзеючых асоб не згадваецца.


Сведчанняў пра дзейнасць Святаслава амаль не захавалася, верагодна ён падтрымліваў антыкіеўскую палітыку астатніх [[Ізяславічы Полацкія|Ізяславічаў]], таму разам з іншымі полацкімі князямі ў 1130 годзе быў высланы ў Візантыю, дзе верагодна і памёр. Гледзячы на пераклік высланых князёў, Святаслаў быў малодшым сынам [[Усяслаў Брачыславіч|Усяслава Полацкага]]. У [[Ноўгарад]]зе і [[Кукенойс]]е знойдзены пячаткі Святаслава.
Сведчанняў пра дзейнасць Святаслава амаль не захавалася, напэўна, ён падтрымліваў антыкіеўскую палітыку астатніх [[Ізяславічы Полацкія|Ізяславічаў]], таму разам з іншымі у 1130 годзе [[Высылка полацкіх князёў у Візантыю|высланы ў Візантыю]], напэўна, там і памёр. Месца ў перакліку высланых князёў пацвярджае, што быў малодшым з Усяславічаў. У [[Ноўгарад]]зе і [[Кукенойс]]е знойдзены пячаткі Святаслава.


== Візантыйскае сваяцтва ==
== Візантыйскае сваяцтва ==
Паводле гіпотэзы часоў беларускага Адраджэння (кан. 19 — пач. 20 ст.), жонкаю Святаслава была Сафія — дачка [[Канстанцін IХ Манамах|Канстанціна IХ Манамаха]]. Аднак, падобная дачка Канстанціна IХ невядомая крыніцам, а сам імператар памёр у 1055 годзе. Верагодна, вытокі гэтае гіпотэзы ў няўважлівым чытанні паведамлення [[В. М. Тацішчаў|В. М. Тацішчава]] пра тое, што [[Васілька Святаславіч]] унук Манамаха — Тацішчаў меў на ўвазе Уладзіміра Манамаха — самога праз маці ўнука Канстанціна IХ. Паведамленне Тацішчава таксама не пацверджана крыніцамі, але меркаванне, што Святаслаў быў у шлюбе з дачкой Уладзіміра Усеваладавіча «Манамаха» — Сафіяй, прымаецца многімі вучонымі з розных прычын і лічыцца верагодным. Як развіццё першай, існуе яшчэ адна гіпотэза, быццам жонкаю Святаслава была невядомай крыніцам дачка [[Іаан II Камнін|Іаана II Камніна]]. Гэта тэарэтычна магчыма, дапусціўшы, што гэта быў ужо не першы шлюб Святаслава і адбыўся пасля 1130 года, калі 70-гадовым Святаслаў быў выгнанні ў Візантыі, а вядомыя дзеці Святаслава былі ад першага (першых) шлюбаў, што ў сваю чаргу супярэчыць паведамленню Тацішчава.<ref>Літопис Руський / Переклад і комент. Л. Махновець. — К., 1989. — 590 с. — С. 185.</ref>
Паводле гіпотэзы часоў беларускага Адраджэння (кан. XIX — пач. XX ст.), жонкай Святаслава была дачка імператара [[Канстанцін IХ Манамах|Канстанціна IХ Манамаха]]. Аднак, верагодная дачка Канстанціна IХ невядома крыніцам, а сам імператар памёр у 1055 годзе. Напэўна, вытокі гіпотэзы ў няўважлівым прачытанні паведамлення [[Васкрасенскі летапіс|Васкрасенскага летапісу]], што [[Васілька Святаславіч]] -- унук Манамаха, дзе меўся на ўвазе [[Уладзімір Манамах]], па маці ўнук Канстанціна IХ. Васкрасенскі летапіс позні, але гэта паведаленне лічыцца верагодным многімі даследчыкамі. Як развіццё першай, ёсць яшчэ адна гіпотэза, што жонкай Святаслава была невядомая крыніцам дачка [[Іаан II Камнін|Іаана II Камніна]]. Такое тэарэтычна магчыма, калі шлюб адбыўся пасля 1130 года, пасля высылкі 70-гадовага Святаслава ў Візантыю, а яго вядомыя дзеці нарадзіліся ў першым (першых) шлюбах, што супярэчыць Васкрасенскаму летапісу.<ref>Літопис Руський / Переклад і комент. Л. Махновець. — К., 1989. — 590 с. — С. 185.</ref>


== Радавод ==
== Радавод ==

Версія ад 12:22, 7 снежня 2020

Пячатка кн. Сафіі, жонкі пэўнага кн. Георгія, якога атаясняюць з кн. Святаславам Усяславічам. Два адбіткі пячаткі з адной пары матрыц знойдзены ў Ноўгарадзе і Кукенойсе. На аверсе — св. Сафія, святая-заступніца ўладальніцы пячаткі; на рэверсе — св. Георгій, святы-заступнік яе мужа. Выявы гэтых жа святых размешчаны на Крыжы Ефрасінні Полацкай, дачкі кн. Святаслава-Георгія. Святая Сафія таксама выяўлена на рэверсе адной з пячатак Ефрасінні Полацкай.

Святаслаў Усяславіч (1050-я — пасля 1130) — князь віцебскі (1101—1129).

Удзел і жыццё

Малодшы з сыноў полацкага князя Усяслава Брачыславіча, пра што проста сказана ў Жыціі святаславай дачкі Прадславы. На думку А. Праснякова і Т. Васілеўскага, ад бацькі атрымаў Віцебскі ўдзел, бо пазней княства як "отчыну" трымалі яго нашчадкі[1][2]. На думку ж Л. Аляксеева, у 1-й палове XII ст. Віцебскае княства ўваходзіла ў склад Смаленскай зямлі[3], але ў крыніцах гэтаму няма пацвярджэнняў. Наадварот, пазней (2-я пал. XII ст.) нашчадкі Святаслава аддавалі Віцебск смаленскім князям за падтрымку сваіх прэтэнзій на полацкі сталец. А. Рапаў далучаецца да Аляксеева ў тым, што Святаслаў не трымаў Віцебска, і ставіць пытанне ці не трымаў ён Ізяслаўльскі ўдзел, дзе да 1132 года быццам быў князем яго сын Васілька[4]. Рапаў спасылаецца на Іпацеўскі летапіс (ПСРЛ, т. II, стб. 496), але пазначанае месца тычыцца 1159 года (!) — вайны Рагвалода-Васіля за Ізяслаўль з менскімі Глебавічамі, калі ізяслаўскім князем быў Усевалад Глебавіч, ні які Васілька сярод дзеючых асоб не згадваецца.

Сведчанняў пра дзейнасць Святаслава амаль не захавалася, напэўна, ён падтрымліваў антыкіеўскую палітыку астатніх Ізяславічаў, таму разам з іншымі у 1130 годзе высланы ў Візантыю, напэўна, там і памёр. Месца ў перакліку высланых князёў пацвярджае, што быў малодшым з Усяславічаў. У Ноўгарадзе і Кукенойсе знойдзены пячаткі Святаслава.

Візантыйскае сваяцтва

Паводле гіпотэзы часоў беларускага Адраджэння (кан. XIX — пач. XX ст.), жонкай Святаслава была дачка імператара Канстанціна IХ Манамаха. Аднак, верагодная дачка Канстанціна IХ невядома крыніцам, а сам імператар памёр у 1055 годзе. Напэўна, вытокі гіпотэзы ў няўважлівым прачытанні паведамлення Васкрасенскага летапісу, што Васілька Святаславіч -- унук Манамаха, дзе меўся на ўвазе Уладзімір Манамах, па маці ўнук Канстанціна IХ. Васкрасенскі летапіс позні, але гэта паведаленне лічыцца верагодным многімі даследчыкамі. Як развіццё першай, ёсць яшчэ адна гіпотэза, што жонкай Святаслава была невядомая крыніцам дачка Іаана II Камніна. Такое тэарэтычна магчыма, калі шлюб адбыўся пасля 1130 года, пасля высылкі 70-гадовага Святаслава ў Візантыю, а яго вядомыя дзеці нарадзіліся ў першым (першых) шлюбах, што супярэчыць Васкрасенскаму летапісу.[5]

Радавод

Зноскі

  1. ↑ Пресняков A. E. Княжое право в Древней Руси. — Петроград, 1909. − 326 с. С. 118
  2. ↑ Wasilewski T. L. Alekseev. Polockaja Ziemlja // Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. — R. 16. — № 2. — Warszawa. — 1968. S. 337
  3. ↑ Алексеев Л. В. Полоцкая земля // Древнерусские княжества X—XIII вв. — М., 1975. — С. 230—232.
  4. ↑ Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977. — 261 с. С. 56, 59.
  5. ↑ Літопис Руський / Переклад і комент. Л. Махновець. — К., 1989. — 590 с. — С. 185.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Святаслаў_Усяславіч&oldid=3743832"