Тэрэза Станіславаўна Голуб

Тэрэза Станіславаўна Голуб ( нар. 13 мая 1951 г., в. Рудня Валожiнскага раёна, Мiнскай вобласцi), беларускі літаратуразнавец, крытык, тэкстолаг, кандыдат філалагічных навук, лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Максіма Гарэцкага.

Бiяграфiя

Нарадзілася ў сям’і лесніка Станiслава Маляўскага. У 1968 г. скончыла Івянецкую СШ. З лістапада 1968 г. па жнівень 1974 года працавала піянерважатай і настаўніцай пачатковых класаў Сівіцкай 8-мi гадовай школе Валожiнскага раёна. З верасня 1974 г. ў Мінску, дзе працавала выхавацелькай дзіцячага сада (1974 - 1981).

У 1976 годзе завочна скончыла філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага універсітэта. На працягу 1981-1993гг., працавала ў Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі, лабарантам, малодшым навуковым супрацоўнікам аддзела выданняў і тэксталогіі.

З 1993 г. па 1997 г. – у Дзяржаўным музеі беларускай літаратуры: вядучы супрацоўнік, навуковы сакратар, намеснік дырэктара па навуцы. У 1997-2013гг. займала пасаду старэйшага науковага супрацоунiка, а з 2002 г. - загадчык аддзела выданняў і тэксталогіі Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, адначасова выконвала абавязкі намесніка дырэктара Інстытута (2006 - 2008). Зараз на пенсii, працягвае займацца навуковай працай. Жыве ў Мінску, мае двух дзяцей.

Навуковая дзейнасць

У 2001 годзе абараніла кандыдацкую дысертацыю на тэму «Тэксталогія твораў Максіма Гарэцкага: Прынцыпы выданье поўнага Збароў твораў» (Навуковы кіраўнік М. І. Мушынскі) . З 2002 да 2013 - загадчык аддзела выданняў і тэксталогіі, адначасова - выконваючая абавязкі намесніка дырэктара Інстытута (2006 - 2008).

Навуковыя інтарэсы: даследаванне мастацкай прозы і публіцыстыкі; гісторыя беларускай литаратуры; літаратурная, навуковая і журналісцкая дзейнасць МаксiмаГарэцкага . Аўтар каля 200 навуковых прац па праблемах літаратуразнаўства і пытаннях музейнай справы.Артыкулы друкававалiся у часописах «Маладосць», «Полымя», «Неман», «Беларуская мінуўшчына», «Роднае слова» , «Весці НАН Беларусі. Сер. гуманіт.навук», газетах "Літаратура і мастацтва", «Голас Радзімы», "Настаўніцкая газета" i iнш.

У складзе творчага калектыву тэксталагаў займалася вывучэннем творчай спадчыны класікаў беларускай літаратуры з мэтай падрыхтоўкі да выдання навукова каментаванага збору твораў Максіма Гарэцкага ў 4 тамах (1884 - 1986) і двух дадатковых тамоў: «Творы» (1990), «Гісторыя беларускае літаратуры» (1992), Петруся Броўкі ў 9 тамах (1987 - 1992), Янкі Купалы ў 9 тамах (1995 - 2003); Якуба Коласа ў 20 тамах (2007 - 2012), Івана Шамякіна ў 23 тамах (2010 - 2014).

Займаецца пошукавай работай, папулярызацыяй беларускай літаратуры, выступае з дакладамі на навуковых канферэнцыях, з лекцыямі перад студэнтамі ВНУ i вучнямi школ, на радыё і тэлебачанні.

Прызнанне

• кандыдат філалагічных навук

Узнагароды

• Літаратурная прэмія iмя М. Гарэцкага.
• Ганаровыя граматыі НАН Беларусі, Інстытута літаратуры імя Я. Купалы.

Кнігі

• У творчай майстэрні класіка: Тэксталогія твораў Максіма Гарэцкага. Мн.: Беларуская навука, 2002. – 157c.
• Услед за лініяй жыцця: Творчая індывідуальнасць: ад літаратурнага тэксту да культурнай спадчыны. Мн.: Беларускі кнігазбор, 2006. –248 c.
• Летапіс жыцця і творчасці Аркадзя Куляшова. Мінск: Беларус. навука, 2012.– 308 с.; 2-е выд., выпр. і дап. – Мн.: Беларус. навука, 2014.– 347 с.
• Тэксталогія беларускай літаратуры ХХ стагоддзя: гісторыя тэксту як шлях да гісторыі літаратуры. Мн.: Беларус. навука, 2013.– 245 с.

Складанне, падрыхтоўка тэкстаў, каментарыі, рэдагаванне, уступныя артыкулы

• Купала Я. Збор твораў у 9 т. (10 кн.) Т. 9. Кн. 2. Дапаўненні да папярэдніх тамоў.Падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі Голуб Т., Гесь А., Золава Э., Скалабан У. – Мінск: Маст. літ., 414 с.
• Колас, Я. Збор твораў у 20 т. Т. 3. Вершы 1939–1945 гг. / Рэд. Т. Голуб, М. Мушынскі. Падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі В. Карачун. – Мінск: Беларус. навука, 2008 – 518 с.
• Колас, Я. Зб. тв. у 20 т. Т. 6. Апавяданні 1925–1951 гг. / Рэд. С. Андраюк, Т. Голуб. Падрыхтоўка тэкстаў і каментарыі К. Казыра, В. Карачун, А. Шамякінай, В. Назарава. – Мінск: Беларус. навука, 2009. – 572 с.
• Колас, Я. Збор твораў у 20 тамах. Т. 7. "Казкі жыцця", казкі са зб. "Другое чытанне для дзяцей беларусаў", народныя казкі ў апрацоўцы Я. Коласа / Рэд. Т. С. Голуб. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі Т. Голуб, К. Казыра, С. Забродскай – Мінск: Беларус. навука, 2009. – 502 с.

Колас, Я. Збор твораў у 20 тамах. Т. 10. Паэмы «Рыбакова хата», «Суд у лесе», «Адплата» / Рэд. Т. С. Голуб. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі В. Карачун – Мінск: Беларус. навука, 2010. – с. ( друк. арк.). Колас, Я. Збор твораў у 20 тамах. Т. 12. Аповесці / Рэд. Т. С. Голуб, М. Мушынскі. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі Т. Строевай – Мінск: Беларус. навука, 2010 с.

• Колас, Я. Збор твораў у 20 тамах. Т. 13. На ростанях / Рэд. Т. С. Голуб,. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі С. Забродскай – Мінск: Беларус. навука, 2011.
• Колас, Я. Збор твораў у 20 тамах. Т. 14. На ростанях / Рэд. Т. С. Голуб,. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі С. Забродскай – Мінск: Беларус. навука, 2011.
• Колас, Я. Збор твораў. У 20 т. Т. 15. П’есы, метадычныя распрацоўкі / Рэд. тома: Т.С. Голуб. Падрыхт. тэкстаў і камент. А.І. Шамякінай. – Мінск: Беларус. навука, 2011.
• Колас, Я. Збор твораў. У 20 т. Т. 17. Публіцыстыка, з архіўных матэрыялаў, нарысы, літаратурная крытыка / Рэд. тома: Т. С. Голуб, М. І. Мушынскі. Падрыхт. тэкстаў і камент. А.А. Васілевіч, Н.В. Дзенісюк, Э.А.Золавай, В.У. Карачун, Т.М. Махнач, В.Ф. Назарава, Т.Р. Строевай, А.І. Шамякінай / паслясл. М.І. Мушынскага. – Мінск: Беларус. навука, 2012.
• Шамякін, І. Збор твораў у 23 тамах. Т. 3. Аповесці / Рэд. Т. Голуб, Т. Шамякіна. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі Т. Махнач – Мінск: Маст. літ., 2011.
• Шамякін, І. Збор твораў у 23 тамах. Т. 5. Аповесці / Рэд. Т. Голуб, А. Макарэвіч. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі К. Казыра, В. Назарава – Мінск: Маст. літ., 2011.
• Шамякін, І. Збор твораў у 23 тамах. Т.6. Аповесці / Рэд. Т. Голуб, А. Макарэвіч. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі К. Казыра, Н. Гальго, В. Карачун, В. Назарава – Мінск: Маст. літ., 2011.
• Шамякін, І. Збор твораў у 23 тамах. Т.7. Аповесці / Рэд. Т. Голуб, А. Макарэвіч. Падрыхтоўка тэксту і каментарыі Н. Гальго, В. Назарава, А. Шамякінай. – Мінск: Маст. літ., 2011.
• Міхаіл Іосіфавіч Мушынскі: Да 80-годдзя з дня нараджэння / навук. рэд. Т.С. Голуб. – Мінск: Беларус. навука, 2011. – 94 с.
• Шамякін, І.Збор твораў. У 23 т. Т. 8. Аповесці, 1999–2000; п’есы / Рэд. тома: Т.С. Голуб, А.М. Макарэвіч. Падрыхт. тэкстаў і камент. В.У. Карачун / паслясл. В. Караткевіча / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2012.
• Шамякін, І. Збор твораў. У 23 т. Т. 9. Глыбокая плынь: раман / Рэд. тома: Т.С. Голуб, Я.І. Клімуць. Падрыхт. тэкстаў і камент. Н.В. Дзенісюк / паслясл. Я.І. Клімуця / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2012.
• Шамякін, І. Збор твораў. У 23 т. Т. 10. У добры час: раман / Рэд. тома: Т.С. Голуб, Т.І. Шамякіна. Падрыхт. тэкстаў і камент. В.Ф. Назарава / паслясл. Т.В. Бельскай / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2012.
• Шамякін, І. Збор твораў: у 23 тт. Т. 11. / Рэд. тома: Т.С. Голуб, М.М. Караткоў, М.І. Мушынскі. Падрыхт. тэкстаў і камент. М.І. Мушынскага / паслясл. М.М. Караткова / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2012.
• Шамякін, І. Збор твораў: у 23 тт. Т. 12. / Рэд. тома: А. І. Бельскі, Т.С. Голуб. Падрыхт. тэкстаў і камент. Т. Махнач / паслясл. А. І. Бельскага / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2013.
• Шамякін, І. Збор твораў: у 23 тт. Т. 13. / Рэд. тома: : Т.С. Голуб, Т.І. Шамякіна. Падрыхт. тэкстаў і камент. К. Казыра / паслясл. Т.І. Шамякінай / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2013.
• Шамякін, І. Збор твораў: у 23 тт. Т. 15. / Рэд. тома: : Т.С. Голуб, М.М. Караткоў. Падрыхт. тэкстаў і камент. Н. Гальго / паслясл. М.М. Караткова / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2013.
• Шамякін, І. Збор твораў: у 23 тт. Т. 16. / Рэд. тома: : Т.С. Голуб, Т.І. Шамякіна. Падрыхт. тэкстаў і камент. Т. Махнач/ паслясл. Т.І. Шамякінай / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы. – Мінск: Маст. літ., 2013.
• Іскры Вечнага агню: зб. вершаў пісьменнікаў-франтавікоў / НАН Беларусі, Ін-т літ-ры імя Я.Купалы; уклад. Т.С.Голуб і інш.; навук. Рэд. – Т.С.Голуб, С.С.Лаўшук. – Мінск: Беларуская навука, 2005. – 488 с.

Артыкулы ў часопiсах i навуковых зборнiках

• Перакананне ў шчырасці// Маладосць, 1981, № 12. – С. 173-175.
• У пошуках сапраўднага імя//Беларуская мова і літаратура ў школе, 1988, № 2. – С. 37-42.
• Якуб Колас і Максім Гарэцкі// Беларуская мова і літаратура ў школе, 1990, № 2. – С. 72-76.
• «Шчыраму сыну Белай Русі»//Беларуская літаратура: Рэспубл. міжвед. зб. Вып. 19. –Мн.: Універсітэцкае. 1991. – С. 31-41.
• Леаніла Чарняўская. Родны край. Мн.: «Беларусь», 1993. – С. 641-642.
• Іх яднала Бацькаўшчына //Полымя, 1993, № 5. – С. 249-253.
• Нясвіж літарацкі//Беларуская мінуўшчына, 1995, № 5. – С. 60-63.
• У майстэрні мастака (Да праблемы творчай гісторыі)// Гарэцкія чытанні: Матэрыялы дакл. і паведамл. (г.Магілёў, 17-19 лют. 1994 г.). –Мн.: 1994. – С. 60-61.
• Нясвіж як асяродак літаратурнага жыцця // Нясвіж-Nieśwież: Materialy konferencji naukowych w Nieświeżu (1994, 1997) - Wazszawa-Мінск, 1998. – С. 57-65.
• Выданне літаратурнай спадчыны Максіма Гарэцкага: Праблема атрыбуцыі// Весці НАН Беларусі. Сер. гуманіт.навук. 1999, № 4. С. 121-126.
• Новы ўзлёт занядбанай праблемы//Полымя. 1999. № 7. - С. 200-214.
• Беларуская тэксталогія// Весці НАН Беларусі. Сер. гуманіт.навук, 2000, № 2. - С. 101-103.
• Сіла і моц роднага карэння. Акадэмік Гаўрыла Гарэцкі: Успаміны, артыкулы, дакументы. Да 100-годдзя з дня нараджэння / Пад. рэд. Р.Г.Гарэцкага. – Мн.: Тэхналогія, 2000. - С. 243-246.
• Газета «Наша ніва» ў жыцці і творчасці М.Гарэцкага. Гарэцкія чытанні: Матэрыялы дакл. і павед. Шостых Гарэцкіх чытанняў (г. Горкі, 18-20 чэрв. 1997). –Мн., 2000. - С. 56-60.
• Навуковае выданне творчай спадчыны Янкі Купалы (Прынцыпы падачы розначытанняў) . Янка Купала і Якуб Колас у кантэксце славянскіх літаратур: Матэрыялы Міжнар. навукова-тэарэтычнай канф. (Мінск, 3-4 кастр. 2002 г.). – Мн.: Беларуская навука, 2002. С. 274-277.
• Поўны збор твораў Максіма Гарэцкага (Праблемы і прынцыпы выдання) Гарэцкія чытанні: Матэрыялы дакл. і паведамл. на сёмых, восьмых, дзевятых, дзесятых чытаннях/ Уклад. акадэмік НАНБеларусі Р. Гарэцкі. – Мн.: Беларускае выдавецкае т-ва «Хата», 2002. С. 153-165.
• Максім Гарэцкі і «Маладняк». Гарэцкія чытанні: Матэрыялы дакл. і паведамл. на ХΙ Гарэцкіх чытаннях: да 110-годдзя з дня нараджэння М.Гарэцкага / Мінск, 18 лютага 2003 г. – Мн., 2004. С. 77 – 83.

“Камароўская хроніка”: праблема выбару імя героя. Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць: матэрыялы дакл. і паведамл. на ХІІІ Гарэцкіх чытаннях / Мінск, 16 чэрвеня 2005 г. – Мн.: 2006. – С. 57 – 69.

• Янка Купала и Якуб Колас: Некоторые итоги текстологической работы. (Под рубрикой к 125-летию Я. Купалы и Я. Коласа) // Нёман. 2007. № 3. С. 173-178.
• Сіла і моц «роднага карэння». Максім і Гаўрыла Гарэцкія// Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць. Матэрыялы ХVІІ Гаэцкіх чытанняў, прысвечаных Году роднай зямлі (Мінск, 9 крас. 2009 г.). – Мн.: С. 54–58.
• Творчая спадчына Максіма Гарэцкага ў серыі «Беларускі кнігазбор»: тэксталагічныя аспекты праблемы. Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць// Матэрыялы ХVІІІ Гарэцкіх чытанняў, прысвечаных 110-годдзю з дня нараджэння Гаўрылы Гарэцкага (Мінск, 11 чэрв. 2010 г.). – Мн.: 2010. – С. 66–71.
• “Найвялікшы пясняр ХІХ веку”: Францішак Багушэвіч у ацэнцы Максіма Гарэцкага// Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць. Матэрыялы ХІХ Гарэцкіх чытанняў, прысвечаных праблеме выдання спадчыны (Мінск, 18 лют. 2011 г.). – Мн.: 2011. – С. 62-68.
• У ракурсе сучаснага асэнсавання: Творчая спадчына Івана Шамякіна. – Міжведамасны зборнік навуковых прац. – Філалогія.– Вып. 4. – Магілёў: МГУ, 2011. – С. 5 – 10.
• Навукова-тэксталагічныя даследаванні і практычнае іх увасабленне(З вопыту падрыхтоўкі збору твораў класікаў беларускай літаратуры). Сучасная беларуская тэксталогія: Актуальныя праблемы і перспектывы развіцця //Матэрыялы Рэспубліканскай навукова-практычнай канф. Мінск. 22-23 лістап. 2016. – Мн.: Права і эканоміка, 2016.-- С. 55 – 61.
• Гарэцкі Максім Іванавіч Францыск Скарына: Энцыклапедыя. – Мн.: БелЭн. – 2017. С.121 – 122.

Лiтаратура

• Дасаева, Т. Тэрэза Голуб: У суквецці вясны // Люблю наш край: Валожыншчына літаратурная: проза, паэзія, публіцыстыка, драматургія, ліставанне / уклад., падрыхт. тэкстў і камент. В. Рагойшы – Мінск: Мастацкая літаратура, 2006. – 405 с. ISBN 985-02-0857-0.
• Літаратурныя мясціны Беларусі: Краязнаўчы даведнік / Склад. Д. Крывашэй, А. Мальдзіс // Маладосць. 2010. № 3. С. 138.

Спасылкі

• Голуб, Тэрэса Станіславаўна/Электронный каталог ЦНБ НАН Беларуси// http://libcat.bas-net.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&tq=v0&name_view=va_all&a001=BY-SEK-469746&strq=l_siz=20
• Знаменитые выпускники.Тереза Станиславов Голуб.Сивицкий учебно-педагогический комплекс// http://schoolsivitsa.edu.minskregion.by/index.php?op=ViewArticle&articleId=44801&blogId=30
• Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі КупалыАддзел выданняў і тэксталогіі//// http://iml.basnet.by/be/addziel-vydanniau-i-tekstalohii