Хасідызм

Хасідызм (ад іўр.: חסידות, хасіду́т, ці, у ашкеназійскім вымаўленні, хасідус, «праведнасць», літаральна — «вучэнне набожнасці») — рэлігійная плынь у іўдаізме, якая ў першай палове XVIII стагоддзя за вельмі кароткі час ахапіла яўрэйскае насельніцтва Речы Паспалітай і прылеглых тэрыторый. Асаблівае значэнне хасідызм надае эмацыйнаму зразуменню Бога.

Гісторыя

Зараджэнне хасідызму звязана з дзейнасцю яго заснавальніка Бешта (1698—1760) — каббалісты і лекара, які ў 1740 годзе пасяліўся ў мястэчку Меджыбож, дзе і працякала яго асноўная дзейнасць. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай хасідскія цэнтры апынуліся на тэрыторыі Расійскай імперыі. Першым хасідскім лідарам на тэрыторыі Расіі стаў Шнэур-Залман. Пасля далучэння беларускіх зямель да Расіі ў 1772 годзе ён заклікаў хасідаў не баяцца Расіі. Ад яго адлічвае сваю гісторыю любавічскі хасідызм цэнтрам якога спачатку сталі Ляды, а потым — Любавічы.

Да пачатку XX стагоддзя хасідызм страціў значную колькасць прыхільнікаў. Яго база — яўрэйскія мястэчкі — знаходзілася ў глыбокім эканамічным крызісе, выкліканым капіталістычным развіццём і стратай мястэчкамі традыцыйных гаспадарча-эканамічных функцый.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў Расіі вялікая частка хасідскіх цэнтраў апынулася ў СССР. Частка хасідаў адышла ад традыцыйнага іўдаізму і падтрымала рэвалюцыйныя працэсы. У 1933 годзе рабінам Масквы становіцца віцебскі рабін Шмар'ягу-Ягуда-Лейб Медалье, выхадзец з сям'і любавічскіх хасідаў. Аднак да 1935 года хасідскія арганізацыі былі абвешчаныя контррэвалюцыйнымі, а ў 1938 годзе хасідскі рабін Масквы быў арыштаваны і расстраляны. Хасідызм у СССР сышоў у падполле.

Гістарычна плыні хасідызму фармаваліся як групы паслядоўнікаў пэўнага рэбэ (духоўнага настаўніка). Сваю назву яны, як правіла, атрымлівалі па месцы, дзе знаходзілася рэзідэнцыя («двор») рэбэ. Цяжкі ўдар хасідызму быў нанесены падчас халакосту. Многія абшчыны былі цалкам знішчаны нацыстамі.

Спасылкі

• Супрацьстаянне беларускіх рабінаў антыклерыкальнай палітыцы савецкай улады ў 1920—30-я гг. (руск.)