Алесь Гародня: Розніца паміж версіямі

Алесь Гародня
Алесь Гародня
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Аляксандр Функ
Псеўданімы	Алесь Гародня, Ф. Гарадзенскі, Ян Дораг, Яндораг, А. Падбярэзкі
Дата нараджэння	8 студзеня 1899
Месца нараджэння	Перм, Пермскі павет[d], Пермская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	12 верасня 1944 (45 гадоў)
Месца смерці	Самаркандская вобласць, Узбекская ССР, СССР;
Грамадзянства	СССР; Расійская імперыя;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	празаік, крытык, рэдактар
Мова твораў	беларуская
Дэбют	1925
Грамадская дзейнасць
Партыя	Беларуская сацыялістычная грамада;
Член у	Беларуская літаратурна-мастацкая камуна[d]; Маладняк; Беларускае пралетарскае студэнцкае зямляцтва;
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 00:14, 10 лютага 2021

Але́сь Гаро́дня, сапраўднае імя Алякса́ндр Эра́ставіч Функ (8 студзеня 1899, Перм, Расійская імперыя — 12 верасня 1944, ГУЛАГ) — празаік, крытык, рэдактар. Вядомы таксама пад псеўданімамі Ф. Гарадзенскі, Ян Дораг, Яндораг, А. Падбярэзкі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і нямецкага памешчыка. Сям’я часта наведвалася на Пружаншчыну, дзе мелі маёнткі дзед (у Здзітаве) і маці (у Семянчы) Аляксандра Функа^[1]. Яго бацька, польскі чыноўнік, варожа ставіўся да беларускай мовы, а сам Аляксандр цікавіўся беларускім словам, вывучаў пружанскі фальклор^[1].

Кастрычніцкі пераварот сустрэў у Фінляндыі. У 1917 пераехаў у Маскву на вучобу. Далучыўся да мясцовай арганізацыі Беларускай сацыялістычнай грамады. Працаваў тэхнічным рэдактарам часопіса «Чырвоная Беларусь» (пачатак 1930) разам з Міхасём Чаротам, Валерыем Мараковым і мастаком Анатолем Тычынам.

Арыштаваны 3 лістапада 1930 года па адрасе: Менск, зав. Маляўскі, д. 19. Абвінавачаны ў нацыянал-дэмакратызме, 15 чэрвеня 1931 асуджаны да зняволення, этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі канцлагер^[ru] НКУС Карэла-Фінскай ССР (ст. Мядзведжая Гара). Вызвалены ў 1934 годзе.

Паўторна арыштаваны 30 лістапада 1935, сасланы ў Самаркандскую вобласць (Узбекская ССР). 19 снежня 1942 прыгавораны да расстрэлу. Прысуд заменены 10 гадамі пазбаўлення волі. Памёр у зняволенні.

Дзейнасць

Друкавацца пачаў у 1925 годзе ў часопісе «Полымя». Член «Літаратурнай камуны», пазней «Маладняка».

Як літаратурны крытык выступаў з пазіцый вульгарнага сацыялагізму. Галоўным аб’ектам крытычных нападак была літаратурная дзейнасць сябраў аб’яднання «Узвышша». Таксама прычыніўся да выкрыцця так званых «нацдэмаў».

У сакавіку 1929 года верш А. Дудара «Пасеклі наш Край папалам»^[2], які распаўсюджваўся ў рукапісу, стаў прычынаю арышту паэта органамі дзярбяспекі. А. Гародня пад псеўданімам А. Падбярэзскі тут жа надрукаваў артыкул (фактычна зрабіў данос) пад кідкай назвай «На трухлявым карчы», дзе абвінаваціў паэта ў «нацыянал–дэмакратызме», а верш «Пасеклі наш Край папалам» назваў «выразна контррэвалюцыйным»^[3].

У рэцэнзіі на зборнік вершаў Т. Кляшторнага «Светацені» крытык А. Гародня заўважыў занадта многа «трухі»: «багемшчыну», «эстэтнічанне», «песімізм» і «беспадстаўны сум», «гітарную возбразнасць», эпітэты, узятыя паэтам з «літаратурных анучнікаў» і інш., а ў «галіне ідэялагічнай»: не можа «аб’ектыўна падысці да сучаснасці» і «зрабіць правільныя вынікі», «пазбаўлены класавага пачуцця» і «ў класавым змаганні Кляшторны яшчэ дагэтуль не вызначыў сабе шляхі»^[4].

Творы

«На крэсах»: аповесць (Мн., 1927)
«Варта на Рэйне»: аповесць (Мн., 1930)
Варта на Рэйне: аповесць. – Мінск : Галіяфы, 2021. – 203 с. – (Святлацені ; вып. 2). ISBN 978-985-7140-69-9.

Зноскі

↑ ^а ^б Канстанцін Карнялюк. Шляхі вядуць у Здзітава і Семянчу… // Раённыя будні. — Пружаны: 24 чэрвеня 1997. — № 50 (7498). — С. 2.
↑ [1]
↑ Маладняк. 1929. № 4. С. 103.
↑ Полымя. 1928. № 8. С. 167 — 169.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5). — С. 68.
Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. — 22 000 экз. — ISBN 5-340-00709-X.
ГАРОДНЯ Алесь // Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
Мікуліч Б. Пра аповесці Гародні // Літ. дадатак да газ. «Савецкая Беларусь». — 28 жніўня 1928.
Мушынскі М. Беларуская крытыка і літаратуразнаўства (20-30-я гады). — Мн., 1975.
Кандыбовіч С. Функ Аляксандр // Разгром нацыянальнага руху ў Беларусі. — Мн.: Беларускі гістарычны агляд, 2000.

Спасылкі

Біяграфія на Slounik.org

[budni7498-1] а ^б Канстанцін Карнялюк. Шляхі вядуць у Здзітава і Семянчу… // Раённыя будні. — Пружаны: 24 чэрвеня 1997. — № 50 (7498). — С. 2.

[2] [1]

[3] Маладняк. 1929. № 4. С. 103.

[4] Полымя. 1928. № 8. С. 167 — 169.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 49: / Радок 49: @@
 У рэцэнзіі на зборнік вершаў [[Тодар Кляшторны|Т. Кляшторнага]] «Светацені» крытык А. Гародня заўважыў занадта многа ''«трухі»:
-''«багемшчыну»'', ''«эстэтнічанне»'', ''«песімізм»'' і ''«беспадстаўны сум»'', ''«гітарную возбразнасць»'', эпітэты, узятыя з ''«літаратурных анучнікаў»'' і інш., а ў ''«галіне ідэялагічнай»'':  не можа ''«аб’ектыўна падысці да сучаснасці»'' і ''«зрабіць правільныя вынікі»'', ''«пазбаўлены класавага пачуцця»'' і ''«ў класавым змаганні Кляшторны яшчэ дагэтуль не вызначыў сабе шляхі»''<ref>''[[Полымя (часопіс)|Полымя]].'' 1928. № 8. С. 167 — 169.</ref>.
+''«багемшчыну»'', ''«эстэтнічанне»'', ''«песімізм»'' і ''«беспадстаўны сум»'', ''«гітарную возбразнасць»'', эпітэты, узятыя паэтам з ''«літаратурных анучнікаў»'' і інш., а ў ''«галіне ідэялагічнай»'':  не можа ''«аб’ектыўна падысці да сучаснасці»'' і ''«зрабіць правільныя вынікі»'', ''«пазбаўлены класавага пачуцця»'' і ''«ў класавым змаганні Кляшторны яшчэ дагэтуль не вызначыў сабе шляхі»''<ref>''[[Полымя (часопіс)|Полымя]].'' 1928. № 8. С. 167 — 169.</ref>.
 === Творы ===
 * «На крэсах»: аповесць (Мн., 1927)
 * «Варта на Рэйне»: аповесць (Мн., 1930)
-* '' Варта на Рэйне'': аповесць. – Мінск : Галіяфы, 2021. – 203 с. – (Святлацені ; вып. 2)  ISBN 978-985-7140-69-9.
+* '' Варта на Рэйне'': аповесць. – Мінск : Галіяфы, 2021. – 203 с. – (Святлацені ; вып. 2).  ISBN 978-985-7140-69-9.
 {{Зноскі}}