Садыр Жапараў

Садыр Нургажоевіч Жапараў
Садыр Нургожоевич Жапаров
Файл:Sadyr Japarov 10.11.2020.jpg
5-ты Прэзідэнт Кыргызстана з 28 студзеня 2021
Папярэднік	Сааранбай Жаэнбекаў
Нараджэнне	6 снежня 1968(1968-12-06) (55 гадоў) Кен-Суу[d], Цюпскі раён[d], Кіргізская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, СССР
Жонка	Aigul Japarova[d]
Веравызнанне	іслам і суніты
Партыя	Мекенчыл[d]
Адукацыя	Кіргізска-Расійскі Славянскі ўніверсітэт[d]
Дзейнасць	палітык
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	палітык
Месца працы	Урад Кыргызстана[d]
Званне	малодшы сяржант
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сады́р Нургажо́евіч Жапа́раў (кірг.: Садыр Нургожоевич Жапаров; 6 снежня 1968 года, Кен-Суу, Ісык-Кульская вобласць, Кіргізская ССР, СССР) — кіргізскі дзяржаўны і палітычны дзеяч, прэзідэнт рэспублікі Кыргызстан з 28 студзеня 2021 года.

Біяграфія

Нарадзіўся 6 снежня 1968 года ў невялікім кішлаку Кен-Суу Цюпскага раёна Ісык-Кульскай вобласці. У старэйшых класах да 1987 года адначасова з вучобай у школе працаваў у калгасе «Санташ». У 1990 году скончыў сярэднюю школу, паступіў у Кіргізскі дзяржаўны інстытут фізічнай культуры ў горадзе Фрунзэ (цяпер Бішкек). У 1987 годзе служыў у шэрагах Савецкай арміі. У час службы ў арміі стаў малодшым сяржантам, быў узнагароджаны нагрудным знакам «Выдатнік Савецкай арміі». Пасля вяртання з арміі ў 1989 годзе працягнуў вучыцца ў інстытуце, які скончыў з чырвоным дыпломам у 1991 годзе па спецыяльнасці «трэнер». Да 1995 года быў простым працоўным у дэхканскай гаспадаркі «Санташ».

У 1996 годзе працаваў інспектарам спецыяльнай роты міліцыі МУС Ісык-Кульскай вобласці. У 1996—2000 намеснік старшыні дэхканскай гаспадаркі «Салтанкул». У 2000—2002 гадах — генеральны дырэктар прадпрыемства ААТ «Гузель-МХААД», у 2002—2005 гадах — генеральны дырэктар невялікага нафтаперапрацоўчага завода ў Балыкчы. У 2006 году Садыр Жапараў зкончыў юрыдычны факультэт Кіргізска-расійскага Славянскага ўніверсітэта імя Барыса Ельцына, дзе атрымаў другую вышэйшую адукацыю.

Палітычная кар’ера

У красавіку 2005 года Садыр Жапараў быў абраны дэпутатам Жагорку Кенэша у часе парламенцкіх выбараў 2005 года ад апазіцыйнай фракцыі «Келечэк» («Будучыня»), дзе стаў яе лідарам. Неўзабаве пасля парламенцкіх выбараў у краіне пачаліся пратэсты, якія ператварыліся ў «Цюльпанавую рэвалюцыю». У час антыўрадавых пратэстаў і рэвалюцыі Садыр Жапараў быў прыхільнікам апазіцыйнага Народнага руху Кыргызстана пад кіраўніцтвам Курманбека Бакіева, які пасля паспяховай рэвалюцыі быў абраны прэзідэнтам краіны. Пасля прыходу да улады апазіцыянера Курманбека Бакіева, быў прыхільнікам яго рэжыму.

У 2006 году Садыр Жапаров быў сябрам дэпутацкай камісіі па дзяржаўным узнагародам, у 2007 году намесніцай старшыні дэпутацкай камісіі па амністыі. Пасля роспуску ў кастрычніку 2007 года прэзідэнтам Курманбеком Бакіевым у лютым-сакавіку 2005 года Жагорку Кенэша (аднапалатнага парламента рэспублікі), 22 кастрычніка 2007 года яго дэпутацкія паўнамоцтвы былі датэрмінова спынены. У нечарговых парламенцкіх выбарах 2007 года ўдзельнічаў у спісах прапрэзідэнтскай партыі «Ак жол» («Светлы шлях»). На гэтых выбарах правацэнтрыстская і прабакіеўская партыя «Ак жол» забрала найбольшую колькасць дэпутацкіх месцаў (71 з 90) у парламенце, стаўшы кіруючай партыяй. Нягледзячы на сваё выбранне дэпутатам, не стаў браць мандат, бо перайшоў на працу ў якасці парадчыка прэзідэнта Курманбека Бакіева. У 2008—2009 гадах паралельна быў упаўнаважаным Нацыянальнага агенцтва па папярэджванню карупцыі. Парадчыкам Курманбека Бакіева являлся да 2009 года. У 2009—2010 гадах — дырэктарка Агенцтва па папярэджванню карупцыі спрэчкі Дзяржаўнай кадравай службе.

2010—2013 — дэпутат Жагорку Кенэша Рэспублікі Кыргызстан.

У 2010 году прэзідэнт Бакіеў быў зрынуты ў выніку рэвалюцыі. У якіх адбыліся неўзабаве міжэтнічных сутыкненнях у Ошы і Джалал-Абадзе Жапараў і яго паплечнікі прымалі актыўны ўдзел, па ўласным сцверджанням — спрабавалі прадухіліць сутыкнення, па сцверджанням іх праціўнікаў — падтрымлівалі кіргізскіх нацыяналістаў.

На выбарах у кастрычніку 2010 года ізноў абраны дэпутатам Жагорку Кенэша рэспублікі Кыргызстан па спісу ідэалістычнай дэмакратычнай партыі Ата-Журт пад кіраўніцтвам Камчыбека Ташыева, большасць, якой атрымала месцаў. Стаў старшынёй камітэта па судова-прававым пытанням.

З 2012 года выступал за нацыяналізацыю залатога рудніка «Кумтор», якога знаходзіць у яго роднай Ісык-Кульскай вобласці, і абвінавачваў кіруючую ім кампанію ў экалагічных парушэннях і карупцыі. У сувязі з гэтым здабыў папулярнасць сярод сваіх землякоў.

Выбранне прэм’ер-міністрам

5 кастрычніка 2020 года ў Кыргызстана пачаліся масавыя пратэсты супраць вынікаў парламенцкіх выбараў. Ранкам 6 кастрычніка пратэстуючыя пад кіраўніцтвам Камчыбека Ташыева вызвалілі Садыра Жапарава і адвезлі на цэнтральны плошчу Бішкека, дзе той вымавіў прамову. Вечарам 6 кастрычніка 2020 года дэпутаты парламента ў гасцініцы «Достук» зацвердзілі назначэнне Жапарава на пасаду прэм’ер-міністра краіны. Аднак іншы кандыдат у прэм’ер-міністры Кыргызстана ад партыі «Ата-Мекен» Цілек Тактагазіеў заявіў мітынгу, які праходзіў каля Дамы ўрада аб тым, што менавіта ён является легітымным кіраўніком урада, паколькі на гэты пост яго абралі на пасяджэнні Каардынацыйнай рады, які заснавалі лідары апазіцыйных партый. Тактагазіеў лічыць прызначэнне Жапарава незаконным, паколькі дэпутаты ўхвалілі яго пад ціскам некалькіх сотняў прыхільнікаў Жапарава, якіх сабралі каля гасцініцы «Достук» у час пасяджэння парламентарыяў. Таксама праціўнікі Жапарава паказваюць на адсутнасць парламенцкага кворуму і парушэнне працэдуры яго выбранні.

З 15 кастрычніка 2020 года, пасля адстаўкі прэзідэнта Кыргызстана Сааранбая Жаэнбекава, у адпаведнасці з артыкулам 68 Канстытуцыі Рэспублікі Кыргызстан, стаў выконваць абавязкі прэзідэнта Кыргызстана. 14 лістапада 2020 года прыняў вырашэнне ўдзельнічаць у выбарах прэзідэнта Кыргызстана, якія былі прызначаны на 10 студзеня 2021 года, у сувязі з чым склаў паўнамоцтва прэзідэнта краіны і прыпыніў пасадавыя паўнамоцтва прэм’ер-міністра Кыргызстана.

Прэзідэнцкія выбары 2021 года

У студзені 2021 года Жапараў браў удзел у выбарах прэзідэнта Кыргызстана, на якіх атрымаў перамогу, бо атрымаў 79,2 працэнта галасоў выбаршчыкаў, якія бралі ўдзел у выбарах.

Узнагароды

• У 2009 году узнагароджаны медалём Ісык-Кульскай абласной дзяржаўнай адміністрацыі «за заслугі і значны ўклад у сацыяльна-эканамічнае развіццё Ісык-Кульскай вобласці».
• У 2010 году узнагароджаны медалём Расійскага Саюзу ветэранаў Афганістана «За заслугі» (вырашэннем Цэнтральнага праўлення Саюзу ветэранаў Афганістана ад 7 снежня 2009 года пад № 485).