Станіслаў Шантыр: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
→Біяграфія: вікіфікацыя |
др рыма- ==> рымска-, перанесена: Рыма-каталіцкая → Рымска-каталіцкая, typos fixed: 1805 году → 1805 года, у 1805 года → у 1805 годзе з дапамогай AWB |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
}} |
}} |
||
{{Цёзкі2|Шантыр}} |
{{Цёзкі2|Шантыр}} |
||
'''Станіслаў Шантыр''' ({{ДН|7|9|1764}}, в. [[Горспля]] {{МН|Полацкае ваяводства|ў Полацкім ваяводстве|}}, цяпер {{МН|Расонскі раён|ў Расонскім раёне|}}, [[Віцебская вобласць]] — 23 лютага 1847) — [[прэлат]], член {{нп3| |
'''Станіслаў Шантыр''' ({{ДН|7|9|1764}}, в. [[Горспля]] {{МН|Полацкае ваяводства|ў Полацкім ваяводстве|}}, цяпер {{МН|Расонскі раён|ў Расонскім раёне|}}, [[Віцебская вобласць]] — 23 лютага 1847) — [[прэлат]], член {{нп3|Рымска-каталіцкая духоўная калегія|Санкт-Пецярбургскай духоўнай рыма-каталіцкай калегіі|ru|Римско-католическая духовная коллегия}}, {{празаік|Расійскай імперыі|Беларусі|XVIII стагоддзя|XIX стагоддзя}}, мемуарыст, гісторык рэлігіі<ref name="РБС">{{ВТ-РБС|Шантырь, Станислав}}</ref>. |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Радок 45: | Радок 45: | ||
У 1802 годзе, часова кіруючы, за адсутнасцю [[мітрапаліт]]а, [[Магілёўская архідыяцэзія|Магілёўскай архідыяцэзіяй]], Шантыр стараўся зводзіць [[Уніяцтва|уніятаў]] у [[каталіцтва]], запэўніваючы, што імператар [[Павел I, імператар расійскі|Павел]] забараніў існаванне уніі і дазволіў усім уніятам перайсці ў каталіцтва. Як дбайны прыхільнік вучэння езуітаў, Шантыр не сышоўся з беларускім мітрапалітам [[Станіслаў Іванавіч Богуш-Сестранцэвіч|Богушам-Сестранцэвічам]], які не хіліўся да езуітаў, і стаў будаваць супраць яго падкопы<ref name="РБС"/>. |
У 1802 годзе, часова кіруючы, за адсутнасцю [[мітрапаліт]]а, [[Магілёўская архідыяцэзія|Магілёўскай архідыяцэзіяй]], Шантыр стараўся зводзіць [[Уніяцтва|уніятаў]] у [[каталіцтва]], запэўніваючы, што імператар [[Павел I, імператар расійскі|Павел]] забараніў існаванне уніі і дазволіў усім уніятам перайсці ў каталіцтва. Як дбайны прыхільнік вучэння езуітаў, Шантыр не сышоўся з беларускім мітрапалітам [[Станіслаў Іванавіч Богуш-Сестранцэвіч|Богушам-Сестранцэвічам]], які не хіліўся да езуітаў, і стаў будаваць супраць яго падкопы<ref name="РБС"/>. |
||
Калі у 1805 |
Калі у 1805 годзе Сестранцэвіч прадставіў імператару [[Аляксандр I, імператар расійскі|Аляксандру I]] запіску аб стане царкоўнага лацінскага кіравання ў Расіі і праект пераўтварэння яго згодна з інтарэсамі дзяржавы, Шантыр, які быў на той час ужо прэлатам і старэйшым [[асэсар]]ам Пецярбургскай рымска-каталіцкай духоўнай калегіі, дастаў подкупам копію гэтага праекта, напісаў на яго пярэчанні і здолеў так размясціць у сваю карысць {{нп3|Обер-пракурор|обер-пракурора|ru|Обер-прокурор}} {{нп3|Свяцейшы кіраўнічы сінод|Свяцейшага сінода|ru|Святейший правительствующий синод}} князя {{нп3|Аляксандр Мікалаевіч Галіцын|А. М. Галіцына|ru|Голицын, Александр Николаевич}}, што той перадаў гэтыя пярэчанні ўладару разам з прашэннем Шантыра<ref name="РБС"/>. З боку Шантыра гэта быў адважны крок, бо ўсе добра ведалі пра помслівасць Сестранцэвіча<ref name="ПСШ"/>. |
||
Усе меры, прапанаваныя Сестранцэвічам для ўтаймавання самавольства асобных прэлатаў і абмежавання злоўжыванняў каталіцкага духавенства, Шантыр ў сваім прашэнні патлумачыў адным славалюбствам мітрапаліта<ref name="РБС"/>. Шантыр расхвальваў дзейнасць Пецярбургскай духоўнай калегіі і запэўніваў, што каталіцтва ёсць самая надзейная апора самадзяржаўнага ураду, бо ён заснаваны на адзінаўладдзі; што Сестранцэвіч сваімі мерапрыемствамі хоча парушыць парадак, які спрадвеку склаўся, і што гэтая ломка можа вельмі неспрыяльна адбіцца на агульным ходзе дзяржаўнага жыцця. Довады Шантыра былі так умела падабраны і па-майстэрску замаскіраваны, што яму ўдалося цалкам пераканаць гасудара ў сваёй шчырасці, і несумненна карысны для ўнутранай палітыкі ўрада праект Сестранцэвіча было загадана пакінуць «да часу»<ref name="РБС"/>. |
Усе меры, прапанаваныя Сестранцэвічам для ўтаймавання самавольства асобных прэлатаў і абмежавання злоўжыванняў каталіцкага духавенства, Шантыр ў сваім прашэнні патлумачыў адным славалюбствам мітрапаліта<ref name="РБС"/>. Шантыр расхвальваў дзейнасць Пецярбургскай духоўнай калегіі і запэўніваў, што каталіцтва ёсць самая надзейная апора самадзяржаўнага ураду, бо ён заснаваны на адзінаўладдзі; што Сестранцэвіч сваімі мерапрыемствамі хоча парушыць парадак, які спрадвеку склаўся, і што гэтая ломка можа вельмі неспрыяльна адбіцца на агульным ходзе дзяржаўнага жыцця. Довады Шантыра былі так умела падабраны і па-майстэрску замаскіраваны, што яму ўдалося цалкам пераканаць гасудара ў сваёй шчырасці, і несумненна карысны для ўнутранай палітыкі ўрада праект Сестранцэвіча было загадана пакінуць «да часу»<ref name="РБС"/>. |
||
Радок 85: | Радок 85: | ||
{{ВС}} |
{{ВС}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Катэгорыя:Мемуарысты Беларусі]] |
[[Катэгорыя:Мемуарысты Беларусі]] |
||
[[Катэгорыя:Польскамоўныя пісьменнікі]] |
[[Катэгорыя:Польскамоўныя пісьменнікі]] |
Версія ад 12:04, 20 сакавіка 2021
Станіслаў Шантыр | |
---|---|
руск.: Stanisław August Ursyn Szantyr | |
Асабістыя звесткі | |
Імя пры нараджэнні | Станіслаў Урсын Шантыр |
Дата нараджэння | 7 верасня 1764[1] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 23 лютага 1847[1] (82 гады) |
Месца смерці | |
Пахаванне | |
Альма-матар | |
Месца працы | |
Прафесійная дзейнасць | |
Род дзейнасці | мемуарыст, пісьменнік, прэлат |
Жанр | мемуары і гісторыя рэлігіі[d] |
Мова твораў | польская |
Станіслаў Шантыр (7 верасня 1764, в. Горспля Полацкае ваяводства, цяпер Расонскі раён, Віцебская вобласць — 23 лютага 1847) — прэлат, член Санкт-Пецярбургскай духоўнай рыма-каталіцкай калегіі?!, празаік, мемуарыст, гісторык рэлігіі[2].
Біяграфія
Нарадзіўся ў в. Горсплі Полацкага павета, дзе бацька яго быў земскім суддзёй.
Калі ў 1779 годзе Станіслаў Чарневіч, тагачасны рэктар Полацкага езуіцкага калегіума, выклапатаў у імператрыцы Кацярыны II і мітрапаліта Станіслава Богуш-Сестранцэвіча дазвол на адкрыццё навіцыяту езуітаў у Полацку, сюды ў шматлікіх шэрагах здольнай моладзі 28 студзеня 1780 года паступіў і Шантыр. Ужо ў той час ён вызначаўся красамоўствам, жывым розумам, моцнай воляй, нязломным характарам[3].
Шантыр і сам уступіў у ордэн езуітаў і, дзякуючы сваім рэдкім здольнасцям і старанню, у хуткім часе вылучыўся з асяроддзя таварышаў[2].
У 1787 годзе Шантыр пачаў вывучаць тэалогію ў Полацкім езуіцкім калегіуме, але ўжо 8 чэрвеня 1788 года выйшаў з ордэна езуітаў. Гэта было выклікана, верагодна, тагачасным становішчам ордэна[3].
Таксама вучыўся Аршанскім езуіцкім калегіуме. Працаваў у Магілёве настаўнікам.
Стаўшы свецкім ксяндзом, Станіслаў Шантыр паспяхова ўздымаўся па іерархічных прыступках[3].
Скончыў Віленскі ўніверсітэт у 1805 годзе. Дабіўшыся вучонай ступені доктара багаслоўя і «абодвух праў », Шантыр быў. прызначаны канонікам?! смаленскім і магілёўскім[3].
Неўзабаве Шантыра наблізіў да сябе мітрапаліт Богуш-Сестранцэвіч, зрабіўшы яго кіраўніком сваёй канцылярыі [2]. Шантыр, які меў тады значны ўплыў сярод беларускіх іерархаў, атрымаў ступень прэлата і ўвайшоў у склад Рыма-каталіцкай духоўнай калегіі ў Пецярбургу, стаў яе асэсарам. Гэта быў кульмінацыйны момант у яго кар’еры і сяброўстве з Сестранцэвічам, бо з гэтага часу і ажно да смерці яны заставаліся заклятымі ворагамі[3].
У 1802 годзе, часова кіруючы, за адсутнасцю мітрапаліта, Магілёўскай архідыяцэзіяй, Шантыр стараўся зводзіць уніятаў у каталіцтва, запэўніваючы, што імператар Павел забараніў існаванне уніі і дазволіў усім уніятам перайсці ў каталіцтва. Як дбайны прыхільнік вучэння езуітаў, Шантыр не сышоўся з беларускім мітрапалітам Богушам-Сестранцэвічам, які не хіліўся да езуітаў, і стаў будаваць супраць яго падкопы[2].
Калі у 1805 годзе Сестранцэвіч прадставіў імператару Аляксандру I запіску аб стане царкоўнага лацінскага кіравання ў Расіі і праект пераўтварэння яго згодна з інтарэсамі дзяржавы, Шантыр, які быў на той час ужо прэлатам і старэйшым асэсарам Пецярбургскай рымска-каталіцкай духоўнай калегіі, дастаў подкупам копію гэтага праекта, напісаў на яго пярэчанні і здолеў так размясціць у сваю карысць обер-пракурора Свяцейшага сінода князя А. М. Галіцына , што той перадаў гэтыя пярэчанні ўладару разам з прашэннем Шантыра[2]. З боку Шантыра гэта быў адважны крок, бо ўсе добра ведалі пра помслівасць Сестранцэвіча[3].
Усе меры, прапанаваныя Сестранцэвічам для ўтаймавання самавольства асобных прэлатаў і абмежавання злоўжыванняў каталіцкага духавенства, Шантыр ў сваім прашэнні патлумачыў адным славалюбствам мітрапаліта[2]. Шантыр расхвальваў дзейнасць Пецярбургскай духоўнай калегіі і запэўніваў, што каталіцтва ёсць самая надзейная апора самадзяржаўнага ураду, бо ён заснаваны на адзінаўладдзі; што Сестранцэвіч сваімі мерапрыемствамі хоча парушыць парадак, які спрадвеку склаўся, і што гэтая ломка можа вельмі неспрыяльна адбіцца на агульным ходзе дзяржаўнага жыцця. Довады Шантыра былі так умела падабраны і па-майстэрску замаскіраваны, што яму ўдалося цалкам пераканаць гасудара ў сваёй шчырасці, і несумненна карысны для ўнутранай палітыкі ўрада праект Сестранцэвіча было загадана пакінуць «да часу»[2].
Ужо ў наступным годзе Станіслава Шантыра выдалілі з Духоўнай калегіі і пазбавілі ўсіх бенефіцыяў. У 1808 годзе ён быў высланы ў Віленскую дыяцэзію, дзе атрымаў сціплую парафію ў Мілейчыцах. А калі ў 1811 годзе пасля смерці біскупа Цыпрыяна Адынца вызвалілася пасада кіраўніка Магілёўскай дыяцэзіі, Сестранцэвіч катэгарычна выступіў супраць прызначэння на яе Шантыра[3].
У 1815 годзе дзякуючы заступніцтву князя Адама Чартарыйскага[3], Шантыр быў прызначаны настаяцелем Слуцкага прыходу і актыўна ўзяўся прапаведаваць каталіцтва[2]. У русле сваіх езуіцкіх звычак, ён загадаў (у 1818 г.) пры выкладанні Закона Божага ў слуцкім вучылішчы выклікаць дзецям, большасць якіх не было каталікамі, што «ўсе веры, за выключэннем рымскай, праклятыя ад папы і, як гнілыя члены, адрынутыя ад грамадства верных», і сам з запалам даказваў з царкоўнай кафедры важнасць граху, у які ўпадаюць бацькі, якія даручаюць выхаванне сваіх дзяцей іншаверцам[2].
Памёр Станіслаў Шантыр 23 лютага 1847 ў Слуцку[4], дзе i быў пахаваны[5].
Літаратурная дзейнасць
Аўтар кніг на польскай мове «Казанне на пахаванні Ганны з Лускінаў Храпавіцкай…» і «Казанне ў дзень адкрыцця Магілёўскай губерні» (Полацк, 1802 г.). Ва «Успамінах пра маё жыццё і розныя ў ім здарэнні» (1846 г., рукапіс; зберагаюцца ў бібліятэцы імя Асалінскіх у Вроцлаве, Польшча) апісаны побыт і норавы сярэдніх слаёў насельніцтва Полаччыны 2-й паловы XVIII стагоддзя.
Напісаў мноства разваг, артыкулаў і прамоваў у віленскае выданне «Dzieje dobroczynności» за 1820—1822 гады, у тым ліку пра гісторыю Слуцка і каталіцкай царквы.
Надрукаваў важную даведачную па гісторыі каталіцкай царквы ў Расіі кнігу — «Zbior wiadomości o kościele і religji katolickiej w Cesarstwie Rossyjskiem od roku 1773 do 1826, zebrani z pism urzędowych, dokumentow i wlasnego widzenia» (т. 1—2, 1843 г., выдадзена пасля ў Познані ў 1843 годзе).
Захаваўся рукапіс, названы ім «Успаміны пра маё жыццё і розныя ў ім здарэнні…», датаваны 1846 годам[3].
Зноскі
- ↑ а б Stanisław August Ursyn Szantyr // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ а б в г д е ё ж з Шантырь, Станислав // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
- ↑ а б в г д е ё ж з ПРАЛАТ СТАНІСЛАЎ ШАНТЫР
- ↑ STANISŁAW AUGUST URSYN SZANTYR
- ↑ Старые памятники в Слуцке
Літаратура
- Шантыр Станіслаў // Асветнікі зямлі Беларускай X — пачатак XX ст. : энцыклапедычны даведнік / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн., 2001. — С. 471.
- Шантырь, Станислав // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
- Шантырь, Станислав // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Estreicher, Bibliografja polska XIX stolecia
- S. Orgelbrand , «Enciklopedia Powszechna», выд. 1866 года, том 24; выд. 1903 г. т. 14
- Spisek Lacinskiego Duchowienstwa Mohilewskiej Archi-Dyecezji, roku 1808, w Mohilevie
- Lettres et opuscules inédits da comte Ioseph de Maistre. t. I, Paris, 1851, La Russie et Les Jésuites de 1772 à 1820 d’aprés des documents la plupart inédits par Henri Lutteroth, Paris 1854
- Полное Собрание Законов Российской Империи. Собр. I, том XXVII, стр. 846—847; т. XXIX, стр. 1313
- Морошкин М. , «Иезуиты в России с царствования Имп. Екатерины II и до нашего времени», СПб., 1870, Часть II, стр. 246—253
- гр. Д. А. Толстой, «Римский католицизм в России», СПб., 1876, т. II, стр. 164, 304, 358.
Спасылкі
- Станислав Шантыр (руск.)
- ПРАЛАТ СТАНІСЛАЎ ШАНТЫР.
- Нарадзіліся 7 верасня
- Нарадзіліся ў 1764 годзе
- Нарадзіліся ў Полацкім ваяводстве
- Памерлі 23 лютага
- Памерлі ў 1847 годзе
- Памерлі ў Слуцку
- Пахаваныя ў Слуцку
- Выпускнікі Полацкага езуіцкага калегіума
- Выпускнікі Аршанскага езуіцкага калегіума
- Выкладчыкі Віленскага ўніверсітэта
- Асобы
- Пісьменнікі паводле алфавіта
- Нарадзіліся ў Расонскім раёне
- Пісьменнікі Расійскай імперыі
- Пісьменнікі Беларусі
- Пісьменнікі XVIII стагоддзя
- Пісьменнікі XIX стагоддзя
- Мемуарысты Беларусі
- Польскамоўныя пісьменнікі