Гарадзельская унія

Сямейства польскіх шляхетных гербаў

Гарадзельская ўнія (1413, Гародла) — дамова вялікага князя літоўскага Вітаўта са сваім стрыечным братам, польскім каралём Уладзіславам Ягайла.

Час і месца

Складзеная 2 кастрычніка 1413 (тры гады праз пасля Грунвальдскай бітвы) у з. Гародла на р. Заходні Буг (сучасная Польшча).

Значэнне

Падпісаныя акты рэгулявалі адносіны Літвы і Каралеўства Польскага.

У параўнанні з невыразным тэрмінам «злучэнне (прымыканне)», якім апераваў Крэўскі акт, «далучэнне» азначала відавочнае прыгнечанне літоўскай дзяржаўнасці, а для вышэйшага літоўскага дваранства, ледзь распачаўшага палітычна выяўляць сябе, гэта азначала ўключэнне яго ў польскія саслоўныя інстытуты.

Вітаўт прызнаў вярхоўную ўладу караля; частка вотчынных правоў на Літву Ягайлы пераходзіла польскай дзяржаве і тытул вярхоўнага князя Літвы станавіўся элементам польскага каралеўскага тытула. Адначасова ўводзіўся спадчынны інстытут вялікага князя літоўскага, што адмяняла ўсталяванае Віленска-Радамскім актам аднаўленне прамога кіравання польскага караля пасля смерці Вітаўта. Вышэйшая польская шляхта абвясціла Вітаўта апекуном малалетней дочкі-спадчынніцы Ядзвігі і Ягайла. Вітаўт заняў першае месца ў кароннай радзе і стаў другою па значнасці асобай ва ўладнай сістэмы злучанай дзяржавы.

Акрамя таго, у Літве уводзілася аднолькавае з Польшчай адміністрацыйнае дзяленне (у сувязі з чым пасады віленскіх і трокскіх ваявод і кашталянаў); літоўскія баяры-каталікі атрымлівалі правы польскай шляхты, а таксама польскія гербы. Гэтыя змены закранулі 47 родаў. Агульныя шляхетныя соймы вырашалася склікаць у Любліне або ў Парчаве.

Прыняцце гербаў

Няпоўны спіс гербаў, прынятых літоўскімі родамі ў Гародле.

Герб	Назва	Польскі бок	Літоўскі бок
	Абданк	Пётр з Відавы, Якуб з Рагозна	Ян Гаштаўт
	Багорыя	Марэк з Накола	Станіслаў Вышыгін
	Геральт	Мікалай з Гажкова, біскуп віленскі	Сургут з Рэчынак
	Грыф	?	Бутаўд
	Даліва	Мацей Кот, Януш Фурман, Пётр з Фалькова	Начка Гінвілавіч
	Дэмбна	Дабеслаў з Алясніцы	Альбрэхт Карэва
	Дзялоша	?	Волчка Ракутовіч
	Задора	Збігнеў з Бжэзя	Яўнут Валімонтавіч
	Лебедзь	Дзерслаў (са Скжына?)	Андрэй Галігунт
	Ліс	Крысцін, кашталян сандэцкі	Ян Сунігайла
	Ляліва	Ян з Тарнова, Ядвіга з Ляжэніц	Войцех Манівід
	Памян	Ян Пэля, біскуп уроцлаўскі	Станіслаў Сак
	Порай	Міхал з Міхалова, Яка	Мікалай Былімін
	Равіч	Крыстын з Астрова, кашталян кракаўскі, Грот з Янковіч	Мінігайла Гедыгольдавіч
	Трубы	Мікалай Тромба, арцыбіскуп Гнезненскі	Крысцін Осцік
	Цёлак	Станіслаў з Бжэжа (?)	Ян Эвілд
	Ястрабец	Войцех, біскуп кракаўскі, Марцін з Любніцы	Ян Няміра

Спасылкі

• Дакумент

Літаратура

• Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Том I. Перевод Г. И. Ефромова. Москва: Фонд имени И. Д. Сытина, Batrus, 2005. ISBN 5-94953-029-2. С. 225—229.

Шаблон:Пачатак артыкулу