PAL

PAL (паэтапна-зменная лінія, англ.: Phase-alternating line) — сістэма аналагавага каляровага тэлебачання, распрацаваная інжынерам нямецкай кампаніі "Telefunken" Вальтарам Брухом і прадстаўленая як стандарт тэлевізійнага вяшчання ў 1967 году.

Геаграфія распаўсюджвання па свеце

Тэле-кадоўца па нацыi. PAL прадстаўлена сiнiм. NTSC зялёным i SECAM рыжовы. (20e стагоддзе)

Сістэма PAL з'яўляецца асноўнай сістэмай каляровага тэлебачання ў Еўропе (акрамя Францыі, Расеі, Беларусі і Ўкраіны), Азіі, Аўстраліі і шэрагу краін Афрыкі і Паўднёвай Амерыкі.

Вострыя дыскусіі па выбары сістэмы каляровага тэлебачання ў кіроўных краінах Заходняй Еўропы скончыліся ў карысць сістэмы РАL — за ёй стаяў пятнаццацігадовы досвед вяшчання і вытворчасці апаратуры і тэлевізараў у ЗША, Японіі, Канадзе і іншых краінах па сістэме NTSC. Вядома, і тут не абыйшлося без палітыкі — калі некалькі пазней да выбару сістэмы каляровага тэлебачання рыхтавалася Італія, тагачасны прэзідэнт Францыі Ж. Пaмпiду адмыслова прыязджаў у Рым і выступаў у парламенце з заклікам «выявіць раманскую салідарнасць і прыняць французскую сістэму». Аднак Італія такой салідарнасці не выявіла і схілілася да сістэмы РАL.

Тэхнічныя асаблівасці

Як і ўсё аналагавыя тэлевізійныя стандарты, PAL з'яўляецца адаптаваным і сумяшчальным з больш старым манахромным (чорна-белым) тэлевяшчаннем. У адаптаваных аналагавых стандартах каляровага тэлевяшчання дадатковы сігнал каляровасці перадаецца ў канцы спектра манахромнага тэлесігналу.

Як вядома, любы колер, успрыманы зрокaм чалавека, можна скласці з трох іншых колераў. У выпадку каляровага тэлебачання гэтымі колерамі з'яўляюцца: чырвоны (R), зялёны (G) і сіні (B). Такую каляровую мадэль пазначаюць абрэвіятурай RGB. З-за перавагі ў сярэднестатыстычным тэлевізійным малюначку зялёнай складніку колеры і для пазбягання залішняга кадаванні, у якасці дадатковага сігналу каляровасці выкарыстаюць рознасць R-Y і B-Y (Y — агульная яркасць манахромнага тэлесігналу). У сістэме PAL выкарыстаюць каляровую мадэль YUV.

Абодва дадатковых сігналу каляровасці ў стандарце PAL перадаюцца адначасова ў квадратурнай мадуляцыі (разнавіднасць AM) з падушанай паднясучай, тыповая частата паднясучай — 4433618,75 Гц (4,43 Мгц). Пры гэтым «чырвоны» калярова-разнастайны сігнал паўтараюць у наступным радку з паваротам фазы з частатой 15,625 кгц на 180 градусаў, дзякуючы чаму дэкодэр PAL цалкам ухіляе фазавыя памылкі (тыповыя для сістэмы NTSC). Для ўхілення фазавай памылкі дэкодэр складае бягучы радок і папярэднюю з памяці. Пры складанні двух сігналаў узаемна знішчаюцца «чырвоныя» калярова-разнастайныя кампаненты, бо іх знак змяніўся. Пры адыманні двух сігналаў узаемна знішчаюцца «сінія». Такім чынам, на вынахадах суматара-адымальніка атрымліваюцца падзеленыя сігналы U і V, якія з'яўляюцца маштабна змененымі R-Y і B-Y.

У аналагавых тэлевізійных прымачах для запамінання калярова-разнастайнага сігналу ад папярэдняга радка выкарыстоўваецца лінія затрымкі.

Такім чынам, аб'ектыўна, каляровы тэлевізійны малюнак у стандарце PAL мае ў чатыры разу меншае дазвол па вертыкалі, чым манахромны малюнак. Пагаршэнне не ў два, а ў чатыры разу адбываецца з-за празрадковай разгорткі, бо складаць прыходзіцца сігналы ад 1-й і 3-й радкоў (а не 1-й і 2-й). З гэтым суцэль можна змірыцца, бо дазвол па гарызанталі ў колеры таксама ў чатыры разы менш з-за памяншэнні паласы прапускання. Суб'ектыўна, у сілу большай адчувальнасці вока да яркаснай складніку, на сярэднестатыстычных малюначках такое пагаршэнне амаль не прыкметна. Ужыванне лічбавай апрацоўкі сігналу яшчэ больш згладжвае гэты недахоп.

Ужыванне квадратурнай мадуляцыі з'яўляецца адметнай асаблівасцю PAL ад стандарту SECAM, паўтор калярова-разнастайных сігналаў у пратывафазе адрознівае яго ад NTSC, каляровая мадэль YUV адрознівае ад усіх аналагавых сістэм.

Гл. Таксама

• SECAM
• NTSC
• YUV