Лютэранская кірха Святога Іаана (Гродна): Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 25: Радок 25:


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
[[File:Haradzienskaja kircha. Гарадзенская кірха (L. Gelgor, 1916).jpg|thumb|злева|180пкс|Кірха пасля поўнага аднаўлення ў [[1912]] годзе]]
[[File:Haradzienskaja kircha. Гарадзенская кірха (L. Gelgor, 1916).jpg|thumb|злева|180пкс|Кірха пасля поўнага аднаўлення ў 1912 годзе]]
Афіцыйнай датай заснавання кірхі ў Гродне лічыцца 1793 г., калі [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] перадаў будынак [[Немцы|нямецкай]] суполцы. Пад кірху быў прыстасаваны будынак сталовай для [[Галандцы|галандскіх]] і нямецкіх рамеснікаў, якіх запрасіў у Гродна гродзенскі староста [[Антоні Тызенгаўз]]. З прычыны таго, што прыхаджане кірхі былі ў бальшыні ўраджэнцамі Германіі, набажэнства спачатку вялося на нямецкай мове. Вуліца вакол храма атрымала назву «Кірхавая», у 1843 г. кірха была дабудаваная. У 1873 г. склаўся канчатковы выгляд кірхі, таксама на вежы быў усталяваны гадзіннік. У 1912 г. храм значна перабудавалі.
Афіцыйнай датай заснавання кірхі ў Гродне лічыцца 1793 г., калі [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] перадаў будынак [[Немцы|нямецкай]] суполцы. Пад кірху быў прыстасаваны будынак сталовай для [[Галандцы|галандскіх]] і нямецкіх рамеснікаў, якіх запрасіў у Гродна гродзенскі староста [[Антоні Тызенгаўз]]. З прычыны таго, што прыхаджане кірхі былі ў бальшыні ўраджэнцамі Германіі, набажэнства спачатку вялося на нямецкай мове. Вуліца вакол храма атрымала назву «Кірхавая», у 1843 г. кірха была дабудаваная. У 1873 г. склаўся канчатковы выгляд кірхі, таксама на вежы быў усталяваны гадзіннік. У 1912 г. храм значна перабудавалі.

Версія ад 17:19, 11 ліпеня 2021

Кірха
Лютэранская кірха
Кірха пасля рэстаўрацыі, 2015 г.
Кірха пасля рэстаўрацыі, 2015 г.
53°41′14″ пн. ш. 23°50′26″ у. д.HGЯO
Краіна  Беларусь
Месцазнаходжанне
Канфесія лютэранства
Архітэктурны стыль неаготыка
Дата заснавання 1783
Асноўныя даты

1793перабудавана
1842перабудавана

1912перабудавана
Сайт luther.by
Праблемы з <mapframe>:
  • Атрыбут «latitude» мае няслушнае значэнне
  • Атрыбут «longitude» мае няслушнае значэнне
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Лютэра́нская кі́рха Свято́га Іаа́на — дзеючы лютэранскі храм у цэнтральнай частцы Гродна (прадмесце Гарадніца).

Гісторыя

Кірха пасля поўнага аднаўлення ў 1912 годзе

Афіцыйнай датай заснавання кірхі ў Гродне лічыцца 1793 г., калі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі перадаў будынак нямецкай суполцы. Пад кірху быў прыстасаваны будынак сталовай для галандскіх і нямецкіх рамеснікаў, якіх запрасіў у Гродна гродзенскі староста Антоні Тызенгаўз. З прычыны таго, што прыхаджане кірхі былі ў бальшыні ўраджэнцамі Германіі, набажэнства спачатку вялося на нямецкай мове. Вуліца вакол храма атрымала назву «Кірхавая», у 1843 г. кірха была дабудаваная. У 1873 г. склаўся канчатковы выгляд кірхі, таксама на вежы быў усталяваны гадзіннік. У 1912 г. храм значна перабудавалі.

Кірха дзейнічала ў Гродне да 1944 г. Пасля Другой сусветнай вайны тут знаходзіўся архіў. У 1995 годзе кірху імя Святога Іаана ў Гродне вярнулі Евангельска-лютэранскай царкве. На чэрвень 2012 года абшчына адзінага ў Беларусі дзейнага лютэранскага храма налічвала 50 чалавек. У 2012 годзе пасол Германіі ў Беларусі Крыстаф Вайль наведаў кірху ў Гродне, пасля чаго Федэральны ўрад Германіі вылучыў 120 000 еўра на адбудову храма[1].

У снежні 2013 года пачалася рэканструкцыя кірхі, якая скончылася ў 2015 годзе. Адноўлены першапачатковы выгляд кірхі, у тым ліку рэканструяваны 12-метровы шпіль і 10 крыжоў у экстэр’еры храма.

Архітэктура

Кірха пасля рэстаўрацыі, 2015 г.

Аднанефавая аднавежавая пабудова з пяціграннай апсідай і сакрысціямі. Галоўны фасад мае сіметрычную, выцягнутую па вертыкалі дынамічную кампазіцыю. Квадратная ў плане высокая манументальная вежа-званіца выступае з асноўнага аб’ёму. Галоўны ўваход (праз вежу) аформлены вялікім стральчатым парталам, над ім — акно-«ружа». Інтэр’ер храма мае выцягнутую па падоўжнай восі сіметрычную кампазіцыю. Асноўны прамавугольны ў плане аб’ём перакрыты арыгінальным паводле формы фігурным скляпеннем. Захаваліся два аўтэнтычныя вітражы за алтаром, арнамент якіх выкладзены ў форме лютэранскага сімвала: ружы, унутры якой знаходзіцца сэрца з крыжам. Таксама захаваліся кованая купель, звон і гадзіннік на галоўнай вежы. Арган і іншыя рэчы канфіскаваныя за савецкім часам для філармоніі і ўладкавання партыйных кабінетаў[2].

Побач з кірхай месціліся і евангелічныя могілкі з капліцай (1793—1936). У доме № 3а ў 1912 г. быў дом пастара і лютэранская школа на другім паверсе.

Зноскі

  1. Барыс Пракопчык. Ад Тызенгаўза да нашых дзён // Звязда : газета. — 26 чэрвеня 2012. — № 121 (27236). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
  2. Татьяна Черкес. У гродненской кирхи появилась надежда на реконструкцию. — Вечерний Гродно.

Спасылкі