Каралішчавічы: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
|||
Радок 19: | Радок 19: | ||
|OpenStreetMap = 243017717 |
|OpenStreetMap = 243017717 |
||
}} |
}} |
||
'''Каралі́шчавічы'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Karališčavičy}}, {{lang-ru|Королищевичи}}) — [[вёска]] ў [[Мінскі раён|Мінскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на рацэ [[Свіслач |
'''Каралі́шчавічы'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Karališčavičy}}, {{lang-ru|Королищевичи}}) — [[вёска]] ў [[Мінскі раён|Мінскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на рацэ [[Свіслач (прыток Бярэзіны)|Свіслач]]. Уваходзіць у склад [[Навадворскі сельсавет (Мінскі раён)|Навадворскага сельсавета]]. Месцяцца на шашы {{таблічка-by|H|9050}}, за 4 км на паўднёвы ўсход ад [[Новы Двор (Навадворскі сельсавет, Мінскі раён)|Новага Двара]]. |
||
Размешчаны на шашы {{таблічка-by|H|9050}}, за 4 км на паўднёвы ўсход ад [[Новы Двор (Навадворскі сельсавет, Мінскі раён)|Новага Двара]]. |
|||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
Версія ад 16:02, 14 ліпеня 2021
Вёска
Каралішчавічы
| ||||||||||||||||||
Каралі́шчавічы[1] (трансліт.: Karališčavičy, руск.: Королищевичи) — вёска ў Мінскім раёне Мінскай вобласці, на рацэ Свіслач. Уваходзіць у склад Навадворскага сельсавета. Месцяцца на шашы H9050, за 4 км на паўднёвы ўсход ад Новага Двара.
Гісторыя
У 1582 годзе сяло маёнтка Гатава і панскі двор, уласнасць князёў П. Крышынскага і Ю. Масальскага, у Менскім павеце Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. У 1597—1598 гадах сяло, двор, уласнасць Д. С. Тышкевіча, Г. М. Масальскай, А. Крушынскага. У другой палове XVI ст. вядомы як прыватнае ўладанне на тэрыторыі Менскага павета[2]. У 1667 годзе маёнтак, уласнасць Ф. К. Друцкага-Горскага. У 1778 годзе былі царква, фальварак, 2 сырабойні, уласнасць І. Прушынскага. У 1785 годзе з фундацыі Станіслава Прушынскага ў Каралішчавічах збудавалі драўляны касцёл Апекі Маці Божай. У 1791 годзе сяло — цэнтр маёнтка, 2 карчмы, уласнасць Менскай парафіі і Прушынскіх.
Пасля Другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 года ў складзе Расійскай імперыі. У 1800 годзе сяло ў Ігуменскім павеце Мінскай губерні, ёсць драўляны касцёл Святой Тройцы, капліца, карчма, панскі двор з пабудовамі, драўляны мост цераз Свіслач, уласнасць С. Прушынскага і каталіцкай царквы. У 1858 годзе сяло, уласнасць К. Прушынскага і М. Прушынскага. У 1861 годзе Каралішчавічы, у сувязі з пабудовай у касцёле новага аргана, наведаў кампазітар Станіслаў Манюшка[3]. Магчыма, Станіслаў Манюшка не раз быў у Каралішчавічах, нейкім чынам з Каралішчавічамі быў звязаны яго стрыечны брат (сын цёткі Міхаліны з Манюшак) Ян Эдвард Ваньковіч, які тут і пахаваны.
У 1897 годзе ёсць хлебазапасны магазін, касцёл, капліца, піцейны дом, у Пярэжырскай воласці Ігуменскага павета. З 1907 года працавала народнае вучылішча.
У Першую сусветную вайну ў лютым — снежні 1918 года Каралішчавічы пад акупацыяй войскаў Германскай імперыі.
25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай вёска абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі ўвайшла ў склад Беларускай ССР. У ліпені 1919 — ліпені 1920 года вёска была пад акупацыяй Польшчы.
З 20 жніўня 1924 года цэнтр Каралішчавіцкага сельсавета[4] Самахвалавіцкага раёна Менскай акругі (да 26 ліпеня 1930). У 1926 годзе працавалі кузня і шавецкая майстэрня. З 26 траўня 1935 года ў Менскім раёне. З 20 лютага 1938 года ў Менскай вобласці.
У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 да пачатку ліпеня 1944 года вёска акупаваная войскамі нацысцкай Германіі. Нямецкія войскі спалілі 56 двароў, забілі 6 жыхароў і 3 вывезлі на прымусовую працу ў Германію.
З 1956 года паблізу Каралішчавічаў дзейнічаў Дом творчасці беларускіх пісьменнікаў імя Якуба Коласа. З 5 сакавіка 1959 года па 20 студзеня 1960 года вёска ў складзе Трасцянецкага сельсавета[5]. З 20 студзеня 1960 года ў Навадворскім сельсавеце.
У 2010 годзе дзейнічалі клуб-бібліятэка, магазін.
Вядомыя асобы
- Язэп Гуткоўскі (1908—1986) — беларускі грамадскі дзеяч, публіцыст.
- Іван Іосіфавіч Ляўко (нар. 1920) — беларускі інжынер-будаўнік.
- Язэп Пушча (1902—1964) — беларускі пісьменнік.
- Ганна Цюндзявіцкая (1803—1850) — аўтарка папулярнай кулінарнай кнігі «Літоўская гаспадыня». Сястра Ганны Прушынскай (Цюндзявіцкай) — Міхаліна Прушынская (у шлюбе Семірадская), маці вядомага польскага і рускага мастака Генрыха Семірадскага. Генрых Семірадскі часта наведваў Каралішчавічы, дзе ў 1873 годзе ажаніўся са сваёй 18-гадовай кузінай Марыяй Прушынскай.
Помнікі архітэктуры
- Сядзіба Прушынскіх — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 613Г000362
- Касцёл Апекі Маці Божай
Зноскі
- ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
- ↑ Спірыдонаў, М.Ф. Беларусь у другой палове XVI ст. [Карта] / М.Ф. Спірыдонаў // Нацыянальны атлас Беларусі. — Мінск: Белкартаграфія, 2002. — С. 266—267.
- ↑ Ruch muzyczny, 1861.
- ↑ Рашэнне выканкома Мінскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 5 сакавіка 1959 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1959, № 4.
- ↑ Рашэнне выканкома Мінскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 20 студзеня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 2.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Каралішчавічы
- Каралішчавічы на Радзіма.орг
- Прагноз надвор'я ў в. Каралішчавічы
- Каралішчавічы. Гісторыя ў карцінках