Восіп Эмілевіч Мандэльштам: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 32: Радок 32:
У [[1922]] годзе ў [[Кіеў|Кіеве]] ажаніўся з Надзеяй Якаўлеўнай Хазінай і пераехаў у [[Масква|Маскву]].
У [[1922]] годзе ў [[Кіеў|Кіеве]] ажаніўся з Надзеяй Якаўлеўнай Хазінай і пераехаў у [[Масква|Маскву]].


[[File:Mandelshtam - gulag.jpg|thumb|350px|В. Мандэльштам у вязьніцы НКВД. 17 мая 1934]]
[[File:Mandelshtam - gulag.jpg|thumb|350px|В. Мандэльштам у турме НКУС. 17 мая 1934]]

=== Апошнія гады жыцця ===
=== Апошнія гады жыцця ===
У маі [[1937]] года атрымаў дазвол выехаць з Варонежу. [[5 мая]] [[1938]] года паўторна арыштаваны ў падмаскоўі і абвінавачаны ў «контаррэвалюцыйнай дзейнасці». [[2 жніўня]] прыгавораны да 5 гадоў выпраўленчых лагероў і накіраваны па этапе ў лагер на [[Далёкі Усход]], дзе [[27 снежня]] памёр ад [[тыф]]у.
У маі [[1937]] года атрымаў дазвол выехаць з Варонежа. [[5 мая]] [[1938]] года паўторна арыштаваны ў падмаскоўі і абвінавачаны ў «контаррэвалюцыйнай дзейнасці». [[2 жніўня]] прыгавораны да 5 гадоў выпраўленчых лагероў і накіраваны па этапе ў лагер на [[Далёкі Усход]], дзе [[27 снежня]] памёр ад [[тыф]]у.


Рэабілітаваны па справе 1938 года ў 1956, па справе 1934 года — у 1987<ref>[http://www.belolibrary.imwerden.de/books/Kuvaldin/kuvaldin_mandelshtam.htm Даведка Генеральнай пракуратуры СССР]{{ref-ru}} па кнізе: Юрий Кувалдин. Улица Мандельштама. Повести. Издательство «Московский рабочий», 1989, 304 с</ref>.
Рэабілітаваны па справе 1938 года ў 1956, па справе 1934 года — у 1987<ref>[http://www.belolibrary.imwerden.de/books/Kuvaldin/kuvaldin_mandelshtam.htm Даведка Генеральнай пракуратуры СССР]{{ref-ru}} па кнізе: Юрий Кувалдин. Улица Мандельштама. Повести. Издательство «Московский рабочий», 1989, 304 с</ref>.
Радок 77: Радок 78:


{{DEFAULTSORT:Мандэльштам Восіп}}
{{DEFAULTSORT:Мандэльштам Восіп}}
[[Катэгорыя:Восіп Мандэльштам| ]]
[[Катэгорыя:Рускамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Рускамоўныя паэты]]
[[Катэгорыя:Акмеізм]]
[[Катэгорыя:Акмеізм]]

Версія ад 13:37, 17 студзеня 2022

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Мандэльштам.
Восіп Мандэльштам
руск.: Осип Эмильевич Мандельштам
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні Іосіф Эмільевіч Мандэльштам
Дата нараджэння 2 (14) студзеня 1891[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 27 снежня 1938(1938-12-27)[2][3][…] (47 гадоў)
Месца смерці лагерны пункт Другая рэчка пад Уладзівастокам, Прыморскі край, РСФСР, СССР
Грамадзянства  Расійская імперыя
Сцяг СССР СССР
Жонка Надзея Якаўлеўна Мандэльштам[d]
Альма-матар
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэт
перакладчык
літаратуразнавец
Кірунак сімвалізм (да 1912)
акмеізм
Мова твораў руская
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Во́сіп Эмі́левіч Мандэльшта́м (2 (14) студзеня 1891, Варшава, Царства Польскае, Расійская імперыя — 27 снежня 1938, Уладзівастоцкі перасыльны пункт АДПУ — НКВД СССР, ГУЛАГ) — расійскі паэт, эсэіст, перакладчык і літаратурны крытык.

Біяграфія

Восіп Мандэльштам нарадзіўся 3 студзеня (15 студзеня паводле новага стылю) 1891 года ў Варшаве. Бацька, Эміль Веньямінавіч (1856—1938), быў майстрам пальчаткавай справы, быў купцом першай гільдыі, што давала яму права жыць па-за мяжой аселасці, нягледзячы на яўрэйскае паходжанне. Маці, Флора Восіпаўна Вярблоўская, была музыкантам.

У 1897 годзе сям’я Мандэльштамаў пераехала ў Пецярбург. Восіп атрымаў адукацыю ў Цянішаўскім вучылішчы (1900—1907), адной з найбольш прагрэсіўных тагачасных навучальных устаноў. У 1908—1910 вучыўся ў Сарбоне і ў Гайдэльбергскім універсітэце, у 1911—1917 (з перапынкамі) — на рамана-гярманскім аддзяленні гісторыка-філалагічнага факультэту Пецярбургскага ўніверсітэта.

У 1922 годзе ў Кіеве ажаніўся з Надзеяй Якаўлеўнай Хазінай і пераехаў у Маскву.

В. Мандэльштам у турме НКУС. 17 мая 1934

Апошнія гады жыцця

У маі 1937 года атрымаў дазвол выехаць з Варонежа. 5 мая 1938 года паўторна арыштаваны ў падмаскоўі і абвінавачаны ў «контаррэвалюцыйнай дзейнасці». 2 жніўня прыгавораны да 5 гадоў выпраўленчых лагероў і накіраваны па этапе ў лагер на Далёкі Усход, дзе 27 снежня памёр ад тыфу.

Рэабілітаваны па справе 1938 года ў 1956, па справе 1934 года — у 1987[4]. Месцазнаходжанне магілы невядомае.

Творчасць

Пачынаў паэтычную кар’еру як сімваліст, паслядоўнік найперш Поля Верлена і Фёдара Салагуба, а таксама папярэдніка сімвалістаў — Фёдара Цютчава. У канцы 1912 года ўвайшоў у «цэх паэтаў» — купку акмеістаў на чале з Сяргеем Гарадзецкім і Мікалаем Гумілёвым. Мандэльштам склаў маніфест гэтага руху «Ранак акмеізму» (апублікаваны ў 1919). Паэтычныя пошукі гэтага перыяду выявіла дэбютная кніга вершаў «Камень» (выдавалася тройчы: у 1913, 1916 і 1922).

Вершы часу Першай сусветнай вайны і бальшавіцкай рэвалюцыі (1916—1920) склалі другую кнігу «Tristia» («кнігу скрухаў», назва паходзіць ад Авідыя), якая выйшла ў 1922 годзе ў Берліне. У кнізе яскрава прасочваецца эвалюцыя ад акмеістычнага, рацыянальнага, да іррацыянальнага, да паэтыкі найскладанейшых асацыяцый.

З мая 1925 па кастрычнік 1930 настае перапынак у стварэнні вершаў. У гэты час піша прозу: аўтабіяграфія «Шум часу» (руск.: «Шум времени», 1923), «Егіпецкая марка» (па-руску: «Египетская марка», 1927). У 1928 годзе надрукаваны апошні прыжыццёвы паэтычны зборнік «Вершы» (па-руску: «Стихотворения»), а таксама кніга абраных артыкулаў «Пра паэзію» (па-руску: «О поэзии»). Займаецца таксама перакладамі на рускую (19 кніг за 6 гадоў), працаваў карэспандэнтам у газеце.

У 1930 годзе Восіп вяртаецца да напісання вершаў. У іх дэманстратыўна парывае не толькі з савецкай рэчаіснасцю, але і з культурнай традыцыяй у цэлым і бярэ на сябе місію стварэння новай культуры, якая не абапіраецца на дасягненні папярэднікаў у эсэ «Размова пра Дантэ» (па-руску: «Разговор о Данте»), 1933). У лістападзе 1933 года, на піку сваёй нянавісці да савецкага афіцыёзу, піша злую антысталінскую эпіграму «Мы живём, под собою не чуя страны…», за якую арыштаваны і накіраваны ў ссылку ў Чэрдынь на Урале. Пасля спробы самагубства пакаранне замененае на забарону пражывання ў вялікіх гарадах. Атрымаўшы дазвол выбраць іншае месца пасялення, Мандэльштам пераехаў у Варонеж (1934—1937).

Цягам наступных гадоў Мандэльштам напісаў некалькі вершаў, якія ўсхвалялі Сталіна (у тым ліку «Ода Сталіну»).

Беларускія пераклады

На беларускую мову творы В. Мандэльштама перакладалі Рыгор Барадулін[5] і Васіль Зуёнак[6].

Ушанаванне памяці

Літаратура

Крыніцы і заўвагі

Зноскі

  1. ↑ https://szukajwarchiwach.pl/72/200/0/-/153/skan/full/4tU7herNt3Ia-i1Xoweoug
  2. ↑ а б Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962.
  3. ↑ а б Encyclopædia Britannica
  4. ↑ Даведка Генеральнай пракуратуры СССР (руск.) па кнізе: Юрий Кувалдин. Улица Мандельштама. Повести. Издательство «Московский рабочий», 1989, 304 с
  5. ↑ Вершы
  6. ↑ «Мы жывём ― і не чуем краіну сваю...»

Спасылкі

commons: Восіп Эмілевіч Мандэльштам на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Восіп_Эмілевіч_Мандэльштам&oldid=4018326"