Камянец-Падольскі

Камяне́ц-Падо́льскі (укр.: Кам'янець-Подільський) — горад у Хмяльніцкай вобласьці Ўкраіны, адміністрацыйны цэнтар Камянец-Падольскага раёну, адзін з найстаражытных гарадоў краю.

Разьмешчаны ў цэнтры Валына-Падольскага ўзвышша (48° 25' паўночнай шыраты, 26° 32' усходняй даўгаты) у 101 км ад Хмяльніцкага. Праз горад працякае рака Смотрыч, ствараючы скалістым каньёнам свайго рэчышча амега-вобразную завесу. На тэрыторыі ўтворанага каньёнам паўвострава разьмешчаны Стары горад — старажытны гісторыка-культурны комплекс. Стары горад складаецца са старадаўніх архітэктурных пабудоў, якія адлюстроўваюць культуры народаў, што пражывалі тут у розныя часы.

Сярэдняя гадавая тэмпэратура ў горадзе +9 °C., а для пор года: зіма −3°, вясна +6°, лета +20°, восень +10°. Пераважныя вятры NW і W.

Гістарычны агляд

Асноўны артыкул: Гісторыя Камянца-Падольскага

Горад заснаваны як крэпасьць, якая мае важнае геапалітычнае становішча на мяжы хрысьціянскай і мусульманскай культураў, скрыжаваньні сухапутных і водных маршрутаў. Горад уваходзіў у склад Кіеўскай Русі, у XIII—XIV стагодзьдзях — Галіцка-Валынскага княства, затым быў заваяваны татара-манголамі. З другой паловы XIV стагодзьдзя далучаны да Літвы; з 1430 году — Польскаму Каралеўству, з 1463 году — цэнтар Падольскага ваяводзтва, пераўтвораны ў крэпасьць.

У сярэднія стагодзьдзі Камянец быў рамесным і гандлёвым цэнтрам, па сваім разьвіцьці стаяў у адным шэрагу з такімі гарадамі, як Львоў і Кіеў. У 1672 годзе захоплены Турэччынай, але ў 1699 годзе вернуты Рэчы Паспалітай. У 1793 годзе, пасьля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай, разам з усёй правабярэжнай Украінай адышоў да Расейскай імпэрыі (1795-97 гадах цэнтар Падольскага намесьніцтва, у 1797—1917 гадах — Падольскай губэрні). У 1918—1921 гадах — галоўны цэнтар фармаваньня войскаў і дысьлякацыі ваеннага кіраўніцтва Украінскай Народнай Рэспублікі, апошняя апора абаронцаў Украінскай незалежнасьці. Пры савецкай уладзе — буйны прамысловы горад. З 1991 — у складзе Ўкраіны. Маецца нацыянальны ўнівэрсытэт, заснаваны ў 1918 году.

Дэмаграфічны рост насельніцтва

1390 — 2 000	1912 — 50 500	1986 — 100 000
1570 — 4 500	1921 — 26 600	1989 — 102 200
1630 — 12 000	1926 — 31 000	1990 — 103 000
1699 — 1 400	1939 — 36 400	1991 — 105 000
1840 — 14 700	1944 — 11 000	2001 — 99 610
1862 — 18 900	1959 — 40 300	2003 — 99 929
1892 — 36 662	1966 — 50 000	2004 — 99 540
1893 — 36 951	1970 — 57 000	2005 — 99 398
1897 — 35 934	1976 — 77 000	2007 — 100 025
1903 — 40 000	1979 — 84 000

Вонкавыя транспартныя камунікацыі

Патрапіць у горад з Кіева прасьцей за ўсё па трасе Н03 (А269), якая праходзіць праз Жытомір, Стараканстантынаў і Хмяльніцкі, а з боку заходняй Украіны — зь Цярнопаля спачатку па М12 (А267) да Хмяльніцкага, а затым па Н03 (А269). Альтэрнатыўны, ня самы хуткі для аўтастопу, але цікавы шлях зь Цярнопаля пралягае праз Чарткоў і Скалу-Падольскую, трасы M 19 і А268. Па чыгунцы да Камянца дабрацца можна прыгарадным цягніком з Хмяльніцкага ці прамым пасажырскім, а таксама хуткім з Кіева.

Гасьцініцы, харчаваньне, транспарт

У горадзе вялікая колькасьць маленькіх прыватных гатэляў. Можна таксама пасяліцца на здымнай кватэры ці паблізу ў Жванцы. Грамадзкі транспарт — аўтобусы і маршрутныя таксі. Выклік таксі па тэлефоне бясплатны. Са шматлікіх кафэ варта адзначыць «Монтэ-Крыста», «Сіці Блюз», «Афрадыта» і «Пад брамаю», разьмешчанае на абрывістым беразе ракі з выглядам на Замак.

Турыстычныя выбітнасьці

Вежа крэпасьці

Камянец-Падольскі — адзін з найстаражытных гарадоў Украіны. Дзякуючы ўнікальнаму спалучэньню гісторыка-архітэктурнай, горадабудаўнічай спадчыны, ляндшафту каньёна рэкі Смотрыч, «Стары горад (Камянец-Падольскі)» абвешчаны дзяржаўным гісторыка-архітэктурным запаведнікам. Колькасьць помнікаў архітэктуры XI—XIX стагодзьдзяў налічвае каля 200 будынкаў і збудаваньняў. Магутныя абарончыя ўмацаваньні «Старога горада», крэпасьць і прыгонны мост, злучэньне культавых збудаваньняў розных рэлігіяў пакідаюць непаўторнае ўражаньне. Улічваючы багатая архітэктурна-гістарычная спадчына «Старога горада», нацыянальнай камісіяй Украіны па справах ЮНTСКА у траўні 1994 году было рэкамэндавана ўключыць яго кандыдатам у рэестар сусветнай культурнай спадчыны.

Самая вялікая каштоўнасьць — практычна цалкам захаваны гістарычны цэнтар без украпваньняў архітэктуры XX стагоддзя. Галоўная гарадзкая выбітнасьць — старадаўняя крэпасьць, першыя пабудовы якой адносяцца да XI—XII стагоддзяў, а асноўныя ўмацаванні, — да XVI—XVII стагодзьдзяў. Абарончыя ўмацаваньні ў Камянцы-Падольскім лічацца выдатным узорам лепшых фартыфікацый Усходняй Эўропы.

Таксама варта наведаць Катэдральны касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (XVI—XVIII стагодзьдзі) і турэцкі мінарэт побач зь ім, Францысканскі касьцёл (XIV—XVIII стагодзьдзі), гарадзкую Ратушу (XIV—XIX стагоддзі), армянскую Нікалаеўскую царкву (XIV стагодзьдзе). Дзейнічаюць два выстаўных залі, музtі этнаграфіі (Замкавая, 1), гістарычны (Іяана-Папярэдніцкая, 2), мастацкі (Пятніцкая, 11). Можна наведаць батанічны сад. Стары цэнтар знаходзіцца на паўвостраве, акружаным каньёнам, па дне якога працякае рака Смотрыч, прыток Днястра. Стары Горад злучаны з цэнтральнай часткай горада Наваплянавым мостам. Абрывістыя скалістыя берагі ракі Смотрыч прыцягваюць у Камянец альпіністаў.

Мясцовыя сьвяты і фэсты

Паштовая марка СССР з выявай Старой крэпасьці

• Адкрыцьцё турыстычнага сэзону
• Тэхнапарк Каменнага пэрыяду
• Дзень горада «Камянец старажытны сэрца Падольля»
• Аквадром
• Terra Heroica

У Сеціве

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Камянец-Падольскі
• Камянец-Падольскі гістарычны сайт
• Сайт гарадзкой мэрыі
• Камянец-Падольскі cайт
• Прыродны запаведнік «Падольскія Тоўтры»
• Фатаграфіі горада
• Замкі і храмы Камянец-Падольскага раёну
• Савецкая тапаграфічная мапа 1:100,000

Дакумэнтальныя фільмы пра гісторыю станаўленьня і разьвіцьці горада

• Kamenetz-Podilskiy
• Kam-Pod