Шумер: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
JerzyKundrat (размовы | уклад) ів |
JerzyKundrat (размовы | уклад) + |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
{{вызнч|1=Шумер}}: старажытная [[краіна]] ў |
{{вызнч|1=Шумер}}: старажытная [[краіна]] ў Паўднёвай Месапатаміі, на землях сучаснага [[Ірак]]а. Існавала ў 4—2 тыс. да н.э. |
||
Старажытныя паселішчы на гэтых землях вядомыя з 4 тыс. да н.э. |
Старажытныя паселішчы на гэтых землях вядомыя з 4 тыс. да н.э. У 2-й пал. IV тыс. да н.э. заселена [[шумеры|шумерамі]], якія заснавалі тут гарады-дзяржавы: [[Кіш]], [[Лагаш]], [[Ума]], [[Ур]], [[Урук]] і інш. |
||
Асноўныя заняткі [[насельніцтва]]: [[рыбалоўства]], [[земляробства]], [[жывёлагадоўля]], [[рамёствы]]. Экаміка Шумер была заснавана на ірыгацыйным земляробстве: у абшчынных, храмавых і буйнаўласніцкіх гаспадарках выкарыстоўвалася праца вольных абшчыннікаў, кліентаў, рабоў. |
|||
З 1-й паловы 3-га тыс. да н.э. ўзнікаюць [[раннерабаўладальніцкі лад|раннерабаўладальніцкія]] [[горад-дзяржава|гарады-дзяржавы]]: [[Кіш]], [[Лагаш]], [[Ума]], [[Ур]], [[Урук]] і інш., якія ваююць між сабою за панаванне ў Шумеры. У 24—22 ст. да н.э. Шумер пад уладай гораду [[Акад]], у 2132 да н.э. Шумер і [[Акад]] трапляюць у залежнасць ад горада Ура. Каля 2024 да н.э. разгромлены [[Элам]]ам. З 2-га тыс. да н.э. Шумер і тэрыторыя Акада трапілі пад уладу [[Вавілон]]а. |
|||
Змест палітычнага жыцця Шумер складала ўнутраная барацьба ў гарадах паміж абшчынай, родава-храмавай арыстакратыяй і вярхоўным правіцелем. Паміж гарадамі-дзяржавамі вялася барацьба за сельскагаспадарчыя ўгоддзі і ірыгацыйныя сістэмы, што прыводзіла да часовых узвышэнняў аднаго з іх. На пачатку раннедынастычнага перыяду ў XXVIII-XXV ст. да н.э. паліт. перавага ад I дынастыі Кіша перайшла да I дынастыі Урука, а потым да I дынастыі Ура. 3 сярэдзіны XXV ст. да н.э. ўсталявана гегемонія правіцеляў Лагаша (страчана ў 1-й пал. XXIV ст. да н.э. пасля няўдалай спробы сацыяльных рэформ Уруінімгіны). Раннедынастычны перыяд скончыўся ў 2-й пал. XXIV ст. да н.э. заваяваннем Шумера дзяржавай [[Акад]]. Акад быў разгромлены гуціямі, якія ў канцы XXII ст. да н.э. выгнаны царом Урука Утухенгалем. Улада над Шумерам перайшла да цароў III дынастыі Ура. У канцы XXI ст. да н.э. ў выніку нашэсця амарытаў і эламітаў Шумер канчаткова страціў самастойнасць. З ІІ тыс. да н.э. Шумер і тэрыторыя Акада трапілі пад уладу [[Вавілон]]а. |
|||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
{{крыніцы/БелСЭ|11}} |
*{{крыніцы/БелСЭ|11}} |
||
*БелЭн у 18 т. Т. 17. - Мн., 2003. |
|||
{{commons|Category:Sumer}} |
{{commons|Category:Sumer}} |
||
[[Катэгорыя:Краіны старажытнасці]] |
[[Катэгорыя:Краіны старажытнасці]] |
||
Версія ад 14:09, 26 студзеня 2011
Шаблон:Вызнч: старажытная краіна ў Паўднёвай Месапатаміі, на землях сучаснага Ірака. Існавала ў 4—2 тыс. да н.э.
Старажытныя паселішчы на гэтых землях вядомыя з 4 тыс. да н.э. У 2-й пал. IV тыс. да н.э. заселена шумерамі, якія заснавалі тут гарады-дзяржавы: Кіш, Лагаш, Ума, Ур, Урук і інш.
Асноўныя заняткі насельніцтва: рыбалоўства, земляробства, жывёлагадоўля, рамёствы. Экаміка Шумер была заснавана на ірыгацыйным земляробстве: у абшчынных, храмавых і буйнаўласніцкіх гаспадарках выкарыстоўвалася праца вольных абшчыннікаў, кліентаў, рабоў.
Змест палітычнага жыцця Шумер складала ўнутраная барацьба ў гарадах паміж абшчынай, родава-храмавай арыстакратыяй і вярхоўным правіцелем. Паміж гарадамі-дзяржавамі вялася барацьба за сельскагаспадарчыя ўгоддзі і ірыгацыйныя сістэмы, што прыводзіла да часовых узвышэнняў аднаго з іх. На пачатку раннедынастычнага перыяду ў XXVIII-XXV ст. да н.э. паліт. перавага ад I дынастыі Кіша перайшла да I дынастыі Урука, а потым да I дынастыі Ура. 3 сярэдзіны XXV ст. да н.э. ўсталявана гегемонія правіцеляў Лагаша (страчана ў 1-й пал. XXIV ст. да н.э. пасля няўдалай спробы сацыяльных рэформ Уруінімгіны). Раннедынастычны перыяд скончыўся ў 2-й пал. XXIV ст. да н.э. заваяваннем Шумера дзяржавай Акад. Акад быў разгромлены гуціямі, якія ў канцы XXII ст. да н.э. выгнаны царом Урука Утухенгалем. Улада над Шумерам перайшла да цароў III дынастыі Ура. У канцы XXI ст. да н.э. ў выніку нашэсця амарытаў і эламітаў Шумер канчаткова страціў самастойнасць. З ІІ тыс. да н.э. Шумер і тэрыторыя Акада трапілі пад уладу Вавілона.
Літаратура
- Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 11. Футбол — Яя; Дадатак / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1974. — 656 с.: іл., карты.
- БелЭн у 18 т. Т. 17. - Мн., 2003.
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шумер
