Рысарджымента: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.6.4) (робат Дадаем: be-x-old:Рысарджымэнта; касмэтычныя зьмены |
→Храналогія: + {{ізаляваны артыкул}} |
||
Радок 86: | Радок 86: | ||
[[war:Pag-urusa han Italya]] |
[[war:Pag-urusa han Italya]] |
||
[[zh:意大利統一]] |
[[zh:意大利統一]] |
||
{{ізаляваны артыкул}} |
Версія ад 17:53, 9 лютага 2011
Рысарджымента (іт. il risorgimento - адраджэнне, абнаўленне) — гістарыяграфічны тэрмін, які пазначае перыяд барацьбы за палітычнае аб'яднанне Італіі.
Тэрмін
Спачатку слова ўжывалася па аналогіі з Il Rinascimento (Эпоха Адраджэння) і ўжывалася выключна ў культурна-літаратурным кантэксце. І толькі пасля пры Віторыё Альф'еры (1749-1803) яго значэнне пачало паступова пашырацца ў бок меркаванага аб'яднання Італіі ў палітычным, культурным і нацыянальным плане.
Храналогія
1820 - пачатак паўстання ў неапалітанскім каралеўстве, падушанага пасля аўстрыйскай інтэрвенцыяй;
1821 - хваляванні распаўсюджваюцца на П'емонт па ініцыятыве сакрэтнага таварыства, кіруемага Сантароза і Канфалан'еры; паўстанне таксама было задушана аўстрыйцамі;
1831 - аўстрыйцы душаць яшчэ адно паўстанне - у герцагстве Пармскае. Джузэпэ Мадзіні засноўвае ў Марселі «Маладую Італію», патрыятычнае рух, які змагаўся за аб'яднанне Італіі і ўключэнне яе ў еўрапейскі кантэкст.
1833 - Няўдалая спроба "Маладой Італіі" падняць паўстанне ў Генуі.
1848-1849 - «Пяць дзён Мілана» і першая вайна з Аўстрыяй за незалежнасць, якая завяршылася няўдала (перамір'е ў Він'яле і міланскі мірны дагавор), аднак згуляла важную ролю ў развіцці і распаўсюджванні патрыятычных настрояў.
Чэрвень - ліпень 1857 - экспедыцыя Пізакане: няўдалая спроба падняць паўстанне ў неапалітанскім каралеўстве.
1859-1860 - другая вайна за незалежнасць, у выніку якой адбываецца аб'яднанне Сардынскага каралеўства з Ламбардыяй, Тасканай, Раман'ей, Пармай і Мадэнай, у якіх прайшло ўсенароднае галасаванне. Высадка Джузэпэ Гарыбальдзі ў Сіцыліі і аб'яднанне з Сардзініяй Каралеўства абедзвюх Сіцылій.
17 Сакавіка 1861 года - новы парламент абвяшчае Італьянскае каралеўства на чале з Віктарам Эмануілам II.
Жнівень 1862 г. - першы паход Гарыбальдзі на Рым.
1866 - Трэцяя вайна за незалежнасьць у саюзе з Прусіяй (гл. Аўстра-пруская вайна), падчас якой да Італіі была далучаная вобласць венетаў з Венецыяй.
Чэрвень 1867 г. - другі паход Гарыбальдзі на Рым.
Верасень 1870 - італьянскія войскі ўступаюць у Рым, з якога выведзены французскі гарнізон (гл. Франка-пруская вайна).
Чэрвеня 1871 г. - італьянская сталіца была перанесена ў Рым.