Тамат звычайны: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.7.1) (робат Дадаем: udm:Помидор |
др r2.7.1) (робат Дадаем: ab:Атомат |
||
Радок 21: | Радок 21: | ||
[[Катэгорыя:Гародніна]] |
[[Катэгорыя:Гародніна]] |
||
[[ab:Атомат]] |
|||
[[ace:Truëng Tureuki]] |
[[ace:Truëng Tureuki]] |
||
[[an:Solanum lycopersicum]] |
[[an:Solanum lycopersicum]] |
Версія ад 05:47, 18 лютага 2011
Шаблон:Вызн, Шаблон:Вызн2 (лац.: Lycopersicon esculentum ці Solanum lycopersicum) — травяністая расліна сямейства паслёнавых, адна з найбольш папулярных у сучаснай сусветнай кулінарыі.
Гісторыя
Радзіма — Паўднёвая і Цэнтральная Амерыка, дзе вырошчваліся рознымі індзейскімі народамі, найперш, ацтэкамі, у мове якіх tomatl азначае “штосьці круглае, пухлае”. Ад заваявання Мексікі іспанцамі ў першай трэці XVI ст. трапілі ў Паўднёвую Еўропу, у тым ліку ў Італію, дзе іх памылкова асацыявалі з паўночнаафрыканскімі маўрамі, — адсюль назва pomi di Mori (“яблыкі маўраў”), якая трансфармавалася ў італьянскай мове ў pomodoro (“залаты яблык”), а ў французскай — у рomme d’amour (“яблык кахання”). “Яблыкамі кахання” называлі памідоры і ў магнацкіх колах Рэчы Паспалітай, на чые сталы яны трапілі ў другой палове XVIII ст. У той час іх не елі сырымі, а рабілі пасту з вараных спелых памідораў, якой запраўлялі некаторыя супы і соўсы, а з зялёных выраблялі розныя марынады. Шырокае распаўсюджанне ў свеце атрымалі толькі ў канцы XIX, у Беларусі — з XX ст. У большасці моў свету захавалася арыгінальная індзейская назва “таматы”.
Выкарыстанне
У ежу выкарыстоўваюцца плады — сочныя мясістыя ягады вагай ад 20 да 900 г. (і вышэй), шарападобныя, круглыя, пляскатыя, гладкія або рабрыстыя, ружовыя, чырвоныя, жоўтыя, аранжавыя.
Памідоры ўтрымліваюць а 4 % цукроў, 0,4 – 0,8 % арганічных кіслот, мінеральныя солі, 25мг% вітаміну C, каратын, вітаміны B1, B2, PP. Гарманічнае спалучэнне цукроў і арганічных кіслот абумоўлівае прыемны смак. З памідораў гатуюць салаты, прыправы, соўсы (у тым ліку кетчуп), вырабляюць сокі, фаршыруюць, марынуюць, соляць, кансервуюць, дадаюць у першыя стравы (за 10 хвілін да заканчэння варкі). З добра выспелых вырабляюць таматнае пюрэ і таматную пасту.
У Сеціве
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тамат звычайны
Крыніцы
- Белы А. Памідоры // Праект «Наша ежа»