Сербскахарвацкая мова: Розніца паміж версіямі

Сэрбскахарвацкая
Сэрбскахарвацкая
Саманазва	српскохрватски / hrvatskosrpski hrvatski ili srpski / српски или хрватски
Краіны	Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі (пад рознымі назвамі) і іншых краінах
Рэгіёны	Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа
Афіцыйны статус	-
Агульная колькасць носьбітаў	19 000 000 чал. (2022);
Класіфікацыя
	індаеўрапейскія мовы балта-славянскія мовы славянскія мовы Паўднёваславянскія мовы заходнія паўднёваславянскія мовы Сербскахарвацкая мова
Пісьменнасць	Gaj's Latin alphabet[d], Сербскі кірылічны алфавіт, кірыліца і лацінскае пісьмо
Моўныя коды
ISO 639-1	sh
ISO 639-2	—
ISO 639-3	hbs
WALS	scr
Ethnologue	hbs
Linguasphere	53-AAA-g
ABS ASCL	3507
IETF	sh
Glottolog	sout1528
	Вікіпедыя на гэтай мове

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 20:52, 18 лютага 2011

Сербскахарвацкая ці харвацкасербская мова (таксама сербская або харвацкая, харвацкая аб сербская) (у арыгінале srpskohrvatski/cрпскохрватски, hrvatskosrpski, hrvatski ili srpski, srpski ili hrvatski) — паўднёваславянская мова.

Тэрмін «сербскахарвацкая мова» выкарыстоўваўся для абагульнення пад адной назвай сукупнасьці дыялектаў, якія ўжываюцца ў Сербіі, Чарнагорыі, Босьніі і Герцагавіне і Харватыі. Афіцыйная мова Югаславіі (разам са славенскай, пазьней і македонскай) з 1918 да 1991 году.

Літаратурны стандарт базаваўся на штокаўскім дыялекце і дапускаў экаўскі і іекаўскі варыянты (неафіцыйна яны лічыліся «ўсходнім» (сербскім) і «заходнім» (харвацкім) варыянтамі літаратурнай мовы). Да таго ж, фармальна дыялектамі сэрбскахарвацкай лічыліся кайкаўскі і чакаўскі дыялекты, але яны не былі ў афіцыйным ужытку.

Упершыню тэрмін «сербскахарвацкая мова» быў выкарыстаны славенскім філёлягам Ярнеем Копітарам у ліставанні ў 1836 годзе, хоць нельга выключыць, што Копітар пазнаёміўся з гэтым тэрмінам, чытаючы рукапіс працы славацкага філёляга Шафарыка «Slovanské starožitnosti» («Славянскія старажытнасьці»), якая была надрукаваная ў 1837 годзе.

З распадам Югаславіі афіцыйнымі мовамі новаствораных дзяржаў сталіся сербская, харвацкая, басьнійская, чарнагорская мовы. Тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» пачаў зьнікаць з ужытку, спачатку з афіцыйных дакумэнтаў, пасьля паступова і зь лінгвістычнай літаратуры. Сёння найменне «сэрбскахарвацкая мова» зьяўляецца дыскусыйным гістарычна-палітычным пытаннем. Шматлікія носьбіты лічаць тэрмін «сэрбскахарвацкая» палітычна некарэктным і нават абразьлівым. Іншыя працягваюць ужываць гэты тэрмін.

Сярод лінгвістаў няма адзінага погляду на лёс тэрміну. Ён усё яшчэ вырарыстоўваецца, дзякуючы ляканічнасьці пры абазначэнні сукупнасьці некалькі моваў. Альтэрнатыўная назва басьнійская/харвацкая/сэрбская мова (БХС) зьявілася ў афіцыйным ужытку ў замежжы. У рэгіянальнай лінгвістыцы існуе таксама тэрмін «цэнтральная паўднёваславянская дыясыстэма».

Узаемна зразумелыя формы сэрбскахарвацкай мовы працягваюць выкарыстоўвацца пад рознымі назовамі ў Сэрбіі, Чарнагорыі, Харватыі і Босьніі і Герцагавіне.

Прыклады адрозненняў у лексіцы

Беларуская мова	Руская мова	Харвацкая мова	Сербская мова
Параўнаць	Сравнить	Usporedba	Поређење (Poređenje)
Эўропа	Европа	Europa	Европа (Evropa)
Нідэрланды	Нидерланды	Nizozemska	Холандија (Holandija)
Італьянцы	Итальянцы	Talijani	Италијани (Italijani)
Сусьвет	Вселенная	Svemir	Васиона (Vasiona)
Пазваночнік	Позвоночник	Kralježnica	Кичма (Kičma)
Паветра	Воздух	Zrak	Ваздух (Vazduh)
Адукацыя	Образование	Odgoj	Васпитање (Vaspitanje)
Тыдзень	Неделя	Tjedan	Седмица (Sedmica)
Гісторыя	История	Povijest	Историја (Istorija)
Порткі	Штаны	Hlače	Панталоне (Pantalone)
Страўнік	Желудок	Trbuh	Стомак (Stomak)
Навука	Наука	Znanost	Наука (Nauka)
Асобна	Лично	Osobno	Лично (Lično)
Асоба	Лицо	Osoba	Лице (Lice)
Аб’яднаныя нацыі	Объединенные Нации	Ujedinjeni Narodi	Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)
Хлеб (Краюха)	Хлеб	Kruh	Хлеб (Hleb)
Штучнае	Искусственное	Umjetno	Вештачки (Veštački)
Крыж	Крест	Križ	Крст (Krst)

Вонкавыя спасылкі

Вікіпедыя мае раздзел, напісаны
cэрбскахарвацкай

Шаблон:Накід

↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 2022. — ISSN 1946-9675
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14793"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14790"></a>

[_1911770c1387df7d-1] Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 2022. — ISSN 1946-9675
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14793"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14790"></a>

[1]

@@ Радок 18: / Радок 18: @@
 }}
 [[Выява:Serbo croatian languages2006.png|thumb|300px|Ethno-political variants of the Serbo-Croatian language or Serbo-Croatian diasystem (as of 2006)]]
-'''Сэрбскахарвацкая''' ці '''харвацкасэрбская мова''' (таксама '''сэрбская або харвацкая''', '''харвацкая аб сэрбская''') (у арыгінале ''srpskohrvatski''/''cрпскохрватски'', ''hrvatskosrpski'', ''hrvatski ili srpski'', ''srpski ili hrvatski'') — [[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянская мова]].
+'''Сербскахарвацкая''' ці '''харвацкасербская мова''' (таксама '''сербская або харвацкая''', '''харвацкая аб сербская''') (у арыгінале ''srpskohrvatski''/''cрпскохрватски'', ''hrvatskosrpski'', ''hrvatski ili srpski'', ''srpski ili hrvatski'') — [[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянская мова]].
-Тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» выкарыстоўваўся для абагульнення пад адной назвай сукупнасьці дыялектаў, якія ўжываюцца ў [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] і [[Харватыя|Харватыі]]. Афіцыйная мова [[Югаславія|Югаславіі]] (разам са [[славенская мова|славенскай]], пазьней і [[македонская мова|македонскай]]) з [[1918]] да [[1991]] году.
+Тэрмін «сербскахарвацкая мова» выкарыстоўваўся для абагульнення пад адной назвай сукупнасьці дыялектаў, якія ўжываюцца ў [[Сербія|Сербіі]], [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] і [[Харватыя|Харватыі]]. Афіцыйная мова [[Югаславія|Югаславіі]] (разам са [[славенская мова|славенскай]], пазьней і [[македонская мова|македонскай]]) з [[1918]] да [[1991]] году.
-Літаратурны стандарт базаваўся на [[штокаўскі дыялект|штокаўскім дыялекце]] і дапускаў [[экаўскі дыялект|экаўскі]] і [[іекаўскі дыялект|іекаўскі]] варыянты (неафіцыйна яны лічыліся «ўсходнім» (сэрбскім) і «заходнім» (харвацкім) варыянтамі літаратурнай мовы). Да таго ж, фармальна дыялектамі сэрбскахарвацкай лічыліся [[кайкаўскі дыялект|кайкаўскі]] і [[чакаўскі дыялект]]ы, але яны не былі ў афіцыйным ужытку.
+Літаратурны стандарт базаваўся на [[штокаўскі дыялект|штокаўскім дыялекце]] і дапускаў [[экаўскі дыялект|экаўскі]] і [[іекаўскі дыялект|іекаўскі]] варыянты (неафіцыйна яны лічыліся «ўсходнім» (сербскім) і «заходнім» (харвацкім) варыянтамі літаратурнай мовы). Да таго ж, фармальна дыялектамі сэрбскахарвацкай лічыліся [[кайкаўскі дыялект|кайкаўскі]] і [[чакаўскі дыялект]]ы, але яны не былі ў афіцыйным ужытку.
-Упершыню тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» быў выкарыстаны [[Славенія|славенскім]] філёлягам [[Ярней Копітар|Ярнеем Копітарам]] у ліставанні ў [[1836]] годзе, хоць нельга выключыць, што Копітар пазнаёміўся з гэтым тэрмінам, чытаючы рукапіс працы [[Славаччына|славацкага]] філёляга [[Павал Ёзэф Шафарык|Шафарыка]] «''Slovanské starožitnosti''» («''Славянскія старажытнасьці''»), якая была надрукаваная ў [[1837]] годзе.
+Упершыню тэрмін «сербскахарвацкая мова» быў выкарыстаны [[Славенія|славенскім]] філёлягам [[Ярней Копітар|Ярнеем Копітарам]] у ліставанні ў [[1836]] годзе, хоць нельга выключыць, што Копітар пазнаёміўся з гэтым тэрмінам, чытаючы рукапіс працы [[Славаччына|славацкага]] філёляга [[Павал Ёзэф Шафарык|Шафарыка]] «''Slovanské starožitnosti''» («''Славянскія старажытнасьці''»), якая была надрукаваная ў [[1837]] годзе.
-З распадам Югаславіі афіцыйнымі мовамі новаствораных дзяржаў сталіся [[сэрбская мова|сэрбская]], [[харвацкая мова|харвацкая]], [[басьнійская мова|басьнійская]], [[чарнагорская мова|чарнагорская]] мовы. Тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» пачаў зьнікаць з ужытку, спачатку з афіцыйных дакумэнтаў, пасьля паступова і зь лінгвістычнай літаратуры. Сёння найменне «сэрбскахарвацкая мова» зьяўляецца дыскусыйным гістарычна-палітычным пытаннем. Шматлікія носьбіты лічаць тэрмін «сэрбскахарвацкая» палітычна некарэктным і нават абразьлівым. Іншыя працягваюць ужываць гэты тэрмін.
+З распадам Югаславіі афіцыйнымі мовамі новаствораных дзяржаў сталіся [[сербская мова|сербская]], [[харвацкая мова|харвацкая]], [[басьнійская мова|басьнійская]], [[чарнагорская мова|чарнагорская]] мовы. Тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» пачаў зьнікаць з ужытку, спачатку з афіцыйных дакумэнтаў, пасьля паступова і зь лінгвістычнай літаратуры. Сёння найменне «сэрбскахарвацкая мова» зьяўляецца дыскусыйным гістарычна-палітычным пытаннем. Шматлікія носьбіты лічаць тэрмін «сэрбскахарвацкая» палітычна некарэктным і нават абразьлівым. Іншыя працягваюць ужываць гэты тэрмін.
 Сярод лінгвістаў няма адзінага погляду на лёс тэрміну. Ён усё яшчэ вырарыстоўваецца, дзякуючы ляканічнасьці пры абазначэнні сукупнасьці некалькі моваў. Альтэрнатыўная назва ''басьнійская/харвацкая/сэрбская мова'' (БХС) зьявілася ў афіцыйным ужытку ў замежжы. У рэгіянальнай лінгвістыцы існуе таксама тэрмін «цэнтральная паўднёваславянская дыясыстэма».
@@ Радок 37: / Радок 37: @@
 ! [[Руская мова]]
 ! [[Харвацкая мова]]
-! [[Сэрбская мова]]
+! [[Сербская мова]]
 |---- |- bgcolor="gainsboro"
 ! Параўнаць

Славянскія мовы
Гістарычныя †	прабалта-славянская праславянская
Усходнія	старажытнаўсходнеславянская † старабеларуская † старажытнанаўгародская † стараруская † беларуская дыялекты заходнепалеская падляшская руская дыялекты украінская дыялекты русінская
Заходнія	ляхіцкія палабская † польская старапольская † сілезская кашубская славінская † лужыцкія верхняя ніжняя чэшска-славацкія мараўская славацкая чэшская кнааніт †
Паўднёвыя	заходнія сербахарвацкая баснійская сербская харвацкая чарнагорская славенская прэкмурская рэзьянская славянасербская † усходнія стараславянская † царкоўнаславянская балгарская македонская
Змешаныя і піджыны	балачка суржык трасянка панашэму † русенорск † кяхцінская † цыгана-сербская
Штучныя	міжславянская мова панславянскія мовы сібірская мова язычча
Славянскія мікрамовы
† — мёртвыя мовы