Шыман Марцін Касакоўскі

(1741 — 25 красавіка 1794, Вільня) — палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай, польны гетман літоўскі, апошні вялікі гетман літоўскі, удзельнік барскай і таргавіцкай канфедэрацыі.

Жыццяпіс

Адукацыю атрымаў у езуіцкай калегіі ў Коўна і ў Кенігсбергскім універсітэце. Спачатку падтрымліваў Станіслава Аўгуста, але затым выступіў з рэзкай крытыкай яго на Рэпінскім сойме і далучыўся да Барскай канфедэрацыі. Увосень 1768 г. наступ расійскіх войскаў вымусіў яго выехаць у Прусію. За мяжой праводзіў дзейнасць, накіраваную на звяржэнне Станіслава Аўгуста.

Па вяртанні, камандуючы сіламі канфедэратаў у Вялікім княстве Літоўскім, атрымаў шэраг перамог над расійскімі войскамі. Яго атрад у 4 тысячы чалавек здзейсніў удалы рэйд па Смаленшчыне, затым пераход праз Курляндыю, Прусію і Мазовію ў Вялікую Польшчу.

У 1775 г. пагадніўся з каралём і стаў адным з кіраўнікоў прарасійскай групоўкі. У 1790 г. ў чыне генерал-маёра паступіў у расійскае войска і ўдзельнічаў у баявых дзеяннях супраць Турцыі на Балканах. Стаў адным з арганізатараў і кіраўнікоў Таргавіцкай канфедэрацыі. У 1792 г. расійскі корпус пад яго камандаваннем пачаў наступ на тэрыторыю Рэчы Паспалітай з боку Полацку. Ва ўзятай расійскімі войскамі ў студзені 1792 г. Вільні абвясціў сябе польным гетманам літоўскім. У 1793 г. стаў вялікім гетманам літоўскім.

Падчас паўстання 1794 г. быў арыштаваны паўстанцамі і павешаны на Ратушнай плошчы ў Вільні.

Гл. таксама

• Барская канфедэрацыя
• Таргавіцкая канфедэрацыя

У Сеціве

• Knyga apie Simoną Kosakovskį
• Knygos apie Simoną Kosakovskį pristatymas

Шаблон:БлокПА