Ашмянскі раён: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.1) (робат дадаў: fr:Raïon d'Achmiany |
|||
| Радок 109: | Радок 109: | ||
* [[Антон Адынец]] |
* [[Антон Адынец]] |
||
* [[Чэслаў Янкоўскі]] |
* [[Чэслаў Янкоўскі]] |
||
* |
* [[Аляксандр Іосіфавіч Батурын]] - оперны спявак, народны артыст РСФСР |
||
== Гл. таксама == |
== Гл. таксама == |
||
Версія ад 14:15, 13 жніўня 2011
| Ашмянскі раён | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| Краіна |
 Беларусь |
||||
| Уваходзіць у | Гродзенская вобласць | ||||
| Адміністрацыйны цэнтр | Ашмяны | ||||
| Кіраўнік | Уладзіслаў Уладзіміравіч Гершгорын[d][1] | ||||
| Афіцыйныя мовы |
Родная мова: беларуская 82,05 %, руская 16,25 % Размаўляюць дома: беларуская 62,44 %, руская 35,72 %[2] |
||||
| Насельніцтва (2009) |
32 411 чал.[2] (9-е месца) | ||||
| Шчыльнасць | 26,66 чал./км² (6-е месца) | ||||
| Нацыянальны склад |
беларусы — 89,69 %, палякі — 5,89 %, рускія — 3,0 %, іншыя — 1,42 %[2] |
||||
| Плошча |
1 215,92[3] (13-е месца) |
||||
| Вышыня над узроўнем мора |
311 м | ||||
 |
|||||
| Часавы пояс | UTC+03:00 | ||||
| Паштовыя індэксы | 231103 | ||||
| Афіцыйны сайт | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Ашмянскі раён — адміністрацыйная адзінка ў складзе Гродзенскай вобласці. Утвораны 15 студзеня 1940 года. Плошча раёна — 1,2 тыс. км². Падзелены на 10 сельсаветаў. Цэнтр раёна — горад Ашмяны.
Прырода
Тэрыторыя раёна знаходзіцца ў межах Ашмянскага ўзвышша.
Карысныя выкапні: торф, гліны, пясчана-жвіровы матэрыял.
Працякаюць рэкі Ашмянка, Гальшанка, Клява. Лясы пераважна хваёвыя, трапляюцца драбналістыя (бяроза, асіна, вольха). Лясы займаюць 34,5 % тэрыторыі раёна.
Клімат і расліннасць
Клімат умерана кантынентальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складае –6,6 °С, ліпеня - 17,1 °С. Сярэдняя колькасць ападкаў - 605 мм. Працягласць вегетацыйнага пэрыяду - 190 дзён.
Лясы пераважаюць іглічныя, сустракаюцца драбналістыя (бяроза, асіна, алешына). Лясы займаюць 34,5% тэрыторыі раёна. Глебы пераважна дзярнова-падзолістыя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя. Агульная плошча балотаў - 7,3 тыс. га.
Гісторыя
Насельніцтва
Насельніцтва раёна налічвае 32,3 тыс. чалавек (2009), гарадское насельніцтва складае 41,3 %. Раён мае 364 сельскіх населеных пунктаў (2011).
Гаспадарка
Агульная плошча сельгасугоддзяў складае 65,7 тыс. га, з іх асушаных 8,4 тыс. га. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: мяса-малочная жывёлагадоўля, свінагадоўля, ільнаводства, вырошчваюць збожжавыя, кармавыя культуры, бульбу, рапс, агародніну.
Прадпрыемствы: харчовая (сыраробная, крухмальная, мясная, малочная — вытворчасць сухога абястлушчанага малака) прамысловасць, металаапрацоўка (дакладнае ліццё, інструментальная вытворчасць), прыборабудаванне (радыётэхніка), лёгкая (ільновалакно, абутковая), камбікормавая і дражджавая, вытворчасць будаўнічых матэрыялаў, торфапрадпрыемствы.
Транспарт
Па тэрыторыі раёна праходзяць чыгуначная лінія Мінск — Вільнюс, магістраль Мінск — Ашмяны — граніца Літоўскай Рэспублікі (Каменны Лог) M7. На паўднёвы захад ад Ашмянаў адыходзіць рэспубліканская аўтадарога Ашмяны — Клявіца — граніца Літоўскай Рэспублікі (Клявіца) M146.
З поўдня на поўнач праз тэрыторыю раёна праходзіць рэспубліканская аўтадарога Іўе — Юрацішкі — Ашмяны — Варняны / пад'езд да граніцы Літоўскай Рэспублікі (Лоша) Р48. З усхода да Ашмянаў вядзе рэспубліканская аўтадарога Барысаў — Вілейка — Ашмяны Р63.
Праз паўднёва-усходнюю частку раёна праходзіць рэспубліканская аўтадарога Лынтупы — Свір — Смаргонь — Крэва — Гальшаны Р95.
Адукацыя і культура
У раёне 14 сярэдніх, 13 базавых, 11 пачатковых, 19 дашкольных устаноў, 6 бальнічных устаноў, 1 спецшкола, дзіцячая спартыўная школа, сельгастэхнікум, ПТВ. На тэрыторыі знаходзяцца санаторый «Ашмяны», дзіцячы аздараўленчы лагер «Дружба», Ашмянскі краязнаўчы музей імя Францішка Багушэвіча і філіял Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі ў вёсцы Гальшаны.
Археалагічныя помнікі
| Назва | Датаванне | Месцазнаходжанне | Катэгорыя |
|---|---|---|---|
| Гарадзішча перыяду сярэднявечча | XII–XIV, XV–XVIII стагоддзі | 1,5 км на ўсход ад вёскі Гальшаны | 3 |
| Курганны могільнік перыяду сярэднявечча | XII–XIV стагоддзі | 0,5 км на поўнач ад вёскі Клявіца | 3 |
| Курганны могільнік перыяду сярэднявечча | XII–XIV стагоддзі | 5 км на паўночны захад ад вёскі Клявіца | 3 |
| Каменны могільнік | XVI–XVIII стагоддзі | 0,5 км на паўднёвы ўсход ад вёскі Курганы | 3 |
| Гарадзішча перыяду жалезнага веку | III–IV стагоддзі н.э. | 0,5 км на паўночны ўсход ад вёскі Шчапановічы | 3 |
Выдатныя мясціны
Архітэктурныя помнікі: манастыр базыльянаў (XVIII ст.) у вёсцы Баруны, кляштар францысканцаў (XVII ст.) і руіны замка (канец XVI — пачатак XVII ст.) у вёсцы Гальшаны, царква (XIX ст.) у вёсцы Гароднікі, Георгіеўскі касцёл (канец XVIII — пачатак XIX ст.) у в. Граўжышкі, касцёл Св. Пятра і Паўла (XIX ст.) у вёсцы Жупраны, сядзіба (XIX ст.) у вёсцы Мікалаеўшчына, будынак друкарні (канец XVIII — пачатак XIX ст.) і касцёл Дзевы Марыі (канец XVI ст.) у вёсцы Мураваная Ашмянка.
У вёсцы Цюпішкі знаходзіцца пункт Дугі Струвэ, якая ўваходзіць у спіс Сусветнай спадчыны ЮНЭСКА як частка аб’екту № 1187.
Выдатныя асобы
- Антон Адынец
- Чэслаў Янкоўскі
- Аляксандр Іосіфавіч Батурын - оперны спявак, народны артыст РСФСР
Гл. таксама
У Сеціве
- Сайт Ашмянскага райвыканкаму (руск.)
- Навіны Ашмянскага раёна на сайце Westki.info
- Здымкі на Radzima.org
- Выдатныя мясціны на партале globus.tut.by (руск.)
- Інфармацыя на старонцы Гродзенскага аблвыканкаму
Зноскі
- ↑ http://oshmiany.gov.by/ru/biografiya-rukovoditel/
- ↑ а б в Вынікі перапісу 2009 года
- ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
