Борнхальм

Борнхальм
Характарыстыкі
Плошча	588 км²
Насельніцтва	43 040 чал.
Шчыльнасць насельніцтва	73,2 чал./км²
Размяшчэнне
55°08′ пн. ш. 14°55′ у. д.
Краіна	Данія
Борнхальм
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Борнхальм (дацк.: Bornholm) — востраў у паўднёва-заходняй частцы Балтыйскага мора. Належыць Даніі. Насельніцтва 43040 чалавек (2007). Востраў і некалькі бліжэйшых невялікіх астравоў ўваходзіць у склад муніцыпалітэта Борнхальм (Сталічная вобласць). Галоўны горад і порт - Ронэ. Размешчаны ў 169 км на ўсход ад Капенгагена і ў 35 км на паўднёвы ўсход ад тэрыторыі Швецыі.

Гісторыя

Рэшткі сярэднявечнай крэпасці Хамерсхус

Быў апорным пунктам вікінгаў, затым уваходзіў у склад правінцыі Сконэ. У старажытнарускіх паданнях меркавана менавіта гэты востраў называецца Буян. За права валодання востравам доўгі час вялася барацьба паміж архіепіскапствам Лунда і дацкімі каралямі. У 1150 годзе ў дацкім каралём была пабудавана крэпасць Лілеборг (дацк.: Lilleborg), а праз сто гадоў арцыбіскупам пабудавана крэпасць Хамерсхус (дацк.: Hammershus). Да 1259 года ў кантроль над востравам перайшоў да архіепіскапства. У 1525 ў востраў быў закладзены Любеку (нямецкі горад у складзе Ганзы).

Падчас дацка-швецкай вайны шведы захапілі востраў у 1645 годзе, але ў тым жа годзе вярнулі яго Даніі пасля заключэння Брёмсэбрускага міру . У 1658 годзе па Раскільскаму міру быў перададзены Швецыі разам з іншымі тэрыторыямі, а ў 1660 годзе па ўмовах Капенгагенскага міру вернуты назад Даніі.

У пачатку Другой сусветнай вайны акупіраваны Германіяй, выкарыстоўваўся ў якасці назіральнага паста і станцыі падслухоўвання. 12 мая 1945 вызвалены савецкімі войскамі, якія знаходзіліся на востраве да 5 красавіка 1946 года.

Геаграфія

Фота вострава з касмічнага спадарожніка

Архейскія граніты складаюць вялікую частку паўночнай часткі вострава. На поўдні распаўсюджаныя палеазойскія і мезазойскія пяшчанікі, сланцыі вапнякі. На паўднёвым усходзе і захадзе ўздоўж берага размяшчаюцца дзюны, на поўначы - скалы. Рэльеф узгорысты (марэнная і водна-ледавіковая раўніна), найбольшая вышыня - 162 м. Расліннасць: у асноўным хваёвыя дрэвы, ліставыя лясы займаюць каля 17% тэрыторыі.

Эканоміка

Важную ролю ў эканоміцы вострава гуляе турызм. Сельская гаспадарка: раслінаводства (збожжавыя культуры), жывёлагадоўля (малочныя і свінагадоўчыя фермы), рыбалоўства (селядзец, ласось , траска); прамысловасць: горная прамысловасць (здабыча граніта), вытворчасць фарфора і іншых ганчарных вырабаў. Частка прадукцыі ідзе на экспарт.

Славутасці

Круглая царква на востраве

На востраве размешчаны 15 цэркваў, 4 з якіх маюць круглую форму (12 стагоддзе). У свой час яны служылі крэпасцямі. Рэшткі замка Хамерсхус (1250) з'яўляюцца гістарычным помнікам. Ёсць таксама рэшткі будынка вікінгаў.

Крыніцы

• «Bornholm». Encyclopædia Britannica from Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite (2007).
• «Борнхольм». БСЭ. 3-е издание.