Камітэт дзяржаўнай бяспекі СССР: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
др clean up, replaced: Ў → У, пэрыяд → перыяд using AWB (7893) |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Камітэ́т дзяржа́ўнай бя́спекі СССР''' ('''КДБ СССР''') — дзяржаўны орган, які выконваў задачы абароны канстытуцыйнага парадку [[СССР]]. |
'''Камітэ́т дзяржа́ўнай бя́спекі СССР''' ('''КДБ СССР''') — дзяржаўны орган, які выконваў задачы абароны канстытуцыйнага парадку [[СССР]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Назва арганізацыі з цягам часу неаднаразова мянялася. [[20 снежня]] [[1917]] бальшавіцкі ўрад [[Расія|Расіі]] ўтварыў [[Усерасійская надзвычайная камісіся| |
Назва арганізацыі з цягам часу неаднаразова мянялася. [[20 снежня]] [[1917]] бальшавіцкі ўрад [[Расія|Расіі]] ўтварыў [[Усерасійская надзвычайная камісіся|Усерасійская надзвычайная камісія]] (УНК - [[руская мова|па-рас.]] ВЧК). Першы старшыня: [[Фелікс Дзяржынскі]]. Агульнапрынятая назва супрацоўнікаў — ''чэкісты''. |
||
[[6 лютага]] [[1922]] [[Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт]] (УЦВК) прыняў пастанову аб скасаванні УНК і ўтварэнні Дзяржаўнай палітычнай управы (ДПУ) ў Народны [[камісарыят унутраных справаў]] (НКУС) [[РСФСР]]. [[2 лістапада]] [[1923]] прэзідыум ЦВК [[СССР]] стварыў Аб'яднаную ДПУ пры ўрадзе СССР. [[10 ліпеня]] [[1934]] ў адпаведнасці з пастановай ЦВК СССР АДПУ зноў увайшла ў НКУС. |
[[6 лютага]] [[1922]] [[Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт]] (УЦВК) прыняў пастанову аб скасаванні УНК і ўтварэнні Дзяржаўнай палітычнай управы (ДПУ) ў Народны [[камісарыят унутраных справаў]] (НКУС) [[РСФСР]]. [[2 лістапада]] [[1923]] прэзідыум ЦВК [[СССР]] стварыў Аб'яднаную ДПУ пры ўрадзе СССР. [[10 ліпеня]] [[1934]] ў адпаведнасці з пастановай ЦВК СССР АДПУ зноў увайшла ў НКУС. |
||
Радок 15: | Радок 14: | ||
[[26 лістапада]] [[1991]] прэзідэнт РСФСР [[Барыс Ельцын]] падпісаў Указ аб пераўтварэнні КДБ РСФСР у Агенцтва Федэральнай бяспекі РСФСР (АФБ РСФСР). [[28 лістапада]] [[1991]] прэзідэнт СССР [[Міхаіл Гарбачоў]] падпісаў Указ «Аб усталяванні Часовага становішча аб Міжрэспубліканскай службе бяспекі (МСБ)». |
[[26 лістапада]] [[1991]] прэзідэнт РСФСР [[Барыс Ельцын]] падпісаў Указ аб пераўтварэнні КДБ РСФСР у Агенцтва Федэральнай бяспекі РСФСР (АФБ РСФСР). [[28 лістапада]] [[1991]] прэзідэнт СССР [[Міхаіл Гарбачоў]] падпісаў Указ «Аб усталяванні Часовага становішча аб Міжрэспубліканскай службе бяспекі (МСБ)». |
||
[[3 снежня]] [[1991]] прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў падпісаў Закон «Аб рэарганізацыі органаў дзяржаўнай бяспекі». На падставе Закону КДБ СССР быў скасаваны, і на пераходны |
[[3 снежня]] [[1991]] прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў падпісаў Закон «Аб рэарганізацыі органаў дзяржаўнай бяспекі». На падставе Закону КДБ СССР быў скасаваны, і на пераходны перыяд на яго аснове створаныя Міжрэспубліканская служба бяспекі (МСБ) і Цэнтральная служба разведкі СССР. |
||
[[19 снежня]] [[1991]] прэзідэнт РСФСР Барыс Ельцын падпісаў Указ «Аб стварэнні Міністэрства бяспекі і ўнутраных спраў РСФСР» (МБВД). Пры гэтым была фактычна скасаваная МСБ. [[14 студзеня]] [[1992]] Канстытуцыйны Суд [[Расія|РФ]] прызнаў неадпаведным Канстытуцыі РСФСР і адмяніў Указ Прэзідэнта РСФСР «Аб утварэнні Міністэрства бяспекі і ўнутраных спраў РСФСР». |
[[19 снежня]] [[1991]] прэзідэнт РСФСР Барыс Ельцын падпісаў Указ «Аб стварэнні Міністэрства бяспекі і ўнутраных спраў РСФСР» (МБВД). Пры гэтым была фактычна скасаваная МСБ. [[14 студзеня]] [[1992]] Канстытуцыйны Суд [[Расія|РФ]] прызнаў неадпаведным Канстытуцыі РСФСР і адмяніў Указ Прэзідэнта РСФСР «Аб утварэнні Міністэрства бяспекі і ўнутраных спраў РСФСР». |
Версія ад 21:40, 2 студзеня 2012
Камітэ́т дзяржа́ўнай бя́спекі СССР (КДБ СССР) — дзяржаўны орган, які выконваў задачы абароны канстытуцыйнага парадку СССР.
Гісторыя
Назва арганізацыі з цягам часу неаднаразова мянялася. 20 снежня 1917 бальшавіцкі ўрад Расіі ўтварыў Усерасійская надзвычайная камісія (УНК - па-рас. ВЧК). Першы старшыня: Фелікс Дзяржынскі. Агульнапрынятая назва супрацоўнікаў — чэкісты.
6 лютага 1922 Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт (УЦВК) прыняў пастанову аб скасаванні УНК і ўтварэнні Дзяржаўнай палітычнай управы (ДПУ) ў Народны камісарыят унутраных справаў (НКУС) РСФСР. 2 лістапада 1923 прэзідыум ЦВК СССР стварыў Аб'яднаную ДПУ пры ўрадзе СССР. 10 ліпеня 1934 ў адпаведнасці з пастановай ЦВК СССР АДПУ зноў увайшла ў НКУС.
3 лютага 1941 з НКУС вылучылі Народны камісарыят дзяржаўнай бяспекі (НКДБ). У ліпені 1941 году НКДБ СССР і НКУС СССР зноў былі аб'яднаныя ў адзіны наркамат — НКУС СССР. У красавіку 1943 быў зноў утвораны Наркамат дзяржаўнай бяспекі СССР. 15 сакавіка 1946 НКДБ ператварылі міністэрства (МДБ). 7 сакавіка 1953 МДБ улучылі ў Міністэрства ўнутраных справаў (МУС) СССР.
13 сакавіка 1954 створаны Камітэт дзяржаўнай бяспекі (КДБ) пры Савеце Міністраў СССР (з 1978 — КДБ СССР).
6 мая 1991 старшыня Вярхоўнага Савету РСФСР Барыс Ельцын і старшыня КДБ СССР Уладзімір Аляксандравіч Кручкоў падпісалі пратакол аб стварэнні ў адпаведнасці з рашэннем З'езду народных дэпутатаў РСФСР Камітэту дзяржаўнай бяспекі РСФСР (КДБ РСФСР), які мае статут саюзна-рэспубліканскага дзяржаўнага камітэта.
26 лістапада 1991 прэзідэнт РСФСР Барыс Ельцын падпісаў Указ аб пераўтварэнні КДБ РСФСР у Агенцтва Федэральнай бяспекі РСФСР (АФБ РСФСР). 28 лістапада 1991 прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў падпісаў Указ «Аб усталяванні Часовага становішча аб Міжрэспубліканскай службе бяспекі (МСБ)».
3 снежня 1991 прэзідэнт СССР Міхаіл Гарбачоў падпісаў Закон «Аб рэарганізацыі органаў дзяржаўнай бяспекі». На падставе Закону КДБ СССР быў скасаваны, і на пераходны перыяд на яго аснове створаныя Міжрэспубліканская служба бяспекі (МСБ) і Цэнтральная служба разведкі СССР.
19 снежня 1991 прэзідэнт РСФСР Барыс Ельцын падпісаў Указ «Аб стварэнні Міністэрства бяспекі і ўнутраных спраў РСФСР» (МБВД). Пры гэтым была фактычна скасаваная МСБ. 14 студзеня 1992 Канстытуцыйны Суд РФ прызнаў неадпаведным Канстытуцыі РСФСР і адмяніў Указ Прэзідэнта РСФСР «Аб утварэнні Міністэрства бяспекі і ўнутраных спраў РСФСР».
Кіраўніцтва
Старшыні КДБ СССР
- Іван Сяроў (13 сакавіка 1954 — 8 снежня 1958), генерал-палкоўнік, з 8 жніўня 1955 году — генерал арміі
- Аляксандр Шалепін (25 снежня 1958 — 13 лістапада 1961)
- Уладзімір Сямічасны (13 лістапада 1961 — 18 мая 1967), з 9 снежня 1963 году — генерал-палкоўнік
- Юрый Андропаў (18 мая 1967 — 26 мая 1982), з 17 снежня 1973 — генерал-палкоўнік, з 10 верасня 1976 — генерал арміі
- Віталь Федарчук (26 мая — 17 снежня 1982), генерал-палкоўнік
- Віктар Міхайлавіч Чэбрыкаў (17 снежня 1982 — 1 кастрычніка 1988), генерал-палкоўнік, з 4 лістапада 1983 — генерал арміі
- Уладзімір Аляксандравіч Кручкоў (1 кастрычніка 1988 — 21 жніўня 1991), генерал арміі
- Вадзім Бакацін (23 жніўня — 22 кастрычніка 1991), генерал-лейтэнант