Алег Антонавіч Яноўскі

Алег Антонавіч Яноўскі
Дата нараджэння	6 красавіка 1951(1951-04-06) (73 гады)
Месца нараджэння	Крычкі, Пятрышкаўскі сельсавет, Мінскі раён, Мінская вобласць, БССР, СССР
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	гісторыя
Месца працы	БДУ
Навуковая ступень	кандыдат гістарычных навук (1981)
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	гістарычны факультэт БДУ
Навуковы кіраўнік	Анатоль Іосіфавіч Кажушкоў
Вядомыя вучні	Сцяпан Мікалаевіч Цемушаў і Віктар Мікалаевіч Цемушаў
Узнагароды

Алег Антонавіч Яноўскі (нар. 6 красавіка 1951, в. Крычкі, Мінскі раён) — беларускі гісторык і гістарыёграф. Прафесар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, кандыдат гістарычных навук.

Біяграфія

Нарадзіўся 6 красавіка 1951 года. У 1966 годзе скончыў Радашковіцкую васьмігадовую, у 1968 годзе — Заслаўскую сярэднюю школу № 2.

З 1973 года, пасля заканчэння гістарычнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, — старшы лабарант кафедры гісторыі СССР таго ж факультэта; афармляў музей гісторыі БДУ. З’яўляўся членам Камітэта народнага кантролю ўніверсітэта. З 1977 года чытаў лекцыі і вёў заняткі па гісторыі СССР і грамадазнаўству на падрыхтоўчым аддзяленні БДУ. З 1978 года — выкладчык кафедры гісторыі СССР; выкладаў на падрыхтоўчым аддзяленні, на вячэрнім аддзяленні філалагічнага факультэта і на завочным факультэце БДУ. У 1980 годзе скончыў завочную аспірантуру па кафедры гісторыі СССР пад кіраўніцтвам дацэнта кафедры А. І. Кажушкова.

З 1983 года — дацэнт кафедры гісторыі СССР дасавецкага перыяду; з 1991 года — намеснік дэкана гістарычнага факультэта, з 1996 года — дэкан гістарычнага факультэта. З 1998 года адначасова — загадчык кафедры гісторыі Расіі. З 2000 года — прарэктар па вучэбнай рабоце; з 1 лістапада 2001 года па снежань 2003 года — першы прарэктар БДУ. Працягвае загадваць кафедрай гісторыі Расіі.

У 1990-я гады чытаў агульныя курсы па гісторыі Расіі са старажытных часоў да канца XVIII стагоддзя, спецыяльныя курсы па праблемах знешняй і ўнутранай палітыцы краін Усходняй і Цэнтральнай Еўропы. Чытае лекцыі па агульнапрафесійнай дысцыпліне «Гісторыі Расіі і Украіны» (з старажытных часоў да канца XVIII ст.), а таксама спецыяльныя курсы:

• Знешнепалітычны фактар у фарміраванні і эвалюцыі расійскай дзяржаўнасці;
• Універсітэт як адмысловая сацыяльная канструкцыя і суб’ект грамадска-палітычных працэсаў у Расіі і Беларусі;
• Унутраная палітыка Кацярыны II: кансерватызм і навацыі;
• Знешняя палітыка і дыпламатыя Рурыкавічаў і першых Раманавых (ад Івана III да Пятра I);
• Сучасная Расія ў асвятленні СМІ і навуковым абагульненні;
• Феномен Універсітэта: ад гістарычных асноў да сучасных цывілізацыйнай парадыгмы;
• Расійскі «асвечаны абсалютызм»: агульнае і асаблівае;
• Расія ў сістэме міжнародных адносін позняга сярэднявечча і пачатку Новага часу.

Выкладае таксама на кафедры гісторыі новага і найноўшага часу.

Удзельнічаў у станаўленні новай сімволікі Беларускага дзяржаўнага універсітэта («папараць-кветка»); ініцыяваў шматтомнае выданне абраных навуковых прац БДУ (1921—2001) розных напрамкаў. Упершыню ў сусветнай практыцы вышэйшай школы ініцыяваў ўвядзенне новага прадмета — універсітэтазнаўства.

З’яўляўся членам Навукова-метадычнага савета пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь, віцэ-прэзідэнтам асацыяцыі беларускіх гісторыкаў, вучоным сакратаром Аб’яднанага Савета БДУ. З’яўляецца чальцом рэдкалегіі навуковых гістарычных часопісаў.

Навуковая дзейнасць

У 1981 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Працоўны ўклад вузаўскай моладзі Беларусі ў выкананне народнагаспадарчых задач дзевятай пяцігодкі (1971—1975 гг.)». З 1985 года — дацэнт, з 2003 года — прафесар па спецыяльнасці «Гісторыя».

Асноўныя напрамкі даследаванняў:

• знешнепалітычныя адносіны краін Усходняй Еўропы перыяду сярэднявечча,
• гісторыя станаўлення ў Беларусі вышэйшай школы; у тым ліку:

* ацэнка ролі і месцы БДУ ў станаўленні і развіцці беларускай нацыі

* ацэнка ролі асобных асоб у развіцці універсітэцкага адукацыі (артыкулы пра А. Г. Чарвякова, Н. М. Нікольскага, В. Кнорына, Д. П. Канчалоўскага, А. І. Дзьякава, Н. М. Бладыка, Я. П. Каранеўскага, В. І. Пічэту; манаграфія «Гісторыя Беларускага дзяржаўнага універсітэта ў біяграфіях яго рэктараў»);

• гісторыя Расіі XV—XVIII стагоддзяў.

Падрыхтаваў 10 кандыдатаў навук.

Аўтар больш за 200 артыкулаў, кніг, навучальных дапаможнікаў, а таксама навучальных праграм для ВНУ і агульнаадукацыйных устаноў.

Выбраныя працы

• История России и Украины (XIX — начало XX в.): пособие для студентов ист.фак.спец. 1-21 03 01 «История (по направлениям)» : В 2 ч.
• Ч. 1 / Под ред. О. А. Яновского, В. В. Сергеенковой. — Минск: БГУ, 2008.
• Ч. 2 / под ред. В. В. Сергеенковой, О. А. Яновского. — Минск: БГУ, 2010.
• Меньковский В. И., Яновский О. Я., Бригадина О. В. и др. Современная историография новейшей истории России и истории СССР: справ.-библиогр. пособие для студентов ист. специальностей / Под ред. В. И. Меньковского. — Минск: РИВШ, 2007.
• Яновский О. А. Исторический факультет Белгосуниверситета как центр исторический науки и образования в Республике Беларусь // Университеты и общество. Сотрудничество университетов на рубеже веков: Матер. / Междунар. конф. университетов стран СНГ и Балтии, 1-я. — М.: Изд-во МГУ, 2001.
• Яновский О. А. Кафедра — основа творчества, источник качества образования в БГУ // Белорусский государственный университет: Кафедра — ключевое звено качества университетского образования: Матер. науч.-метод. семинара — Минск: Издат. Центр БГУ, 2004.
• Яновский О. А. Кафедра — основная структура университета, обеспечивающая качество образования // Университеты и общество. Сотрудничество университетов в XXI веке : Матер. / Науч.-практ. конф. университетов, 2-я. — М.: МГУ, 2003.
• Яновский О. А. Первое поколение белорусской советской интеллигенции: поиск себя в условиях «своих-чужих» тоталитаристских режимов // Отечественная и мировая интеллигенция в кризисные периоды истории : Матер. / Междунар. науч.-теор. конф., 21-я. — Иваново: Ивановский гос. ун-т, 2010. — С. 201—202.
• Яновский О. А. Первые профессора БГУ В. И. Пичета и Д. П. Кончаловский: позиции и судьбы ученых «старой» формации // Веснік БДУ. Сер. 3. — 2006. — № 3.
• Яновский О. А. Преподавание социально-гуманитарных дисциплин в БГУ: прошлое в настоящем, настоящее — для будущего // Вышэйшая школа. — 2001. — № 4.
• Яновский О. А. Тернистая дорога к марксизму, или российская интеллигенция в белорусских реалиях 1920-х годов // Интеллигенция и мир : Росс. междисциплинарный журн. социально-гуманитарных наук. — 2010. — № 1. — С. 27-43.
• Яновский О. А. Трудовой вклад вузовской молодежи Белоруссии в выполнение народнохозяйственных задач девятой пятилетки (1971—1975 гг.) : Автореф. дис. … канд. ист. наук. — Минск, 1981. — 26 с.
• Яновский О. А. 1861 г. и возобновление цивилизационных перспектив Беларуси (или к вопросу о европейском векторе развития) // Палітычныя, сацыяльна-эканамічныя і этнакультурныя працэсы на тэрыторыі Беларусі ў XIX — пачатку XX ст.: Да 150-годзя скасавання прыгоннага права ў Расійскай імперыі : матэр. Рэсп. навук.-тэарэт. канф. — Мінск : БДПУ, 2011.
• Яновский О. А. Экзамены на выживание у суровой «учительницы жизни» (к 120-летию со дня рождения Александра Антоновича Савича) // Российские и славянские исследования: науч. сб. — Минск: БГУ, 2010. — Вып. 5.
• Яновский О. А. и др. История России. XX век : учебное пособие для студентов исторических специальностей учреждений, обеспечивающих получение высшего образования / Под ред. В. И. Меньковского и О. А. Яновского. — Минск: РИВШ, 2005. — 703 с. — 3000 экз. — ISBN 985-6741-36-X
• Яновский О. А., Бобышев В. И. Дипломатия и дипломаты России (от Ивана III до Петра Великого). — Минск: Издательский центр БГУ, 2000.
• Яновский О. А., Бригадина О. В., Голенченко Г. Я. и др. Всеобщая история России с древнейших времен до конца XVIII века / Под ред. О. А. Яновского. — М.: Эксмо, 2008. — 590 с. — 6000 экз. — ISBN 978-5-699-24867-4
• Яновский О. А., Бригадина О. В., Шупляк П. А. и др. Всемирная история : В 3-х ч. : Учеб. пособие. — Минск: Юнипресс, 2002. — 607+414+463 с. — 5100 экз. — ISBN 985-474-077-3
• Яновский О. А., Казаков Ю. Л., Кохановский А. Г. и др. История Беларуси: Учебное пособие. — Минск: МП «Беларыт», 1997.
• Яновский О. А., Меньковский В. И., Оржеховский И. В. и др. История России : новое и новейшее время / Под общ. науч. ред. О. А. Яновского. — М.: Эксмо : Наше слово, 2010. — 782 с. — (Подарочные издания. Российская императорская библиотека). — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-41407-9
• Яновский О. А., Яновская В. В. Три источника о трех историках… // Российские и славянские исследования: Научн. сб. — Минск: БГУ, 2009. — Вып. 4.
• Яноўскі А. А. Аб распачынанні гістарычнай адукацыі на Беларусі // Гістарычная навука ў Белдзяржуніверсітэце на рубяжы тысячагоддзяў : Матэр. / Рэсп навук.-практ. канф., прысв. 65-годдзю заснавання гістарычнага факультэта Белдзяржуніверсітэта. — Минск: БДУ, 2000.
• Яноўскі А. А. Аляксандр Рыгоравіч Чарвякоў і БДУ: да пытання аб ролі асобы ў станаўленні адукацыйнай сферы Беларусі // Новейшая история (1991—2006 гг.): государство, общество, личность: Матер. междунар. науч.-практ. конф. — Минск: НАН РБ: Белорус. наука, 2006.
• Яноўскі А. А. Беларускі перыяд жыцця і дзейнасці У. І. Пічэты (аб увядзенні ў навуковы ужытак звестак з яго «крымінальнай справы») // Працы гістарычнага факультэта БДУ: навук. зб. — 2006. — Вып. 1.
• Яноўскі А. А. Беларускі універсітэт: ад ідэі да ўвасаблення // Выбраныя навуковыя працы Беларускага дзяржаўнага універсітэта: у 7 т. — 2001. — Т. 2: Гісторыя. Філалогія. Журналістыка.
• Яноўскі А. А. Гартаючы архіўныя старонкі (М. М. Нікольскі і У. М. Перцаў на пачатку дзейнасці БДУ) // Вытокі гістарычнай навукі БДУ : Зб. навук. артыкулаў, прысвечаных 125-годдзю з дня нараджэня акадэмікаў М. М. Нікольскага і У. М. Перцава і 70-годдзю гістарычнага факультэта БДУ. — Минск: БДУ, 2005.
• Яноўскі А. А. Гістарычны факультэт БДУ: позірк на мінулае і сучаснае // Беларускі гістарычны часопіс. — 2000. — № 1.
• Яноўскі А. А. З гісторыі універсітэцкага гарадка // Вышэйшая школа. — 2001. — № 5.
• Яноўскі А. А. Захаванне сацыяльнай памяці інтэлігенцыяй БДУ ў першыя гады яго дзейнасці (Да пастаноўкі пытання) // Крыніцазнаўства, археаграфія, архівазнаўства ў XX—XXI ст. у Беларусі: Зб. навук. артык., прысвечаных 100-годдзю з дня нараджэння М. М. Улашчыка. — Мінск: БДУ, 2008.
• Яноўскі А. А. Зона Аўгустоўскага канала і Беларускі універсітетэт як прыклады інтэлектуальных інфраструктур і камунікацый у Беларусі XIX—XX стагоддзяў // Kanal Augustowski i wspolczesna ekoturystyka : (Августовский канал и современный экотуризм). — Pultusk etc.: Wydawca Akademia humanistyczna im. Aleksandra Gieyztora w Pultusku, 2008.
• Яноўскі А. А. І прафесар, і кіраўнік: некаторыя радкі з біяграфіі Мікалая Міхайлалавіча Нікольскага // Працы гістарычнага факультэта БДУ. — 2008. — Вып. 3.
• Яновский О. А. Інтэлігенцыя Беларусі ў фарміраванні адукацыйна-навуковай прасторы 1920-х гг. (некаторыя аспекты пытання) // Беларусь: этапы станаўлення дзяржаўнасці (да 90-годдзя ўтварэння БССР) : Матэр. міжнар. навук.-практ. канф. — Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2009.
• Яноўскі А. А. На шляху да Беларускага універсітэта: грамадскія імкненні і палітычныя перашкоды // Polska — Europa — Swiat XX wieku / Pod red. W.Wierzbienca. — Rzeszow, 2005.
• Яноўскі А. А. Польскія кірункі дзейнасці Беларускага дзяржаўнага універсітэта ў 1920—1930 гг. // Czlowiek-Srodowisko-Kultura w polsko-bialoruskim dialogu / Red. naukowa A. Zelenkov, W.Lenart. — Pultusk; Minsk, 2004. — С. 179—188.
• Яноўскі А. А. Расійскія рэвалюцыі 1917 года ў лёсе Беларусі // Матэрыялы «круглага стала», які адбыўся 19 верасня 2007 г. у Інстытуце гісторыі НАН Беларусі // Беларускі гістарычны часопіс. — 2008. — № 1.
• Яноўскі А. А. У пошуках аптымальных методык выкладання (з гісторыі арганізацыі вучэбнага працэсу ў БДУ ў 1920-1930-я годы). // Гісторыя: праблемы выкладання. — 2006. — № 10.
• Яноўскі А. А. Фарміраванне кірункаў гістарычных даследаванняў у БДУ на пачатку яго дзейнасці (1920-1930-я гады) // Проблемы методологии исследований истории Беларуси: Матер. Междунар. науч. конф. — Минск: Беларус. навука, 2008.
• Яноўскі А. А. Царкоўна-рэлігійныя аспекты дзейнасці ў БДУ (1920-30-я гг.) // Канфесіі на Беларусі: гісторыя і сучаснасць: Зб. матэр. міжнарод. навук.-практ. канф. — Брэст: Выд-ва БрДУ, 2005.
• Яноўскі А. А. Цікавыя знаходкі французскага даследчыка Фернанда Бокура // Беларускі гістарычны часопіс. — 1999. — № 2.
• Яноўскі А. А., Зельскі А. Г. Ананій Іванавіч Дзякаў // Веснік БДУ. Сер. 3. — 2000. — № 2.
• Яноўскі А. А., Зельскі А. Г. Нікіфар Міхайлавіч Бладыка // Веснік БДУ. Сер. 3. — 1999. — № 2.
• Яноўскі А. А., Зельскі А. Г. Трымацца гістарычнай праўды (да 125-годдзя з дня нараджэння рэктара БДУ У. І. Пічэты) // Российские и славянские исследования. — 2004. — Вып. 1.
• Яноўскі А. А., Зельскі А. Г. Язэп Пятровіч Каранеўскі // Веснік БДУ. Сер. 3. — 1999. — № 1.
• Яноўскі А. А., Кошалеў У. С., Фядосік В. А. Гісторыя: ад старажытных часоў да канца XVIII ст. Інтэграваны курс: эксперыментальны вучэбны дапаможнік для 11 класа / Пад рэд. У. С. Кошалева. — Минск, 2004.
• Яноўскі А. А., Менькоўскі В. І., Блашкоў Ю. А., Брыгадзіна В. В., Літвіноўскі І. А., Сяргеенкава В. В., Аржахоўскі І. В., Пазняк С. В. Гісторыя Расіі і Украіны // Вучэбная праграма для студэнтаў гіст.фак. спец. 1-21 03 01 «Гісторыя». — Ч. 1. — Минск: Выд. цэнтр БДУ, 2005.
• Яноўскі А. А., Ходзін С. М. Роля і месца крыніцазнаўства ва ўмовах шматузроўневай сістэмы навучання // Вісник Дніпропетровського університету : Історія та археологія. — 2000. — № 8.
• Яноўскі А. А., Ходзін С. М. Роля крыніцазнаўства ў падрыхтоўцы спецыялістаў гсторыкаў // Беларускі гістарычны часопіс. — 2000. — № 1.
• Яноўскі А. А., Ходзін С. М., Шумейка М. Ф. Памяць і слава: Беларускі дзяржаўны універсітэт. 1921—1941. — Минск: Выд. цэнтр БДУ, 2006. — 383 с.
• Яноўскі А. А., Шупляк П. А. Гістарычны факультэт БДУ ў працэсах нацыянальнага адраджэння (першы вопыт успамінаў і асэнсавання пераломнага моманту) // Российские и славянские исследования: Научн. сб. — Минск: БГУ, 2009. — Вып. 4.
• Яноўскі А., Яноўская В. На перасячэнні вузлавых пытанняў беларускай гісторыі (да 60-годдзя з дня нараджэння Дзмітрыя Уладзіміравіча Карава) // Беларускі гістарычны часопіс. — 2009. — № 12.

Узнагароды

• Ганаровыя граматы БДУ (1981, 1985, 1989, 2006), Міністэрства адукацыі і навукі Беларусі (1994), Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь (2001), ВАК Беларусі (2001)
• нагрудны знак «Выдатнік адукацыі» Рэспублікі Беларусь (2003).

Літаратура

• Сяргеенкава В. В., Ходзін С. М., Лугаўцова С. Л., Темушаў С. М., Кахновіч В. А. Летапісец Беларускага дзяржаўнага універсітэта (да 60-годдзя з дня нараджэння Алега Антонавіча Яноўскага) // Беларускі гістарычны часопіс. — 2011. — № 4. — С. 46-50.

Спасылкі

• Алег Антонавіч Яноўскі (нявызн.)(недаступная спасылка). БДУ. Архівавана з першакрыніцы 10 чэрвеня 2015. Праверана 12 жніўня 2013.
• Алег Антонавіч Яноўскі (нявызн.)(недаступная спасылка). Абитуриент.by. Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2013. Праверана 12 жніўня 2013.