Аляксандр Людвік Радзівіл

Аляксандр Людвік Радзівіл
Аляксандр Людвік Радзівіл
	; А. Л. Радзівіл. Невядомы мастак, XVIII ст.
	; Герб «Трубы»
маршалак вялікі літоўскі
	май 1637 — 3 сакавіка 1654
Папярэднік	Крыштаф Весялоўскі
Пераемнік	Крыштаф Завіша
6-ы ваявода берасцейскі
	1631 — 20 красавіка 1635
Папярэднік	Ян Яўстах Тышкевіч
Пераемнік	Ян Войцех Ракоўскі
11-ы ваявода полацкі
	3 сакавіка 1654 — 23 сакавіка 1654
Папярэднік	Януш Кішка
Пераемнік	Ян Кароль Копаць
15-ы маршалак надворны літоўскі
	20 красавіка 1635 — май 1637
Папярэднік	Крыштаф Весялоўскі
Пераемнік	Казімір Леў Сапега
крайчы вялікі літоўскі
	13 ліпеня 1630 — 1631
Папярэднік	Мікалай Весялоўскі
Пераемнік	Крыштаф Сапега[d]
стольнік вялікі літоўскі
	20 лістапада 1626 — 13 ліпеня 1630
Папярэднік	Мікалай Весялоўскі
Пераемнік	Крыштаф Сапега[d]
войт полацкі[d]
	3 сакавіка 1654 — 23 сакавіка 1654
Папярэднік	Януш Кішка
староста ўпіцкі[d]
	з 30 сакавіка 1643
Папярэднік	Ежы Янавіч Друцкі-Горскі
Нараджэнне	4 жніўня 1594[…]; Нясвіж, Нясвіжскае княства[d], Новагародскі павет, Новагародскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Смерць	23 сакавіка 1654 (59 гадоў); Балоння, Папская вобласць;
Месца пахавання	Крыпта-пахавальня Радзівілаў;
Род	Радзівілы
Бацька	Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка
Маці	Альжбета Яўхімія з Вішнявецкіх
Жонка	Тэкля Ганна з Валовічаў, Кацярына Яўгенія з Тышкевічаў[d] і Лукрэцыя Марыя Строцы[d]
Дзеці	ад 1-га шлюбу: Мікалай Крыштаф, Альбрэхт, Юрый, Міхал Казімір, Ян, Ганна Яўхімія, Іаана Катажына, Францішка ; ад 2-га шлюбу: Людвік, Элеанора ; ад 3-га шлюбу: Дамінік Мікалай, Цэцылія Марыя
Дзейнасць	палітык
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аляксандр Людвік Радзівіл (4 жніўня 1594, Нясвіж, Вялікае Княства Літоўскае — 23 сакавіка 1654, Балоння) — дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Стольнік (1626—1630) і крайчы вялікі літоўскі (1630—1631), ваявода берасцейскі (1631—1635), маршалак надворны (1635—1637) і вялікі літоўскі (1637—1654), ваявода полацкі (1654).

Па смерці бацькі атрымаў маёнткі Белая і Дакудаў у Берасцейскім ваяводстве, Грэск у Новагародскім ваяводстве, Крожы ў Жамойці, па смерці брата Яна Юрыя — Карэлічы. У 1636 годзе стаў нясвіжскім ардынатам^[6]. Трымаў Магілёўскае войтаўства (з 1632), быў старостам слонімскім (1635—1642), ліпіцкім, брацлаўскім, шадаўскім, нававольскім, юрбарскім і аліцкім.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

З нясвіжскай лініі роду Радзівілаў гербу «Трубы», сын Мікалая Крыштафа «Сіроткі» і Альжбеты Яўхіміі з Вішнявецкіх. Меў братоў Яна Юрыя, Жыгімонта Караля і Альбрэхта Уладзіслава. Навучаўся ў Нясвіжы, Германіі, падарожнічаў па Францыі, Італіі.

Удзельнічаў у бітве з туркамі пад Хоцінам (1621), у баях пад Смаленскам у часе вайны з Маскоўскай дзяржавай (1632—1634). Браў удзел у абранні каралём і вялікім князем Уладзіслава Вазы (1632) і Яна Казіміра (1648).

Аднавіў Магдэбургскае права для горада Белай, збудаваў там замак і заснаваў акадэмію. У 1640 у Нясвіжы на юбілей ордэна езуітаў паклаў у Фарным касцёле натуральнай велічыні сэрца, адлітае з золата^[7].

У першым шлюбе з Тэкляй Ганнай Валовіч меў сыноў Мікалая Крыштафа, Альбрэхта, Юрыя, Міхала Казіміра і Яна, а таксама дачок Ганну Яўхімію, Яну Кацярыну і Францішку. Па смерці першай жонкі пабраўся шлюбам з Кацярынай Яўгеніяй Тышкевіч, з якой меў сына Людвіка і дачку Элеанору. У трэцім шлюбе з Лукрэцыяй Марыяй Строзі меў сына Дамініка Мікалая і дачку Цэцылію Марыю.

Памёр у Балонні, куды выехаў на лячэнне. Сын Міхал Казімір перавез труну з целам князя ў Нясвіж і пахаваў у родавай крыпце касцёла езуітаў.

Зноскі

↑ Lundy D. R. Prince Aleksandr Ludwik Radziwill // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ ^а ^б Aleksander Ludwik Radziwiłł h. Trąby // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>
↑ ^а ^б ^в Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. V, Ziemia połocka i województwo połockie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. Г. Люлевіч — Warszawa: 2018. — С. 238. — ISBN 978-83-65880-49-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120756022"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22114975"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q270"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404"></a>
↑ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. VIII, Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: 2020. — С. 201. — ISBN 978-83-65880-89-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11686050"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122406341"></a>
↑ ЭнцВКЛ 2005.
↑ Шышыгіна-Патоцкая К. Я. Нясвіж і Радзівілы. — Мн.: Беларусь, 2007.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 487. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Шышыгіна-Патоцкая К. Я. Нясвіж і Радзівілы. — Мн.: Беларусь, 2007. — 240 с.: іл. ISBN 978-985-01-0740-4.
Jaroszuk J. Radziwiłł Aleksander Ludwik h. Trąby (1594—1654) / Polski Słownik Biograficzny: Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź, 1987.— Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. — Tom XXX/2, zeszyt 125.— S. 150—155. (польск.)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аляксандр Людвік Радзівіл

[_94d118b8f57cbb40-1] Lundy D. R. Prince Aleksandr Ludwik Radziwill // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[_d5cd826d2789b557-2] а ^б Aleksander Ludwik Radziwiłł h. Trąby // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>

[_f8b706fd434d8a47-3] а ^б ^в Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. V, Ziemia połocka i województwo połockie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. Г. Люлевіч — Warszawa: 2018. — С. 238. — ISBN 978-83-65880-49-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120756022"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22114975"></a>

[_c0025752a771a168-4] а ^б ^в ^г Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q270"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404"></a>

[_2b126d02da89ca5f-5] Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. VIII, Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: 2020. — С. 201. — ISBN 978-83-65880-89-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11686050"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122406341"></a>

[FOOTNOTEЭнцВКЛ2005-6] ЭнцВКЛ 2005.

[7] Шышыгіна-Патоцкая К. Я. Нясвіж і Радзівілы. — Мн.: Беларусь, 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Тэматычныя сайты	The Peerage
Генеалогія і некрапалістыка	WikiTree · WeRelate · IPSB: aleksander-ludwik-radziwill-h-traby · Sejm-Wielki.pl · Geni.com · Rodovid · genealogics.org
Нарматыўны кантроль	NUKAT: n2009140646 · VIAF: 311428026