Ампутацыя

Працэс ампутацыі. Падручнік па хірургіі, 1537 г.

Ампутацыя (лац. amputatio) — у шырокім разуменні тэрміна — усячэнне дыстальна размешчанай часткі органа. Існуе ампутацыя малочнай залозы, носа, языка, маткі і г. д.

Найбольш часта тэрмін ужываецца ў значэнні ампутацыя канечнасці — яе ўсячэнне на працягу косткі (або некалькіх касцей) у адрозненне ад экзартыкуляцыі (Вычляненне праз сустаў)

Гісторыя

Ампутацыя — адна з найстаражытнейшых аперацый. Гіпакрат праводзіў ампутацыю ў межах мёртвых тканак, пазней Цэльс прапанаваў праводзіць яе захопліваючы здаровыя тканкі, што было больш мэтазгодна, але ў сярэднія стагоддзі ўсё гэта было забыта. У XVI стагоддзі Парэ прапанаваў перавязку сасудаў замест прыпякання гарачым жалезам або апусканнем ў гарачы алей, потым Луі Пці стаў прыкрываць куксу скурай, і ў XIX стагоддзі Пірагоў прапанаваў касцёва-пластычныя аперацыі.

Класіфікацыя ампутацый

• 1. Па часе выканання (па П. А. Купрыянава — Н. Н. Бурдэнка)
• Першасныя (у парадку першаснай хірургічнай апрацоўкі)
  • Раннія
  • Познія
• Другасныя (з нагоды ускладненняў)
• Паўторныя (рэампутацыі)

• 2. Па спосабе ўсячэння мяккіх тканак
• Кругавыя
• Аднамомантныя (гільяціны) — адзіная перавага: выконваецца вельмі хутка
• Двухмоментныя
• Трохмомантная конус-кругавая ампутацыя сцягна паводле М. І. Пірагова
• Эліпсападобная
• Акраўкавыя
  • Аднаакраўкавыя
  • Двухакраўкавыя (з пярэдня-заднімі і косабакавымі акраўкамі)

• 3. У адносінах да надкосніцы
• Субперыястальныя (пластычны спосаб, пры якім абапіл косткі пакрываецца акраўкамі надкосніцы з дадзенай часткі)
• Апериостальные (спосаб ампутацыі ў дарослых, пры якім на працягу 4 см застаецца аголеная костка)
• Сегментарныя (спосаб ампутацыі ў дзяцей, пры якім агаляецца толькі тая частка косткі, якая перапільваецца)

• 4. Па спосабе закрыцця касцявога абапіла
• Косткапластычныя (напр., ампутацыя галёнкі паводле Пірагова, паводле Біра, ампутацыя сцягна паводле Грыці-Шыманоўскага-Альбрэхта)
• Перыёстапластычныя
• Тэнапластычныя (напр., ампутацыя сцягна паводле Календэра)
• Міёпластычныя (над абапілам косткі цягліцы сшываюцца практычна заўсёды, акрамя цяжкіх агнястрэльных раненняў, анаэробнай інфекцыі, сасудзістай паталогіі)
• З пластыкай скурна-падскурна-фасцыяльнымі акраўкамі
• Без закрыцця куксы