Вікторыя Іллінічна Багінская

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Вікторыя Іллінічна Багінская
Род дзейнасці журналістка, фалькларыстка, перакладчыца, настаўніца
Дата нараджэння 30 чэрвеня 1926(1926-06-30)
Месца нараджэння
Дата смерці 7 студзеня 2012(2012-01-07) (85 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Месца працы

Вікто́рыя Іллі́нічна Багі́нская (30 чэрвеня 1926, Краснадар) — савецкая і расійская пісьменніца, педагог, збіральнік песень і фальклору крымчакоў, адна з апошніх носьбітаў жывой крымчакскай мовы.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзілася ў сям'і крымчакоў Іллі Якаўлевіча і Веры Пятроўны Гурджы, якія прыехалі ў Краснадар з Керчы (Крым) у галодны 1921 год.

У 1974 годзе запрошаная супрацоўнічаць у "Настаўніцкую газету" як пераможца (1-я прэмія) Усесаюзнага літаратурнага конкурсу нарысаў "Настаўнік нашых дзён", прысвечанага 50-годдзю "Настаўніцкай газеты". Артыкулы В. Багінскай аб нестандартных уроках, прыёмах і метадах выхавання, нарысы, навелы і г.д. друкуюцца ў "Настаўніцкай газеце" па сённяшні дзень.

Надрукавана больш 250 артыкулаў ва Усесаюзнай і краявой перыёдыцы: у часопісах "Літаратура ў школе", "Урокі літаратуры", "Сям'я і школа", "Сяброўства народаў", "Савецкая жанчына" (пазней «Мір жанчыны»), «Прырода і чалавек», «Навука і жыццё» і шматлікіх іншых; у цэнтральных газетах: "Настаўніцкая газета", "Праўда", "Гудок" і іншых выданнях. Вікторыя Багінская — лаўрэат пяці літаратурных конкурсаў на лепшы нарыс: Міжнародных (дзве першых і адна трэцяя прэміі), Усесаюзных (першая і трэцяя прэміі).

Грамадская дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Усе сем чалавек сям'і Гурджы, якая жыла ўдалечыні ад Крыму, хаты гутарылі па-крымчакску, ведалі крымчакскія песні, захоўвалі крымчакскія прыказкі і прымаўкі, прыпавесці, падданні, не забывалі звычаі і традыцыі.

На пачатку 1960-х гадоў Багінская адправіла ў Дзяржаўны музей этнаграфіі СССР 12 песень, перакладзеных ёю на рускую мову. Музей прыняў яе ў сябры рады садзейнічання музею.

У 1983 годзе ў газеце «Праўда» выйшаў артыкул В. Багінскай «Прыпадаю да крыніцы», дзе яна ўпершыню распавяла аб сваім народзе і аб неабходнасці захаваць народную творчасць крымчакоў.

Багінская сабрала 100 песень, 230 прыказак, прыпавесцяў, казкі і прымаўкі, пераклала ўсё на рускую мову, але выдаць не атрымоўвалася некалькі дзясяткаў гадоў. У 2003 годзе Багінскай з дапамогай мужа і сыноў атрымалася выдаць за свой кошт 100 асобнікаў зборніка «Народных песень і прыказак крымчакоў». Зборнік раздарылі аматарам фальклору. Кніга занесеная ў каталог Бібліятэкі Кангрэса ЗША.

Багінская пераклала падборкі вершаў Пушкіна і Лермантава на крымчакскую мову.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Вікторыя Багінская піша мініяцюрныя копіі карцін І.К. Айвазоўскага, ілюструе творы пісьменнікаў-фантастаў (А.Н. Талсты, "Аэліта"; А.Р. Бяляеў, "Чалавек-амфібія" і інш.). У літаратурным жанры спецыялізуецца на навукова-фантастычнай паэзіі і навелах ("Кантакт", "Покліч" і г.д.).

Вершы[правіць | правіць зыходнік]

Пераклады[правіць | правіць зыходнік]

  • Народныя песні і прыказкі крымчакоў, Краснадар, 2003 (Библиотека Конгресса США)
  • Сувязь часоў (аб А. Пушкіне, яго праўнуку і перакладах вершаў паэта на крымчакский мова), «Навука і жыццё», 2005, № 6

Артыкулы[правіць | правіць зыходнік]

Перапіска[правіць | правіць зыходнік]

Ілюстрацыі да кніг[правіць | правіць зыходнік]

Песні[правіць | правіць зыходнік]

  • Мала гневу, мала болі (вершы Вікторыі Багинской, музыка і выкананне Ігара Мея). Слухаць

Зноскі

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]