Забельскі дамініканскі калегіум
Забельскі дамініканскі калегіум — адукацыйная ўстанова ў фальварку Забелы каля вёскі Валынцы пры дамініканскім кляштары Св. Юрыя, якая існавала ў 1716—1838 гадах. Заснаваная на сродкі памешчыка Георгія Шчыта.
Пры калегіуме дзейнічаў школьны тэатр, для якога пісалі п'есы выкладчыкі, у тым ліку Каятан Марашэўскі, аўтар славутай «Камедыі».
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
_color_corrected.jpg)
У 1787 годзе ў фундуш калегіума ўваходзіла 5 фальваркаў (550 двароў, 2575 мужчынскіх душ, з даходам 2547 руб. штогод), акрамя таго, манахі атрымлівалі штогод яшчэ 30 руб. (працэнты з капітала) і 75 руб. (царкоўныя даходы)[1].
У 1803 годзе быў пераўтвораны ў павятовае вучылішча ў складзе Віленскай навучальнай акругі, у 1811 — у гімназію. У 1821 годзе ад забельскіх выкладчыкаў у Міністэрства народнай асветы Расіі паступіла прапанова стварыць на базе гімназіі акадэмію з трыма факультэтамі, але спроба аказалася беспаспяховай.
Калектыў выкладчыкаў быў нешматлікім. У 1802 годзе тут працавала толькі шэсць выкладчыкаў і восемдзесят навучэнцаў.
Пры калегіуме дзейнічаў першы ўва Усходняй Еўропе школьны тэатр. Выкладчыкі Міхал Цяцерскі (аўтар п’ес «Доктар па прымусу», «Сапар», «Фемістокл», «Камедыя», «Шлюб, пастаўлены дагары нагамі штучкамі арлекіна» і лібрэта аперэты «Апалон-заканадаўца, або Рэфармаваны Парнас»), Каятан Марашэўскі (аўтар п’ес «Камедыя» і «Свабода ў няволі»), Ігнацы Юрэвіч (аўтар п’ес «Крэз» і «Пышнагольскі») і іншыя былі аўтарамі сцэнічных дыялогаў і твораў розных літаратурных жанраў.
Вядомыя выхадцы[правіць | правіць зыходнік]
- Арцём Вярыга-Дарэўскі (1816—1884) — паэт, драматург, пачынальнік новай беларускай літаратуры;
- Канстанцін Тышкевіч (1806—1868) — археолаг, гісторык, этнограф, фалькларыст.
Зноскі
- ↑ Самусік, А. Забельскі дамініканскі калегіум / А. Самусік // Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Верхнядзвінскага раёна: У 2-х кн. Кн. 1. — Мн.: Паліграфафармленне, 1999. — 528 с.: іл. — С. 49. — ISBN 985-6351-06-5.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. Т. 2. Новая літаратура: другая палова XVIII—XIX стагоддзе / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. І. Мархель, В. А. Чамярыцкі. — 2-е выд. — Мінск: Беларус. навука, 2010. — С. 43—46. — 582 с.