Кілаграм

Кілаграм
Камп'ютарная выява міжнароднага прататыпа кілаграма, побач намалявана цалевая лінейка. Па памерах ён супастаўны з мячом для гольфа, краі маюць фаскі для мінімізацыі зносу матэрыялу.
Кароткая назва	kg
Названа ад	кіла-[d] і грам
Папярэднік	grave[d]
Абазначэнне адзінкі	kg[…], кг, kg, кг, kg, ק"ג, кг, кг, кг, كغ, kg, кг, kg, kg, kq, kg, кг, кг, χγρ, kg і kg
Пераўтварэнні да асноўнай адзінкі СІ	1 кг
Пераўтварэнне ў іншыя адзінкі вымярэння	1 000 грам
Фізічная велічыня	маса
Метад вызначэння	матэматычная формула[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кілаграм
кг, kg
Велічыня	Маса
Сістэма	СІ
Эталон	Ёсць
Асноўная
заўвага
Гл. Прыстаўкі СІ

Кілагра́м (абазначэнне: кг, kg) — адзінка вымярэння масы ў метрычнай сістэме мераў і Міжнароднай сістэме адзінак вымярэння СІ, роўная масе міжнароднага эталона. Скарочанае пазначэнне: бел.: кг, міжн.: kg.

Да 20 мая 2019 года кілаграм заставаўся апошняй адзінкай СІ, якая вызначана пры дапамозе прадмета, які быў выраблены людзмі. Але XXVI Генеральная асамблея па мерам и вагам (13-16 лістапада 2018 года) адобрыла новае азначэнне кілаграма, заснаванае на фіксацыі лічбавага значэння Пастаяннай Планка. Рашэнне ўступіла ў сілу 20 мая 2019 года. Пры гэтым з практычнай кропкі гледжання велічыня кілаграма не змянілась, але існуючы «прататып» (эталон) больш не вызначае кілаграм, а з’яўляецца вельмі дакладнай гірай з патэнцыйна вымяраемай хібнасцю.

Кратныя і дзельныя адзінкі

Найменні кратных і дзельных адзінак масы ад К. ўтвараюць, дадаючы прыстаўкі да слова «грам»:

Кратныя				Дробныя
парадак	назва	абазначэнне		парадак	назва	абазначэнне
101 г	дэкаграм	даг	dag	10−1 г	дэцыграм	дг	dg
10² г	гектаграм	гг	hg	10−2 г	сантыграм	сг	cg
10³ г	кілаграм	кг	kg	10−3 г	міліграм	мг	mg
106 г	мегаграм	Мг	Mg	10−6 г	мікраграм	мкг	µg
109 г	гігаграм	Гг	Gg	10−9 г	нанаграм	нг	ng
1012 г	тэраграм	Тг	Tg	10−12 г	пікаграм	пг	pg
1015 г	петаграм	Пг	Pg	10−15 г	фемтаграм	фг	fg
1018 г	экзаграм	Эг	Eg	10−18 г	атаграм	аг	ag
1021 г	зетаграм	Зг	Zg	10−21 г	зептаграм	зг	zg
1024 г	ётаграм	Іг	Yg	10−24 г	ёктаграм	іг	yg

Заўвагі: замест гектаграма (100 кг) звычайна выкарыстоўваюць адзінку вымярэння «цэнтнер», замест мегаграма (1000 кг) — «тона».

Гісторыя

У метрычнай сістэме мераў (18 ст.) К. быў вызначаны як маса 1 дм3 вады пры тэмпературы яе найбольшай шчыльнасці (4 °С). Эталон К. быў выраблены ў выглядзе цыліндрычнай гіры з плаціны (1799). У 1889 вызначэнне К. было зменена на дзейнае пасёння і ў якасці эталона зацверджаная гіра з плацінаірыдыевага сплаву. Адрозныя адзінкі вымярэння для масы і вагі вызначаныя ў 1901 годзе.

Эталон кілаграма

Да 20 мая 2019 года кілаграм быў адзінай адзінкай СІ, якая вызначалась пры дапамозе прадмета, які быў выраблены людзьмі. Усе астатнія адзінкі вызначалісь з дапамогай фізічных уласцівасцей і законаў.

Эталон быў выраблены ў 1889 годзе, і цяпер існуюць дакладныя афіцыйныя яго копіі, якія выкарыстоўвалісь як нацыянальныя ўзоры кілаграма. Прыкладна раз у 10 гадоў нацыянальныя ўзоры параўноўвалісь з міжнародным. Гэтыя параўнанні паказвалі, што дакладнасць нацыянальных узораў складае прыкладна 2 мкг. З-за таго што яны захоўваюцца ў тых жа самых умовах, няма падстаў лічыць, што міжнародны ўзор больш дакладны. Аднак, па вызначэнню лічылась, што маса міжнароднага ўзору дакладна роўная кілаграму. З-за гэтага любыя змены існуючай масы эталону вялі да змяненняў велічыні кілаграма.

Гл. таксама

• Камень