Люмінафор

Люмiнaфор (ад лац. Lumen - святло і грэч. Phoros - нясучы) — рэчыва, здольнае пераўтвараць энергію, што паглынаецца ім, у светлавое выпраменьванне (люмiнесцэрaваць).

Асноўныя звесткі

Па хімічнай прыродзе люмiнaфоры падзяляюцца на неарганічныя, большасць з якіх адносіцца да крысталафосфараў, і арганічныя. Свячэнне неарганічных люмiнaфораў (крысталафосфараў) абумоўлена ў большасці выпадкаў прысутнасцю пабочных катыёнаў, якія змяшчаюцца ў малых колькасцях (да 0,001 %).

Такія прымесі (актыватары) звычайна з'яўляюцца катыёнамі металаў; напрыклад, свячэнне сульфіда цынку актывуецца катыёнамі медзі. Неарганічныя люмiнафоры ўжываюць у люмінесцэнтных лямпах, электронна-прамянёвых трубках, для вырабу рэнтгенаўскіх экранаў, служаць індыкатарамі радыяцыі і інш. Арганічныя люмiнафоры (люмагены) прымяняюць для вырабу яркіх люмінесцэнтных фарбаў , люмінесцыруючых матэрыялаў, выкарыстоўваюць у адчувальным люмінесцэнтным аналізе ў хіміі, біялогіі, медыцыне і крыміналістыцы.

Фоталюмiнафоры на аснове сульфіда цынку валодаюць недахопамі: няўстойлівыя пры ўльтрафіялетавым апраменьванні, невялікі час і малая яркасць паслясвячэння.

Магчымасці. Некаторыя перавагі і адрозненні пігментаў люмiнафора

• Перыяд паслясвячэння ў 50 разоў большы, чым у звычайнага фосфарэсцэнтнага пігменту, заснаванага на ZnO
• Актывацыя хвалямі рознай даўжыні (200-450 nm), але лепшы вынік атрымліваецца з энергіяй актывацыі вышэй за 350 nm.
• Пачатковая яркасць паслясвячэння як мінімум у 10 разоў даўжэй, чым у радыё-люмінісцэнтных і фоталюмінесцэнтных пігментах.
• Павелічэнне люмінесцэнцыі і паслясвячэння з павелічэннем часу актывацыі.
• Выдатная надвор'евая і светлавая ўстойлівасць.
• Адсутнасць небяспечных для здароўя і радыёактыўных рэчываў.
• Не забруджвае навакольнае асяроддзе і валодае высокай хімічнай стабільнасцю.

Разнавіднасьці

Найбольшае распаўсюджванне атрымалі фоталюмiнафор ы і электролюмiнафор ы.

Гэтыя люмiнафоры ўяўляюць сабой сумесь складанага складу: алюминат стронцыя, актываваны европе, дыспрозій, иттрием. Хімічная формула: (SrAl2O4): Eu, Dy, Y

фоталюмiнафоры на аснове алюминатов інэртным да водных і сольвентным серадах, устойлівыя да розных апраменьвання і валодаюць послесвечением да 28 гадзін. люмiнафоры нетоксичны, пожаровзрывобезопасны, небяспечных радыяктыўных выпраменьванне адсутнічае (параўнальна з фонавымі).

фоталюмiнафор з'яўляецца малоопасным рэчывам па ўздзеянню на арганізм, клас небяспекі па кампанента - 4

Слаба небяспечны прадукт па ўздзеянню на арганізм. Ўздзейнічае ў асноўным на слізістую абалонку верхніх дыхальных шляхоў, не раздражняе здаровую скуру, пры трапленні на пашкоджаную скуру можа выклікаць сухастой, пачырваненне, зуд.

Параўнанне алюминат-стронциевого люмiнафора са звычайнымі фосфоресцентными пігменту

Характарыстыка	Алюминат стронциевый жоўта-зялёны	Алюминат стронциевый блакітны	Звычайныя фосфоресцентные пігменты
Хімічны склад	Sr4Al14O25: Eu, Dy	Sr4Al14O25: Eu, Dy	ZnS: Cu
Колер	Светлы жоўта-зялёны	Больш за светлы чым жоўта-зялёны	Жоўта-зялёны
Колер послесвечения	Зялёны, поўнае адпаведнасць ГОСТ РФ	Блакітны	Зялёны, блакітны, чырвоны, фіялетавы і т. п.
Памер часціц	100-130 мікрон	60-80 мікрон	20-40 мікрон
Энергія ўзбуджэння	200-450 nm	200-450 nm	200-450 nm
Распаўсюджванне даўжыні хвалі (пік)	580 nm	540 nm	530 nm
Яркасць послесвечения 1)	Каля 340 mcd/m2	Каля 300 mcd/m2	20-30 mcd/m2
Згасання послесвечения 2)	Больш 3000 хвілін	Больш 3000 хвілін	Пасля 200 хвілін
Час актывацыі 3)	Каля 20 хвілін	Каля 20 хвілін	Каля 4 хвілін
Светостойкость 4)	Больш за 1000 гадзін	Больш за 1000 гадзін	10-24 гадзін
Хімічная ўстойлівасць	Превосходная (выключаючы ваду)	Превосходная	Разная
Удзельная вага 5)	3,6	3,6	4,1

Заўвагі:

• 1. Яркасць пасля 10 хвілін актывацыі на працягу 5 мін з дапамогай Xe лямпы ў 1000 lux.
• 2. Прамежак часу неабходны для змяншэння яркасьці послесвечения да 0.32 mcd/m2 (мяжа успрымання чалавечага вочы).
• 3. Неабходнае час для насычэння Xe лямпы ў 1000 lux.
• 4. Неабходнае час для пачатку зніжэння послесвечения на 20% пасля асвятлення 300W ртутны лямпай высокага ціску (паскораны тэст на светостойкость).
• 5. У парашкпадобныя форме.

Гл. таксама

• Фоталюмiнафор
• Электролюмiнафор
• Флюорофор
• Выпальванне люмiнафора
• Люмінесцэнтныя фарбы
• Хімічная крыніца святла
• Сцынтылятар

Спасылкі

• Калекцыя рэцэптур люмiнафоров. Архівавана 10 жніўня 2010.