Міхаіл I Асень

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Міхаіл I Асень
балг.: Михаил II Асен
цар Балгарыі
1246 — 1256
Папярэднік Каламан I Асень
Пераемнік Каламан II Асень
Нараджэнне 1238[1]
Смерць 1256
Род Асені
Бацька Іван Асень II[2]
Маці Ірына Камніна Дука[d]
Жонка Ганна Расціслаўна[d]
Дзейнасць манарх
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаіл I А́сень (балг.: Михаил II Асен; каля 1238—1256) — балгарскі цар у 1246—1256. Сын Івана Асеня II ад яго трэцяга шлюбу. Часта называецца як Міхаіл Асень (без указання нумара). У балгарскай гістарыяграфіі[3] называецца як Міхаіл II Асень.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Узыходжанне Міхаіла Асеня на прастол падрыхтавала яго маці Ірына Камніна, якая прыняла ўдзел у змове супраць малалетняга цара Каламана I Асеня. З-за маленства Міхаіла краінай кіраваў рэгенцкі савет на чале з Ірынай Камнінай і царскім шваграм севастакратарам Пятром[4].

У 1246 годзе Іаан III Дука Ватац, нікейскі імператар, вырашыў скарыстацца маленствам Міхаіла Асеня і напаў на балгарскія землі. Яму ўдалося захапіць буйныя гарады Вельбажд, Мелнік, Скоп’е, Сяр, Бат і шэраг іншых. Паводле палажэнняў заключанага ў Тырнаве ў 1247 годзе міру Балгарыя страціла каля траціны сваёй тэрыторыі. Адначасова венгры захапілі балгарскія землі каля Бялграда і Бранічава, пасля чаго венгерскі кіраўнік дадаў да свайго тытула фармулёўку «кароль Балгарыі».

У чэрвені 1253 года Міхаіл Асень II заключыў саюз з Рэспублікай Дуброўнік, накіраваны супраць сербскага караля Стэфана Ураша I. У адпаведнасці з умовамі пагаднення, у выпадку паражэння Сербіі ў вайне з саюзнікамі, яе тэрыторыі трэба было падзяліць паміж пераможцамі. У 1253 годзе балгарскія войскі ўварваліся ў Сербію, але неўзабаве былі вымушаны адступіць. Няўдача ў вайне была шмат у чым абумоўлена смерцю ў 1254 годзе каралевы-маці Ірыны Камнін, што саслабіла пазіцыі Міхаіла ва ўладзе.

У 1254 годзе Міхаіл Асень перайшоў у контрнаступленне супраць знешніх ворагаў. 3 лістапада памёр Іаан III Дука Ватац, і балгарскія войскі падчас уварвання змаглі захапіць Крычым, Цэпіну і Пярперык. Новы нікейскі імператар Феадор II Ласкарыс перакінуў войскі з Малой Азіі на Балканы і вярнуў сабе захопленыя балгарамі гарады.

У канцы 1255 года Міхаіл Асень заключыў мірны дагавор з венграмі, падмацаваўшы яго дынастычным шлюбам з унучкай караля Белы IV і дачкой Расціслава Міхайлавіча, бана Мачвы. Пасля чаго Расціслаў Міхайлавіч набыў вялікі ўплыў пры двары. У тым жа годзе балгарская армія ўвайшла ў Фракію і разбіла нікейцаў каля Дымотыкі. Расціслаў Міхайлавіч узначаліў дэлегацыю паслоў, якія адправіліся ў Рэгіну ў 1254 годзе, аднак без узгаднення з царом заключыў з нікейцамі дагавор, паводле якога балгары вярталі ім усе захопленыя землі без кампенсацыі. Цар адмовіўся прызнаць гэта пагадненне, што прывяло да яго канфрантацыі са знаццю і змовы. У 1256 годзе толькі 17-18-гадовы Міхаіл Асень быў смяротна паранены падчас палявання сваім стрыечным братам Каламанам. Гэта забойства выклікала разлад у Балгарыі і барацьбу за прастол паміж трыма асноўнымі прэтэндэнтамі — Расціславам Міхайлавічам, дэспатам Міцам і баярынам са Скоп’я Канстанцінам Ціхам.

Міхаіл Асень застаўся ў цені магутных гістарычных персанажаў свайго часу. Большую частку свайго кіравання ён заставаўся непаўналетнім і не быў здольны праводзіць самастойную палітыку. Падчас яго кіравання Балгарскае царства ўступіла ў працяглы перыяд міжусобных войнаў.

Сям’я[правіць | правіць зыходнік]

Міхаіл Асень быў жанаты з Ганнай Расціслаўнай[5], дачкой князя Расціслава Міхайлавіча.

Зноскі

  1. ↑ http://genealogy.euweb.cz/balkan/balkan9.html
  2. ↑ Lundy D. R. The Peerage
  3. ↑ Васил Н. Златарски, «История на българската държава през средните векове. Том III. Второ българско царство. България при Асеневци (1187—1280)»
  4. ↑ Константин Иречек, История на българите, Наука и изкуство, 1978, глава XVII. Последни Асеновци, стр. 308
  5. ↑ Павлов, Пл., Търновските царици В. Т.: ДАР-РХ, 2006.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Міхаіл_I_Асень&oldid=4584458"