П’ер Саварн’ян дэ Браза

П’ер Саварн’ян дэ Браза
фр.: Pierre Savorgnan de Brazza
Імя пры нараджэнні	італ.: Pietro Paolo Savorgnan di Brazzà
Род дзейнасці	падарожнік-даследчык, пасяленец
Дата нараджэння	26 студзеня 1852(1852-01-26)
Месца нараджэння	Рым, Папская вобласць[…]
Дата смерці	14 верасня 1905(1905-09-14)[…] (53 гады)
Месца смерці	Дакар, Дакар, вобласць Дакар[d], Сенегал
Месца пахавання	Бразавіль
Грамадзянства	Францыя  Каралеўства Італія  Папская вобласць
Бацька	Ascanio di Brazzà[d]
Альма-матар	ваенна-марская школа[d] (1870) Roman College[d] Lycée privé Sainte-Geneviève[d]
Узнагароды і прэміі	Вялікі залаты медаль за даследаванні[d] (1879)
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Граф П’етра-Паала Саварн’ян дзі Брацца (італ.: Pietro Paolo Savorgnan di Brazzà), на французскі манер П’ер Саварн’ян дэ Браза (фр.: Pierre Paul François Camille Savorgnan de Brazza) (26 студзеня 1852 — 14 верасня 1905) — італа-французскі падарожнік, пачынальнік французскага панавання па верхнім цячэнні Агавэ і на Конга; заснавальнік горада Бразавіль.

Біяграфія

П’етра-Паала Саварн’ян дзі Брацца нарадзіўся ў Рыме ў сям’і фрыўльскіх арыстакратаў (прозвішча Бразза паходзіць ад італьянскай назвы харвацкага вострава Брач). Вучыўся ў езуіцкай калегіі ў Парыжы, з 1868 па 1870 года наведваў Марскую школу ў Брэсце, у 1870 годзе паступіў у французскі флот. У 1875 годзе разам з урачом Ноель-Балэ даследаваў у гандлёва-палітычных адносінах верхняе цячэнне ракі Агавэ. Па заканчэнні гэтага прадпрыемства Браза адкрыў вярхоўі абодвух правых прытокаў Конга, Алімы і Ліконы.

У канцы снежня 1879 года Браза, па даручэнні французскага ўрада і на яго субсідыі, распачаў другое сваё падарожжа і заснаваў станцыю Франсвіль на рацэ Пасэ, недалёка ад упадзення яе ў Агавэ, а 3 верасня 1880 гады станцыю Бразавіль, на правым беразе Конга, прыняў вобласць караля Макока, паміж Лаўсонам і Стэнлі-Пулем, пад абарону Францыі, спусціўся ўніз па Конга і 7 лістапада 1880 года сустрэўся са Стэнлі ў Мдамбі-Мбонга.

Падчас трэцяга свайго падарожжа ў краіны, якія ляжаць па цячэнні Агавэ, і ў Французскае Конга, якое ён распачаў 18 снежня 1880 года са Сен-Марыі-дэ-Габон, ён заснаваў станцыю дэ л’Аліма на вярхоўях гэтай ракі і ў кастрычніку 1881 года з Франсвіля дабраўся да берага паблізу Ланданы.

У першыя месяцы 1882 года Браза вярнуўся ў Францыю і падахвочваў урад і парламент да больш энергічнай дзейнасці ў заходне-экватарыяльнай Афрыцы. У пачатку 1883 года французы, па патрабаванні Браза, занялі ў прыморскай вобласці Лаанга мясцовасць Лаанга і Понтэ-Негра, а 21 красавіка таго ж года Браза, прызначаны ўрадавым камісарам экватарыяльнай Францыі і атрымаўшы субсідыю ў 1 275 000 франкаў, высадзіўся на чале моцнай экспедыцыі у Лібрэвіле, у Габоне.

З Франсвіля ён арганізаваў новую калонію, заключыў трактаты з уладарамі вобласці Агавэ, да 1885 года заснаваў больш за 25 новых станцый на Агаве, Аліме, Куілам-Ніядзі і на ўзбярэжжы Лаанга, даследаваў «экватарыяльную Францыю» у геалагічным, біялагічным і антрапалагічным плане, у 1886 годзе атрымаў званне генеральнага камісара Французскага Конга. Незадоўга да смерці ездзіў у Конга для праверкі чутак пра жорсткае абыходжанне каланізатараў з тубыльцамі.

У 2006 годзе парэшткі графа дэ Браза былі перанесены з Алжыра ў спецыяльна пабудаваны для іх маўзалей у Бразавіле.