Садамія
Садамі́я (ад фр.: sodomie), садо́мскі грэх — гістарычны тэрмін, гіперонім для абазначэння розных формаў сексуальных паводзін, што ацэньваюцца як дэвіянтныя, які мае багаслоўскую і прававую афарбоўку.[1] Паняцце садаміі ў розных тлумачэннях уключае разнастайныя праявы сексуальнасці, не звязаныя з магчымасцю зачацця новага жыцця: мастурбацыю, гомасексуальныя кантакты, адрозныя ад вагінальнага палавога акту гетэрасексуальныя практыкі (напрыклад, аральныя і анальныя кантакты), сексуальныя кантакты з жывёламі і інш.[2][3][1][4][5] У некаторых юрыдычных сістэмах пад садаміяй разумеліся ці разумеюцца любыя «ненатуральныя» сексуальныя кантакты ці парафіліі[4][5], праміскуітэт[5] і кровазмяшанне[6]. Тэрмін узыходзіць да біблейскага апавядання пра гібель Садома і Гаморы[4] і ўведзены ў XI стагоддзі тэолагам Пітэрам Дэм'енам.[7]
Гісторыя тэрміна[правіць | правіць зыходнік]
У сярэдневяковай тэалогіі пад паняцце садаміі траплялі любыя формы «нелегітымных» сексуальных паводзін, у тым ліку і гетэрасексуальныя анальныя палавыя кантакты і сексуальныя адносіны паміж хрысціянінам і яўрэйкай[8]. У прыватнасці, вядомы выпадак, калі ў Парыжы мужчына быў асуджаны за садамію з прычыны яго сувязі з яўрэйкай, бо, паводле меркавання суда, савакупленне з яўрэйкай — тое ж самае, што савакупленне з сабакам[9]. У познім Сярэднявеччы акцэнт зрушыўся ў бок гомасексуальных кантактаў паміж мужчынамі[8].
У перыяд VI—XI стст. у той жа Заходняй і Цэнтральнай Еўропе тэрмінам «садамія» пазначаліся любыя забароненыя сексуальныя зносіны, нават пазашлюбная гетэрасексуальная любоўная сувязь паміж мужчынам і жанчынай у рэлігійным жыцці, а таксама да ўсіх «што нашчадства не даюць», і некаторых патэнцыйна рэпрадуктыўных сексуальных актаў. Гэта значыць аральнага, анальнага атрымання палавога задавальнення, палавых гульняў і самазадавальнення. Але і такое ўжыванне тэрміна «садамія» таксама няправільнае, нягледзячы на гістарычны прэцэдэнт.
Толькі з 1215 года (даты стварэння адмысловага царкоўнага суда каталіцкай царквы, вядомага як «Інквізіцыя») тэрмінам «садамія» стала пазначацца педэрастыя, што было таксама звязана з судовымі працэсамі над рыцарамі ваеннага ордэна Тампліераў[10][11].
Варта адзначыць, што ў Бібліі, а менавіта ў кнізе Быццё няма прамых указанняў на тое, што «садамія» ёсць педэрастыя, аднак садамляне запатрабавалі, каб Лот вывеў двух мужчын, якія спыніліся ў яго на начлег, для сексуальнай сувязі з імі. Гэтак жа ў Бібліі гаворыцца пра тое, што Садом і Гамора былі знішчаны ў пакаранне за празмерна грэшных жыхароў гэтых гарадоў.
Ва Усходняй Еўропе тэрміны «садамія» і «садаміт», уваходзяць ва ўжытак толькі ў сярэдзіне XIX стагоддзя, дзе імі пазначаліся педэрастыя і педэраст, адпаведна. У такім значэнні, магчыма, гэтыя тэрміны ўжываліся і ў Грузіі, якая была ў той час у складзе Расійскай імперыі. А вось даных на карысць гіпотэзы аб выкарыстанні тэрміна «садамія» для абазначэння педэрастыі ў Візантыі няма наогул.
Сучаснае значэнне[правіць | правіць зыходнік]
У наш час пад садаміяй разумеюцца, у першую чаргу, анальныя сексуальныя кантакты і сексуальныя кантакты з жывёламі.[4][5][12][13] Некаторыя слоўнікі атаясамляюць садамію выключна са скаталожніцтвам[14][15] ці, наадварот, толькі з анальным сексам. У іншых выпадках пад садаміяй маецца на ўвазе любы гомасексуальны кантакт, у першую чаргу — анальныя зносіны.[16]
Варта адзначыць, што ўжыванне тэрміна «садамія» ў розных мовах можа моцна адрознівацца. Калі ў раманскіх мовах пераважае значэнне аднаполага анальнага сексуальнага кантакту, то, напрыклад, у сучаснай нямецкай мове асноўным значэннем садаміі з'яўляюцца сексуальныя кантакты з жывёламі.[17] У прыватнасці, нямецкі слоўнік «Дудэн», які задае стандарты нямецкай мовы, адзначае, што ў сучаснай нямецкай мове тэрмін «садамія» ўжываецца толькі для абазначэння сексуальных кантактаў з жывёламі, аднак указвае гомасексуальнасць як састарэлае значэнне гэтага тэрміна.[18]
У ЗША пад садаміяй разумеецца любое анальнае ці аральнае пранікненне як з асобай свайго, так і з асобай процілеглага полу.[19][20] У англамоўных краінах маюцца два розныя тэрміны (sodomy і buggery), якія могуць быць перакладзены як «садамія».[21].
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
- Тэрміналогія для абазначэння гомасексуальнасці
- Законы супраць садаміі
- Садомскае самазадавальненне нявіннай дзевы
- Сало, або 120 дзён Садома
Зноскі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ а б Geschlecht als Tabu. — Bilefeld: transcript Verlag, 2008. — S. 147
- ↑ Кон 2003, с. 10.
- ↑ Reinle 2007, с. 166-167.
- ↑ а б в г Содомия // Оксфордский толковый словарь по психологии / Под ред. А.Ребера
- ↑ а б в г Содомия // Жмуров В. А. Большая энциклопедия по психиатрии, 2-е изд., 2012
- ↑ Содомия // Беловинский Л. В. Энциклопедический словарь российской жизни и истории: XVIII — начало XX в. — Москва, 2003
- ↑ Homosexuality and Religion: An Encyclopedia / Siker, Jeffrey S. editor. — Greenwood Publishing Group, 2007. — P. 10. — 258 p. — ISBN 0313330883, 9780313330889.
- ↑ а б Geschlechtergeschichte und Allgemeine Geschichte: Herausforderungen und Perspektiven. — Wallstein-Verlag, 1998. — S. 185. — 239 S.
- ↑ Nationalsozialistischer Terror gegen Homosexuelle: verdrängt und ungesühnt (ням.) / Burkhard Jellonnek, Rüdiger Lautmann (Hrsg.). — Paderborn: Ferdinand Schöningh Verlag, 2002. — S. 98. — 428 S. — ISBN 3-506-74204-3.
- ↑ Lenta.ru: Из жизни: 700 лет спустя
- ↑ История ордена тамплиеров — ТАМПЛИЕРЫ И СОДОМИЯ Архівавана 13 лістапада 2013.
- ↑ Садамія // Оксфардскі тлумачальны слоўнік агульнай медыцыны, 2002
- ↑ Содомский грех // Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка / Чудинов А. Н., 1910
- ↑ Содомия // Каталымов Л. Л. Словарь по сексологии, 2007
- ↑ Содомский грех // Кожевников А. Ю. Большой сининимический словарь русского языка, — Санкт-Петербург, 2003
- ↑ С. Гренз, Д. Смит. Христианская этика: Карманный словарь. — Александрия: «Ездра», 2006. — С. 116.
- ↑ Die romanischen Sprachen und die Kirchen, Gunter Narr Verlag Tübingen, 1990. — S. 36.
- ↑ Sodomie // Duden Online (ням.)
- ↑ Karin Kabbert. Gleichstellung — Zu Befehl!, — Frankfurt/M: Campus-Verlag, 2007. — S. 109, 123.
- ↑ sodomy — 1. anal or oral copulation with a member of the same sex.; 2. enforced anal or oral copulation with a member of the opposite sex.; 3. bestiality (def. 4). // Random House Kernerman Webster’s College Dictionary — K Dictionaries Ltd, 2010
- ↑ buggery — anal intercourse between a man and another man, a woman, or an animal. Compare sodomy. // Collins English Dictionary — Complete and Unabridged. HarperCollins, 2003
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Кон И. С. Лунный свет на заре. Лики и маски однополой любви. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Олимп, ACT, 2003. — 576 с. — ISBN 5-17-015194-2, ISBN 5-8195-0836-X.
- Christine Reinle. Das mittelalterliche Sodomiedelikt // Rechtsverständnis und Konfliktbewältigung (ням.) / Stefan Esders (Hg.). — Köln: Böhlau Verlag GmbH, 2007. — S. 165-. — 427 S. — ISBN 978-3-412-20046-6.
- Christian Schäfer. Widernatürlicher Unzucht (§§ 175, 175a, 175b, 182 a.F. StGB) (ням.). — Berlin: BWV, 2006. — S. 38-45. — 359 S. — (Juristische Zeitgeschichte). — ISBN 3-8305-1241-4.
- BVerfG, Urteil vom 10. Mai 1957(ням.) // Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts. — № 6. — S. 389-443. Архівавана з першакрыніцы 9 ліпеня 2011.
- Robert Purks Maccubbin (Ed.), Tis Nature’s Fault: Unauthorized Sexuality During the Enlightenment (Cambridge University Press, 1988)
- Mark D. Jordan, The Invention of Sodomy in Christian Theology (Chicago: University of Chicago Press, 1998).
- Richard B. Hays (2004), The Moral Vision of the New Testament (London: Continuum). pg. 381
- John Boswell, Christianity, Social Tolerance, and Homosexuality (University of Chicago Press; 8th Edition. edition, 2005).
- Louis Crompton, Homosexuality and Civilization (Belknap Press, 2003)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Законы адносна садаміі па ўсім свеце Архівавана 7 кастрычніка 2008. (англ.)
- Sodomy by Prof. Eugene F. Rice Архівавана 4 ліпеня 2008. (англ.)
- Альянс у падтрымку садаміі (англ.)