Хрысціна Гіленштэрна

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Хрысціна Нільсдотэр Гіленштэрна
Род дзейнасці палітык
Дата нараджэння 1494(1494)
Дата смерці 5 студзеня 1559
Месца смерці Замок Хёрнінгсхольм, Стакгольм
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Nils Eriksson[d]
Маці Sigrid Eskilsdotter[d]
Муж Стэн Стурэ Малодшы
Дзеці Svante Stensson Sture[d], Nils Stensson Sture[d], Gustav Johansson[d] і Gustaf Sture[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Хрысціна Нільсдотэр Гіленштэрна (швед. Kristina Nilsdotter (Gyllenstierna) (1494 — 5 студзеня 1559, Замок Хёрнінгсхольм, Стакгольм, Швецыя) — шведская арыстакратка і нацыянальная гераіня. Была замужам за шведскім рэгентам Стэн Стурэ Малодшым. Узначальвала шведскі супраціў супраць караля Даніі Крысціяна II пасля смерці мужа.

Сучасная статуя Хрысціны Гіленштэрны як абаронцы Стакгольма ў Каралеўскім палацы

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Хрысціна была дачкой Нільса Гіленштэрна, члена Нацыянальнай рады. Была заручаная з Нільсам Геддай, аднак ён памёр у 1508 годзе. У 1511 годзе выйшла замуж за Стэна Стурэ Малодшага, абранага рэгентам Швецыі ў наступным годзе. Яна становіцца дэ-факта рэгентам Швецыі і прымае ўдзел ў Нацыянальнай радзе, дзе дэманструе сваё майстэрства як палітыка. У 1520 годзе на Швецыю нападае кароль Даніі Крысціян II, з якім паспяхова ваяваў яе муж. Але Стэн Стурэ Малодшы у гэтым жа годзе памірае на возеры Меларэн, адыходзячы параненым пасля паражэння ў бітве з Крысціянам II на лёдзе возера Осунд, зусім яшчэ маладым.

Шведскі народ пазбавіўся свайго выбітнага правадыра, і ніхто не мог замяніць яго. Праз некаторы час асобныя прадстаўнікі шведскай царквы і арыстакратыі пачалі шукаць спосабы прымірыцца з датчанамі. Дзяржаўная Рада пагадзілася прызнаць Крысціяна II кіраўніком Швецыі. Неўзабаве было заключана перамір’е, дацкае камандаванне выказала перакананне, што Крысціян II будзе міласэрны да сваіх новых васалаў і аддасць перавагу канстытуцыйнаму вобрау кіравання. Аднак супраціў шведаў яшчэ не быў канчаткова зламаны.

Хрысціна Нільсдотэр Гіленштэрна (1494—1559), скульптура 16 стагоддзя ля алтара Вестэраўскага кафедральнага сабора

Пасля смерці свайго мужа, 26-гадовая Хрысціна ў Стакгольме працягвала супраціўляцца сілам караля Крысціяна II з лютага па сакавік 1520 года.

З астатнімі вернымі ёй прыхільнікамі яна, заручыўшыся падтрымкай Польшчы і вольнага горада Данцыга, пачала лютую і безнадзейную барацьбу. Жыхары Стакгольма, натхнёныя яе патрыятызмам, утрымлівалі горад, а самой Хрысціне нават удалося адолець датчан у адной з бітваў. У выніку войскі праціўнікаў сустрэліся ў раёне Упсалы 6 сакавіка 1520-га года. Жорсткае бітва доўжылася некалькі гадзін без якой-небудзь перавагі, У рэшце рэшт, ратнікі Хрысціны не вытрымалі, завагаліся і былі разбітыя. Аднак сама ваяўніца ацалела і яшчэ цэлае лета 1520 — га года атрады сялянскіх апалчэнцаў нападалі на дацкія войскі. У траўні 1520-га года да берагоў Швецыі падышоў дацкі флот і Стакгольм апынуўся абложаным з сушы і з мора.

У канцы лета Крысціна была вымушана капітуляваць. Аднак адбылося гэта толькі пасля таго, як дацкі кароль падпісаў шэраг прапанаваных яму ўмоў, а менавіта: поўную амністыю для прыхільнікаў яе мужа Стурэ, пацверджанне уладанняў яго сям’і і падпарадкаванне караля пастановам Дзяржаўнай Рады. Аднак, па рашэнні Крысціяна II а дванаццаць гадзін ночы над свецкімі і духоўнымі асобамі, калі-небудзь заўважанымі ў ліку прыхільнікаў Стурэ, пачаліся пакаранні. Першымі на цэнтральнай гарадской плошчы абезгаловілі біскупаў Скару і Стронгнэса. За імі рушылі ўслед чатырнаццаць дваран, тры бургамістра, чатырнаццаць членаў гарадскога савета — усе выбітныя грамадзяне Швецыі. Затым перайшлі да найнізкага дваранству і простым гараджанам Стакгольма. Маёмасць пакараных была канфіскавана на карысць манарха. Пакарання не спыняліся ўвесь наступны дзень, рэкі крыві сцякалі ад плошчы Стуртор’ет па вуліцах. Усяго па розных крыніцах было забойства, абезгалоўлена і павешана каля сотні чалавек. Аднак Крысціяну II гэтага здалося недастаткова. Расправіўшыся з жывымі, ён прыняў рашэнне выкапаць з зямлі трупы сцяна Стурэ Малодшага і яго дзіцяці. У вялікую суботу ў Паўднёвым прадмесці быў разведзены велізарны вогнішча, у які пабрасалі усе мёртвыя целы, уключаючы астанкі Стурэ. Масавае забойства людзей увайшло ў гісторыю як Stockholm Blodbath («Стакгольмская крывавая лазня»), а Крысціяна II з тых часоў завуць у Швецыі няйначай як «тыранам».

Хрысціна Геленштэрна пазбегла сумнай долі сваіх таварышаў, яна была абвешчаная «мёртвай пры жыцці» і навечна заточаная ў вязніцы. Пасля чаго знаходзілася ў турме ў Стакгольмскім замку да лістапада 1521 года, а ў далейшым — у Даніі.


Бліжэйшым сваяком Крысціны з’яўляўся Густаў Эрыксан Ваза, які быў тады дваранінам і які ў 1518-ым годзе быў аддадзены Крысціяну II у якасці закладніка, а затым падманам вывезены ў Данію, адкуль збег, а пасля аднавіў шведскую карону. Удава Стурэ яму прыходзілася цёткай па мацярынскай лініі. Акрамя таго дынастыя Вазаў складалася ў сваяцтве з сям’ёй Стурэ.

Пасля аднаўлення шведскай кароны Густавам I Вазай у 1521 годзе, яна была вызвалена ў 1524 годзе з турмы і вярнулася ў Швецыю. Яна знаходзіцца ў добрых адносінах з новым каралём, аднак палітычная роля сям’і Стурэ была скончана. Хрысціна выйшла замуж за Юхана Турэсана з Ліндхолна, які таксама з’яўляўся членам Нацыянальнай рады. Хрысціна памерла у студзені 1559 года.

Сям’я[правіць | правіць зыходнік]

Ад першага шлюбу са Свенам Стурэ ў яе было шасцёра дзяцей: Нільс (1516—1528), Іліана (1514), Магдалена (1516—1521), Свантэ (1517—1567), Ганна (1518) і Густаў (1520—1520). Ад другога шлюбу з Юханам Туресанам ў яе быў сын Густаў (1531—1566).

Зноскі

  1. Kristina Nilsdotter Gyllenstierna Праверана 27 красавіка 2018.