Шаць
| Шаць | |
|---|---|
 Шаць у Шацку | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 35 км |
| Басейн | 293 км² |
| Расход вады | 1,82 м³/с (у вусці) |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Каардынаты | 53°30′14″ пн. ш. 27°28′48″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Пціч |
| • Вышыня | 161,8[1] м |
| • Каардынаты | 53°23′59″ пн. ш. 27°51′03″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Пціч → Прыпяць → Дняпро → Чорнае мора |
|
|
|
| Краіна | |
| Рэгіён | Мінская вобласць |
   |
|
 выток вусце |
|
|
— выток, — вусце |
|
Шаць[2], Шача, Шачка — рака на тэрыторыі Уздзенскага і Пухавіцкага раёнаў Мінскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Пціч (басейн Прыпяці).
Назва[правіць | правіць зыходнік]
Назва балцкага паходжання.
Гідранімічныя аналагі — літоўскія рачныя назвы Šata (Šatė), Šačia, Šat-upis, таксама Šėta, Šatrija[3]. Адпаведнікі на ўсходзе старабалцкай тэрыторыі — балцкія рачныя назвы Шат, Шача (адпаведна, у Тульскай і Разанскай абласцях цяперашняй Расіі, у басейне Волгі). Таго ж паходжання, імаверна, і тапонім Шацк на Валыні (каля возера з яцвяжскай назвай Свіцязь), утвораны так жа сама, як і Шацк на Шаці.
Корань Šat- у літоўскім šatra(s) «дубец, галінка, доўгая тонкая жэрдзь», šatrus «шпаркі, увішны, гарэзлівы», *šatas «свавольнік, гарэза» (> šatija «банда»), šėtoti «бушаваць, ятрыцца».
У назве Шаць семантыка звілістасці, «гнуткасці» рэчышча, як і ў літоўскай рачной назве Žagaris (ад žagaras «дубец»)[4], у нярэдкіх рачных назвах тыпу Жэрдзь.
Гідраграфія[правіць | правіць зыходнік]
Даўжыня ракі 35 км, з іх 19 км на тэрыторыі Пухавіцкага раёна[5]. Плошча вадазбору 293 км². Сярэдні расход вады ў вусці складае 1,82[2] м³/с. Берагі нізкія і стромкія.
Выток каля вёскі Целякова (у напрамку на ўсход ад вёскі Карпілаўка[5]). Упадае ў Шаць за 2 км на ўсход ад вёскі Лучкі (Пухавіцкі раён).
Рэчышча Шаці моцна звілістае, каналізаванае ў верхнім і ніжнім цячэнні. Шырыня рэчышча складае 1—3,5 м.
Асноўны прыток — Кавалёўка[5] (злева). Каля аграгарадка Шацк на рацэ плаціна і вадасховішча.
Зноскі
- ↑ Ліст карты N-35-92. Выданне 1979 г. (руск.)
- ↑ а б ЭПБ 1986.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 326—327.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 396.
- ↑ а б в Общая характеристика речной сети Минской области (в разрезе районов) // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» (руск.)
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Шаць // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — С. 398. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
- Шаць // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 375. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Минская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2009. — С. 26—27. — 60 с. — 20 000 экз. — ISBN 978-985-508-174-7. (руск.)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Общая характеристика речной сети Минской области (в разрезе районов) // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» (руск.)
- Основные характеристики речных бассейнов (с площадью водосбора более 200 кв. км) Минской области // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» (руск.)
- Шаць на Яндэкс. Картах