Вільгельм Кубэ

Вільгельм Кубэ
Вільгельм Кубэ
	ням.: Wilhelm Kube
Нараджэнне	13 лістапада 1887; Глогаў, правінцыя Сілезія, каралеўства Прусія, Германская імперыя;
Смерць	22 верасня 1943 (55 гадоў); Мінск, Генеральная акруга Беларусь, Рэйхскамісарыят Остланд;
Месца пахавання	Friedhof Lankwitz[d];
Імя пры нараджэнні	ням.: Wilhelm Richard Paul Kube
Веравызнанне	Евангелічная царква Германіі[d]
Партыя	Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя; Нямецкая нацыянальная народная партыя; Нямецкая народная партыя свабоды[d]; Вялікагерманскі нацыянал-сацыялістычны вызваленчы рух[d]; Нямецкая кансерватыўная партыя;
Член у	СС; Kyffhäuserbund[d];
Адукацыя	HU Berlin;
Дзейнасць	палітык, салдат
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	палітыка, палітычная партыя і армія
Прыналежнасць	Трэці рэйх
Бітвы	Другая сусветная вайна;
	Крыж «Ваенных заслуг» 1 ступені
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вільге́льм Ку́бэ (ням.: Wilhelm Kube; 13 лістапада 1887, Глогуў-на-Одэры (цяпер Польшча) — 22 верасня 1943, Мінск) — нямецкі палітычны дзеяч, генеральны камісар Генеральнай Акругі Беларусь Рэйхскамісарыяту Остланд (1941—1943).

Скончыў гуманітарную гімназію «Цум граўэн клостэр» у Берліне. У 1908-1912 гадах вывучаў гісторыю і навуку аб дзяржаве ў Берлінскім ўніверсітэце. Сябар Акадэміі Нямецкага Права, эксперт па старажытнай гісторыі (1930-я).

У палітыцы[правіць | правіць зыходнік]

Адзін з заснавальнікаў Нямецкага нацыянальнага саюзу студэнтаў, яго кіраўнік (1911—1914). Сябар Нямецкай сацыяльнай партыі (1911—1913), Нямецкай кансерватыўнай партыі (1913—1918), рэдактар розных партыйных газет. У Нямецкай нацыянальнай народнай партыі (1919—1923), генеральны сакратар брэслаўскай (1919), потым берлінскай (1920) арганізацыі. Адзін з заснавальнікаў (разам з членамі тады забароненай НСДАП) Нямецкай сацыялістычнай партыі свабоды (1923), дэпутат Рэйхстагу (1924), праваднік поглядаў НСДАП. Член Нямецкай нацыянал-сацыялістычнай рабочай партыі (НСДАП) з 1.12.1927. Гауляйтэр партыйнай акругі Остмарк (1928?), актыўны і паспяховы дзеяч на гэтых землях на карысць НСДАП. Дэпутат прускага Ландтагу (май 1928), кіраўнік фракцыі нацыянал-сацыялістаў, паспяховы палітычны дзеяч, значна спрычыніўся ў гэтай ролі да будучай перамогі НСДАП^[3]. Пасля перамогі НСДАП, обер-прэзідэнт Берліна і Брандэнбургу (25.3.1933), гауляйтэр партыйнай акругі Курмарк (1.6.1933). Дэпутат Рэйхстагу, дзяржаўны саветнік у Прусіі (1933—1936). У 1936—1941 не граў актыўнай ролі ў палітычным жыцці Германіі (гл. Эпізод з ананімным лістом), але заставаўся членам НСДАП, дэпутатам Рэйхстагу і гауляйтэрам. Генеральны камісар нямецкай грамадзянскай адміністрацыі^[4] ў Генеральным Камісарыяце Беларусь (1941—1943). Загінуў ад падкладзенай бомбы.

Гібель Кубэ[правіць | правіць зыходнік]

Традыцыйны ў савецкай гістарыяграфіі погляд на арганізацыю бомбавага замаху на Кубэ прыпісвае ініцыятыву і падрыхтоўку камандаванню партызанскага атрада «Дзіма», а непасрэднае выкананне Алене Мазанік і Марыі Осіпавай.

Аднак, існуе меркаванне, што выступіць арганізатарамі замаху мелі повад (востры палітычны канфлікт СС і Кубэ) і магчымасць высокія сілы ў СС, магчыма, з ініцыятывы Гімлера.

Погляды[правіць | правіць зыходнік]

Антысемітызм[правіць | правіць зыходнік]

Кубэ лічыўся перакананым антысемітам, нават адным з тэарэтыкаў антысемітызму.

Аднак, з невядомых прычын у красавіку 1936 ён выслаў ананімны ліст да галоўнага суддзі НСДАП рэйхсляйтэра Вальтэра Буха, абвінавачваючы таго ў пераследаванні яўрэяў, адначасова паказваючы на яўрэйскае паходжанне жонкі апошняга. Пасля выкрыцця аўтарства і ў сувязі з высокапастаўленым сваяцтвам Буха (зяць Буха — Борман), Кубэ быў вымушаны пакінуць усе дзяржаўныя і партыйныя пасады, і толькі дзякуючы актыўнаму заступніцтву Гітлера захаваў сваё членства ў НСДАП.

Падчас дзейнасці як кіраўніка нямецкай грамадзянскай адміністрацыі ў Беларусі выступамі супраць нечалавечага трактавання мясцовага насельніцтва (у т.л. яўрэяў) атрымаў ад палітычных апанентаў ярлык «любца яўрэяў».

Беларускае пытанне[правіць | правіць зыходнік]

Пад кіраўніцтвам Кубэ на акупаваных беларускіх землях праводзілася палітыка г.зв. «вайсрутэнізацыі» — спрыяння беларускаму нацыянальнаму развіццю пад нямецкім кіраўніцтвам і кантролем.

Канфлікт з СС[правіць | правіць зыходнік]

Падтрымка К. беларускага нацыянальнага руху, хоць і падкантрольнага нямецкай адміністрацыі, выклікала рэзкае незадавальненне і процідзеянне іншых палітычных сіл Германіі, найперш СС (Гімлер). Да яшчэ больш рэзкага палітычнага канфлікту прывялі сістэматычныя выступы К. супраць нечалавечай дзейнасці СС і паліцыі ў Беларусі супраць мясцовага насельніцтва. Палітычны поспех у канфлікце некалькі разоў хіліўся на той ці іншы бок, але канчатковага развязання канфлікт не меў да самай гібелі К.

Ацэнкі[правіць | правіць зыходнік]

Асоба і дзейнасць К. прыцягнулі да сябе самыя палярныя ацэнкі.

Фармальна, паводле арг. структуры Генеральнага камісарыяту, К. падлягалі ўсе сілы СС і паліцыі на падуладнай яму тэрыторыі, а значыць, К. быў саўдзельнікам іх злачынстваў. Але паводле каманднай структуры СС, камандаваць войскам СС мог толькі рэйхсфюрэр, і, рэальна, сілы СС дзейнічалі незалежна, і непасрэднай віны К. у нацысцкіх злачынствах няма.

Больш таго, як адзначае Райтлінгер^[5] менавіта пазіцыя і дзейнасць К., хоць і малаэфектыўныя, пэўны час фактычна стрымлівалі вынішчэнне яўрэяў у Беларусі.

У Германіі[правіць | правіць зыходнік]

Сярод сваіх таварышаў па нацысцкай партыі К. карыстаўся моцнай падтрымкай Гітлера, але, напр., Гімлер, пасля смерці К., выказаўся, што «толькі смерць уратавала таго ад канцлагеру».

У СССР[правіць | правіць зыходнік]

К. актыўна падтрымліваў ідэю самастойнай беларускай дзяржаўнасці і аб'ектыўна паспрыяў развіццю беларускай нацыянальнай свядомасці. Менавіта гэтым ён заслужыў адназначна негатыўную ацэнку савецкай, а за ёй і афіцыйнай беларускай гістарыяграфіі^[5].

У беларускай эмігранцкай гістарыяграфіі ацэнак дзейнасці К. пазбягалі, відавочна, дзеля лепшага, у параўнанні, выгляду дзейнасці Р. Астроўскага^[5].

Зноскі

↑ ^а ^б ^в (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123154300"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ Наогул, дзейнасць у гэты перыяд заслужыла Кубэ ўдзячнасць і моцную падтрымку Гітлера ў шэрагу будучых эпізодаў.
↑ Прызначэнне Кубэ пасля пяці гадоў палітычнага нябыту на важную пасаду, хоць і мела за сабой моцную падтрымку Гітлера, але выклікала здзіўленне і шматлікія пярэчанні многіх у кіравальных колах Германіі.
↑ ^а ^б ^в Туронак, С.119.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

(Туронак) Jerzy Turonek. Bialorus pod okupacja niemiecka. «WERS», Warszawa—Wroclaw, 1989. 186 s.

[_d1e34ed21b954b87-1] а ^б ^в (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123154300"></a>

[_033495c6053bf66f-2] а ^б ^в ^г ^д ^е Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[3] Наогул, дзейнасць у гэты перыяд заслужыла Кубэ ўдзячнасць і моцную падтрымку Гітлера ў шэрагу будучых эпізодаў.

[4] Прызначэнне Кубэ пасля пяці гадоў палітычнага нябыту на важную пасаду, хоць і мела за сабой моцную падтрымку Гітлера, але выклікала здзіўленне і шматлікія пярэчанні многіх у кіравальных колах Германіі.

[Туронак,_С.119-5] а ^б ^в Туронак, С.119.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]