Гаагская канферэнцыя круглага стала

На сесіі Канферэнцыі

Гаагская канферэнцыя круглага стала (23 жніўня — 2 лістапада 1949 года) — канферэнцыя ў Гаазе, якая прывяла да стварэння адзінай незалежнай інданезійскай дзяржавы.

Перадгісторыя

Увесну 1942 года Нідэрландская Ост-Індыя была захоплена Японіяй. У гады японскай акупацыі інданезійскія нацыяналісты за кошт супрацы з японскімі акупацыйнымі ўладамі здолелі закласці асновы будучай незалежнай дзяржавы, і пасля капітуляцыі Японіі, пакуль нідэрландская адміністрацыя яшчэ не вярнулася, 17 жніўня 1945 года была абвешчана незалежнасць Інданезіі. Нідэрландскія ўлады, якія вярнуліся, паспрабавалі аднавіць даваеннае статус-кво, і пачалася вайна за незалежнасць Інданезіі. Увосень 1946 года бакі паспрабавалі вырашыць справу мірам і склалі Лінгаджацкае пагадненне, але ўлетку 1947 года Нідэрланды дэнансавалі яе, і вайна аднавілася. Не ўсе інданезійцы падтрымвалі лідараў Рэспублікі Інданезія, і таму нідэрландскім уладам атрымалася дамовіцца з некаторымі мясцовымі сіламі пра стварэнне шэрага лаяльных да Нідэрландаў дзяржаўных утварэнняў. Пад эгідай ААН зімой 1947—1948 гадоў было складзена Рэнвільскае пагадненне, якая агадвае ўтварэнне ў Інданезіі федэратыўнай дзяржавы, у якой Рэспубліка Інданезія была б адным са штатаў. Аднак у 1948 годзе Нідэрланды, вырашыўшы скарыстацца ўнутранай інданезійскай бязладзіцай, паспрабавалі вырашыць справу сілай і аднавілі вайну. Аднак інданезійскія партызаны вымусілі нідэрландцаў замкнуцца ў гарадах, і ціск ААН на міжнародным роўні вымусіў Нідэрланды вярнуцца да загадзя ўзгодненага плана. Пагаднення Рума — Ван Роена ўдакладнілі канкрэтыку ўдзелу Рэспублікі Інданезія ў будучых перамовах. Пад канец ліпеня — пачатку жніўня ў Джак'якарце адбыліся дзве інданезійскія канферэнцыі, на якіх прадстаўнікі Рэспублікі Інданезія і іншых інданезійскіх дзяржаўных утварэнняў узгаднілі свае пазіцыі на будучых перамовах у Гаазе.

Канферэнцыя

На канферэнцыі ў Гаазе бралі ўдзел прадстаўнікі Рэспублікі Інданезія, Нідэрландаў і Федэральнай кансультацыйнай асамблеі (якая прадстаўляла розныя дзяржавы, створаныя ў Інданезіі нідэрландцамі). У выніку канферэнцыі быў выпрацаваны шэраг дакументаў — Хартыю пра перадачу суверэнітэту, пагадненні па сацыяльных, эканамічных і ваенным пытанням, і т.п. Аднак два пытанні сталі каменем спатыкнення. Першым з праблемных пытанняў аказалася пытанне пра абавязкі нідэрландскай каланіяльнай адміністрацыі. Кожны з бакоў прадставіў сваю аргументацыю і разлікі наконт таго, ці павінна будучая інданезійская дзяржава несці адказнасць па абавязках, зробленым каланіяльнай адміністрацыяй пасля таго, як яна капітулявала перад японцамі ў 1942 годзе, у прыватнасці інданезійцы не разумелі, чаму яны павінны сплачваць нідэрландскую вайну супраць іх саміх. У канцы-канцоў, пад ціскам некаторых прадстаўнікоў з камісіі ААН, інданезійскі бок усвядоміў, што ўзяцце на сябе частцы абавязкаў стане патрэбнай платай за перадачу суверэнітэту. 24 кастрычніка інданезійскі бок пагадзіўся ўзяць абавязанне па выплаце абавязку нідэрландскай каланіяльнай адміністрацыі ў аб'ёме каля 4,3 мільярда гульдэнаў.

Другім пытаннем, што завяло перамовы ў тупік, стала пытанне пра тое, ці павінна ўвайсці ў склад Інданезіі заходняя частка вострава Новая Гвінея. Інданезійскі бок лічыў, што ў склад Інданезіі павінна ўвайсці ўся тэрыторыя былой Нідэрландскай Ост-Індыі, нідэрландскі ж бок сцвярджаў, што Заходняя Новая Гвінея этнічна ніяк не злучана з астатнім архіпелагам. У выніку, 1 лістапада было вырашана, што пытанне пра статус Заходняй Новай Гвінеі павінна быць урэгулявана паміж Інданезіяй і Нідэрландамі цягам года пасля перадачы суверэнітэту.

Вынікі і наступствы

Ёхан Хенрык ван Марсевен, Султан Хамід II і Махамад Хата падпісваюць выніковы дакумент

Канферэнцыя афіцыйна завяршыла працу 2 лістапада 1949 года. 27 снежня 1949 года была абвешчана дзяржава Рэспубліка Злучаныя Штаты Інданезіі.