Геласій I

Геласій I
Геласій I
	лац.: Gelasius PP. I
49-ы Папа Рымскі
	2 сакавіка 492 — 19 лістапада 496
Папярэднік	Фелікс III
Пераемнік	Анастасій II[d]
Дзейнасць	каталіцкі святар, пісьменнік, каталіцкі біскуп
Нараджэнне	каля 410; Афрыка, Рымская імперыя;
Смерць	21 лістапада 496 ці 22 лістапада 496; Рым, Каралеўства остготаў;
Пахаванне	Сабор Святога Пятра;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геласій I (лац.: Gelasius PP. I; ? — 19 лістапада 496) — Папа Рымскі з 1 сакавіка 492 года па 19 лістапада 496 года.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Геласій, як ён сам пісаў у лісце да імператара Анастасію I, быў Romanus Natus — «народжаны рымлянін». Тым не менш, Liber Pontificalis паведамляе, што ён быў natione Afer (афрыканец) і таму меў «каляровую скуру» (смуглую). Afer, аднак, азначала ураджэнцаў правінцыі Афрыка, а не Афрыкі як такой. Папа Геласій быў родам з Кабіліі (Алжыр), населенай берберамі, чыя скура не была смуглай.

Перад сваім абраннем Папам Рымскім Геласій быў блізкім саветнікам папы Фелікса III, у прыватнасці, удзельнічаў у падрыхтоўцы дакументаў Царквы. Таму яго абранне 1 сакавіка 492 года было праявай пераемнасці.

Вядомы тым, што зацвердзіў канчатковую рэдакцыю збору Новага Запавету у 493 годзе.

Акакіянская схізма і прымат Святога Пасаду[правіць | правіць зыходнік]

Пасля свайго абрання на папскі пасад Геласій адразу ж паказаў сілу свайго характару ў спрэчцы з паслядоўнікамі Патрыярха Канстанцінопальскага Акакія. Нягледзячы на ўсе намаганні новага патрыярха Еўфімія і пагрозы імператара Анастасія I, якія спрабавалі атрымаць незалежнасць ад Апостальскага Пасаду, Геласій адмаўляўся надаваць нават найменшыя прывілеі і ўсходняй царкве. Раскол быў звязаны з падтрымкай Анастасіем I монафізітаў^[2], чыё вучэнне папа ўспрымаў як ерась.

У кнізе De duabus in Christo naturis («Аб дваістай прыродзе Хрыста») Геласій захоплена крытыкаваў монафізіцтва. Акрамя таго, ён паспрабаваў вярнуць сабе кантроль над Александрыйскім і Антыяхійскім патрыярхатамі, але час яго пантыфікату апынуўся занадта кароткім для дасягнення гэтай мэты. Раскол паміж Рымам і Канстанцінопалем працягваўся да пантыфікату папы Гармізды (514—523).

Пытанне падзелу ўладаў[правіць | правіць зыходнік]

Геласій прытрымліваўся рымскай традыцыі, па якой улада царквы была auctoritas — заканадаўчай, а ўлада імператара — potestas — выканаўчай. У рымскім праве auctoritas пераўзыходзіць potestas. Аднак у тагачасных рэаліях Геласій прызнаваў палітычнае вяршэнства караля-арыяніна Тэадорыха. У Пасланні да Анастасія ён згадваў, што ў свеце ёсць дзве ўлады: свецкая і духоўная. У рэлігійных пытаннях кіраўнікі павінны слухацца біскупаў, а ў свецкіх справах біскупы павінны падпарадкоўвацца кіраўнікам^[2]. Тэорыя Геласія была адроджана ў радыкальна новай форме папам Грыгорыем VII, які не толькі адмаўляў падзел царквы і дзяржавы, але і абвяшчаў панаванне царквы над свецкай уладай.

Падаўленне паганскіх абрадаў і ерасяў[правіць | правіць зыходнік]

Геласій актыўна змагаўся з ерасямі і перажыткамі паганства. У барацьбе з святкаваннем рымлянамі луперкалій папе ўдалося пераканаць Рымскі Сенат спыніць святкаванне гэтага свята. Замест яго царква прапанавала святкаваць 2 лютага Стрэчанне.

Каб выкрыць маніхеяў, чые перакананні набіралі папулярнасць у Рыме, Геласій звярнуўся да хітрасці: ён абвясціў, што з гэтага часу варта прычашчацца «ў двух формах» — віном і хлебам. Паколькі маніхеі лічылі віно грахоўным, яны адмаўляліся ад прычасця і лёгка вызначаліся сярод вернікаў. Пазней, калі з маніхеямі ў Рыме было скончана, папа дазволіў вярнуцца да ранейшага абраду прычашчэння толькі хлебам.

Смерць[правіць | правіць зыходнік]

Смерць Геласія 19 лістапада 496 года завяршыла яго кароткае, але дынамічнае праўленне. У дадатак да яго непрымірымасці ў барацьбе супраць імператараў і ерэтыкоў, ён быў вядомы дабрынёй і літасцю да бедных. Згодна Liber Pontificalis, Геласій выратаваў Рым ад голаду. Гістарычных доказаў гэтаму няма. Верагодна, у перыяд голаду папа раздаваў бедным хлеб з царкоўных камор. Ён таксама сур’ёзна паўплываў на развіццё палітыкі царквы, літургіі і царкоўнай дысцыпліны.

Геласій быў пахаваны ў прытворы сабора Святога Пятра.

Работы[правіць | правіць зыходнік]

Геласій быў пладавітым пісьменнікам, узорам лацінскага стылю ранняга Сярэднявечча. Яго пяру належыць не менш за шэсць трактатаў, у прыватнасці, De anathematis vinculo. У сваіх пасланнях Геласій пісаў і аб таінстве прычашчэння:

У адным з пасланняў ён раіць прычашчаць дзяцей, у другім жа заяўляе, што ў сакрамэнце еўхарыстыі застаецца «субстанцыя і прырода хлеба і віна», а самі святыя дары называе «выявам і падабенствам цела і крыві Хрыста».
— Кавальскі Я. Папы і папства. Перыяд ІІІ. У арбіце ранневізантыйскай імперыі.

На падставе гэтых выказванняў пратэстанцкія тэолагі пазней будуць адмаўляць ператварэнне хлеба і віна ў кроў і цела Хрыста^[2].

Знакамітае багаслоўскае сачыненне VI стагоддзя Decretum Gelasianum не належыць пяру Геласію, а толькі прыпісана яму.

Зноскі

↑ BeWeB Праверана 14 лютага 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206"></a>
↑ ^а ^б ^в Ковальский Я. Период III. В орбите ранневизантийской империи // Папы и папство.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Геласий I // Православная энциклопедия. — М.: Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2006. — Т. X. — С. 544-545. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-016-1.
Геласий I // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Ковальский Я. Период III. В орбите ранневизантийской империи // Папы и папство.
Catholic Encyclopedia, Volume VI. New York 1909, Robert Appleton Company.
Claudio Rendina, I papi, Roma, Ed. Newton Compton, 1990.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Біяграфія на навукова-багаслоўскім партале Багаслоў. РУ

[_03bbb5cfdc22b798-1] BeWeB Праверана 14 лютага 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206"></a>

[Ковальский-2] а ^б ^в Ковальский Я. Период III. В орбите ранневизантийской империи // Папы и папство.

[1]

[2]

Папы Рымскія
I стагоддзе	Пётр Лін Анаклет Клімент I Эварыст
II стагоддзе	Аляксандр I Сікст I Тэлесфор Хігін Пій I Аніцэт Сотар Алеўтэр Віктар I Сефірын
III стагоддзе	Калікст I Урбан I Панціян Антэр Фабіян Карнелій Луцый I Стэфан I Сікст II Дыянісій Фелікс I Еўціхій Кай Марселін
IV стагоддзе	Марцэл I Еўсебій Мельхіяд Сільвестр I Марк Юлій I Ліберый Дамасій I Сірыцый Анастасій I
V стагоддзе	Інакенцій I Зосіма Баніфацый I Цэлесцін I Сікст III Леў I Гіляр Сімпліцый Фелікс II Геласій I Анастасій II Сімах
VI стагоддзе	Гармізд Ян I Фелікс IV Баніфацый II Ян II Агапій I Сільверый Вігілій Пелагій I Ян III Бенедыкт I Пелагій II Грыгорый I
VII стагоддзе	Сабініян Баніфацый III Баніфацый IV Адэадат I Баніфацый V Ганорый I Севярын Ян IV Тэадор I Марцін I Яўген I Віталіян Адэадат II Донус Агафа Леў II Бенедыкт II Ян V Конан Сергій I
VIII стагоддзе	Ян VI Ян VII Сісіній Канстанцін I Грыгорый II Грыгорый III Захар Стэфан II Стэфан II Павел I Стэфан III Адрыян I Леў III
IX стагоддзе	Стэфан IV Пасхалій I Яўген II Валянцін Грыгорый IV Сергій II Леў IV Бенедыкт III Мікалай I Адрыян II Ян VIII Марын I Адрыян III Стэфан V Фармоз Баніфацый VI Стэфан VI Раман Тэадор II Ян IX Бенедыкт IV
X стагоддзе	Леў V Сергій III Анастасій III Ланд Ян X Леў VI Стэфан VII Ян XI Леў VII Стэфан VIII Марын II Агапій II Ян XII Леў VIII Бенедыкт V Ян XIII Бенедыкт VI Бенедыкт VII Ян XIV Ян XV Грыгорый V Сільвестр II
XI стагоддзе	Ян XVII Ян XVIII Сергій IV Бенедыкт VIII Ян XIX Бенедыкт IX Сільвестр III Бенедыкт IX Грыгорый VI Клімент II Бенедыкт IX Дамасій II Леў IX Віктар II Стэфан IX Мікалай II Аляксандр II Грыгорый VII Віктар III Урбан II Пасхалій II
XII стагоддзе	Геласій II Калікст II Ганорый II Інакенцій II Цэлесцін II Луцый II Яўген III Анастасій IV Адрыян IV Аляксандр III Луцый III Урбан III Грыгорый VIII Клімент III Цэлесцін III Інакенцій III
XIII стагоддзе	Ганорый III Грыгорый IX Цэлесцін IV Інакенцій IV Аляксандр IV Урбан IV Клімент IV Грыгорый X Інакенцій V Адрыян V Ян XXI Мікалай III Марцін IV Ганорый IV Мікалай IV Цэлесцін V Баніфацый VIII
XIV стагоддзе	Бенедыкт XI Клімент V Ян XXII Бенедыкт XII Клімент VI Інакенцій VI Урбан V Грыгорый XI Урбан VI Баніфацый IX
XV стагоддзе	Інакенцій VII Грыгорый XII Марцін V Яўген IV Мікалай V Калікст III Пій II Павел II Сікст IV Інакенцій VIII Аляксандр VI
XVI стагоддзе	Пій III Юлій II Леў X Адрыян VI Клімент VII Павел III Юлій III Марцэл II Павел IV Пій IV Пій V Грыгорый XIII Сікст V Урбан VII Грыгорый XIV Інакенцій IX Клімент VIII
XVII стагоддзе	Леў XI Павел V Грыгорый XV Урбан VIII Інакенцій X Аляксандр VII Клімент IX Клімент X Інакенцій XI Аляксандр VIII Інакенцій XII Клімент XI
XVIII стагоддзе	Інакенцій XIII Бенедыкт XIII Клімент XII Бенедыкт XIV Клімент XIII Клімент XIV Пій VI Пій VII
XIX стагоддзе	Леў XII Пій VIII Грыгорый XVI Пій IX Леў XIII
XX стагоддзе	Пій X Бенедыкт XV Пій XI Пій XII Ян XXIII Павел VI Ян Павел I Ян Павел II
XXI стагоддзе	Бенедыкт XVI Францыск
Спіс Папаў Рымскіх Катэгорыя:Папы Рымскія