Яан Тынісан

Яан Тынісан
Jaan Tõnisson
2-гі прэм’ер-міністр Эстоніі 18 лістапада 1919 — 28 ліпеня 1920
Папярэднік	Ота Страндман
Пераемнік	Ада Бірк
4-ы прэм'ер-міністр Эстоніі 30 ліпеня 1920 — 26 кастрычніка 1920
Папярэднік	Ада Бірк
Пераемнік	Антс Пійп
8-ы дзяржаўны старэйшына Эстоніі 9 снежня 1927 — 4 снежня 1928
Папярэднік	Яан Теэмант
Пераемнік	Аўгуст Рэй
15-ы дзяржаўны старэйшына Эстоніі 18 мая 1933 — 21 кастрычніка 1933
Папярэднік	Канстанцін Пятс
Пераемнік	Канстанцін Пятс
Нараджэнне	22 снежня 1868(1868-12-22) Вііратсі[d], Павет Вільяндзі, Эстонія
Смерць	1941[…] Талін
Партыя	Народная партыя Эстоніі[d] National Centre Party[d]
Адукацыя	Тартускі ўніверсітэт Гімназія Густава Адольфа
Дзейнасць	палітык, дыпламат, адвакат, журналіст
Месца працы	Тартускі ўніверсітэт
Аўтограф
Узнагароды	Крыж Свабоды 3 класа 1 ступені Ордэн Белай зоркі 1 класа (Эстонія) Кавалер ордэна Арлінага крыжа 1 класа, Эстонія Кавалер ордэна Эстонскага Чырвонага Крыжа 1 класа
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Яан Тынісан (эст.: Jaan Tõnisson; 22 снежня 1868, каля Цянасільма — 1941?) — эстонскі дзяржаўны дзеяч, юрыст.

Біяграфія

З сялянскай сям’і. Скончыў юрыдычны факультэт Тартускага ўніверсітэта (1892), падчас вучобы быў старшынём Таварыства эстонскіх студэнтаў. Ганаровы доктар права (1928, Тартускі ўніверсітэт).

У 1917 актыўна ўдзельнічаў у стварэнні аўтаноміі Эстоніі, член Часовага земскага савета, арыштаваны ў канцы 1917 бальшавікамі і высланы з Эстоніі. У 1917—1919 — лідар Эстонскай дэмакратычнай партыі, у 1919—1932 — Эстонскай народнай партыі, у 1932—1935 — Нацыянальнай цэнтрысцкай партыі.

У 1917—1918 — кіраўнік замежнай дэлегацыі ў Стакгольме, у 1918—1919 — міністр без партфеля і выконваючы абавязкі міністра замежных спраў у Часовым урадзе 1918—1919. З 18 лістапада 1919 па 26 кастрычніка 1920 г. — прэм’ер-міністр (яго ўрад заключыў Тартускі мірны дагавор з Савецкай Расіяй). Дэпутат Устаноўчага сходу і ўсіх скліканняў Рыйгікогу, старшыня другога (1923—1925) і пятага (1932—1933) скліканняў.

З 9 снежня 1927 па 4 снежня 1928 г. і з 18 мая па 21 кастрычніка 1933 года — дзяржаўны старэйшына (кіраўнік дзяржавы), у 1931—1932 — міністр замежных спраў. У 1932—1940 — старшыня Эстонска-брытанскага таварыства, у 1933—1940 — Эстонска-шведскага таварыства. Пасля дзяржаўнага перавароту 12 сакавіка 1934 года быў адхілены ад актыўнай палітыкі, у 1935 — зрушаны з пасады рэдактара сваёй газеты, якая перайшла пад кантроль дзяржавы.

У 1935—1939 — прафесар кааперацыі Тартускага ўніверсітэта. Будучы паслядоўным прыхільнікам палітычнай дэмакратыі, выступаў супраць урада Канстанціна Пятса . У 1938—1940 — дэпутат Дзяржаўнага прадстаўнічага сходу і кіраўнік дэмакратычнай апазіцыі, ад якой у 1938 годзе балатаваўся на пасаду прэзідэнта краіны. Узнагароджаны Крыжам Свабоды III/1 (найвышэйшая ступень за грамадзянскія заслугі). Ганаровы грамадзянін Тарту (1939), Ордэнам Белай зоркі (1938). Ганаровы член Эстонскага літаратурнага таварыства, Эстонскага таварыства журналістаў.

У час летняга крызісу 1940 года ў адносінах паміж СССР і Эстоніяй спрабаваў пераканаць прэзідэнта Пятса арганізаваць хоць бы сімвалічны супраціў Чырвонай арміі. 13 снежня 1940 года быў арыштаваны органамі НКУС, утрымліваўся ў турме ў Таліне, абставіны смерці невядомыя.