Магілёўскае таварыства ўрачоў
| Магілёўскае таварыства ўрачоў | |
|---|---|
| Краіна | |
| Адміністрацыйны цэнтр | |
| Тып арганізацыі | навуковая арганізацыя[d] і асацыяцыя[d] |
| Заснаванне | |
| Дата заснавання | 1862 |
| Ліквідацыя | |
| Дата скасавання | 1917 |
Магілёўскае таварыства ўрачоў, Таварыства ўрачоў Магілёўскай губерні — першае медыцынскае навуковае таварыства Беларусі. Існавала ў 1862—1917 гадах.
Гісторыя стварэння[правіць | правіць зыходнік]
Заснавана па ініцыятыве старшага ўрача К. А. Пабо. 18 медыкаў Магілёўскай губерні выступілі з ініцыятывай стварэння навуковай супольнасці вясной 1862 года. Падтрыманы губернатарам праект статута таварыства быў адпраўлены на зацвярджэнне ў МУС. 10 мая 1862 года статут атрымаў адабрэнне з боку Медыцынскага савета, а 7 чэрвеня яго зацвердзіў міністр унутраных спраў. Першым прэзідэнтам таварыства лекараў быў абраны інспектар Магілёўскага медыцынскага ўпраўлення А. Я. Грабоўскі, сакратаром — штатны ардынатар пры падведамных Прыказу Магілёўскіх богаўгодных установах[1] М. М. Мандэльштам, які пасля стаў прэзідэнтам таварыства.
Таварыства ўрачоў Магілёўскай губерні спыніла сваю дзейнасць ў 1917 годзе[2].
Мэты і дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]
Ставіла за мэту садзейнічаць развіццю медыцынскай навукі і практыкі, грамадскай гігіены і іншае. Ажыццяўляла санітарны кантроль за гарадской тэрыторыяй, арганізавала курсы санітараў і дэзінфектараў, бясплатны прыём хворых, праводзіла народныя чытанні. Па рэкамендацыі таварыства ў 1892 годзе ў час эпідэміі халеры быў адкрыты халерны барак, 7 бясплатных чайных, праводзілася бясплатная выдача лекаў.
З усіх медыцынскіх таварыстваў, якія існавалі ў межах сучаснай Беларусі, нароўні з Таварыствам мінскіх лекараў, магілёўскае выяўляла найбольшую ініцыятыву. У 1865—1866 гадах было праведзена 10 пасяджэнняў па самых розных пытаннях. Дзейнасць таварыства перарывалася два разы: з 1876 па 1882 год i з 1884 года да ўзнаўлення працы 9 кастрычніка 1887 года ўжо пад назвай «Таварыства ўрачоў Магілёўскай губерні», якое стала працаваць яшчэ больш інтэнсіўна, вяло пратаколы сваіх пасяджэнняў. У розны час яго ўзначальвалі Л. А. Маліноўскі, С. А. Ліпінскі, Т. І. Музыкантаў, А. Ф. Мадэстаў, Л. А. Лявіцкі, І. М. Вятвінскі[2][3].
У 1911 годзе правяло дзень «белай кветкі» (збор сродкаў на барацьбу з сухотамі) і стварыла мясцовы аддзел Усерасійскай лігі барацьбы з сухотамі. Імкнулася ахапіць урачэбнай дапамогай і сельскае насельніцтва.
Члены таварыства правялі медыкатапаграфічнае і статыстычнае даследаванне Магілёва. Гэтыя работы выкананы як манаграфіі і абаронены як доктарскія дысертацыі. Л. І. Галынец усебакова вывучыў умовы жыцця, асаблівасці фізічнага развіцця асобных сацыяльных груп насельніцтва Магілёва ў залежнасці ад эканамічных, кліматычных і гігіенічных умоў, прыйшоў да высновы аб нізкім адукацыйным узроўні жыхароў. І. М. Вятвінскі апублікаваў дысертацыю «Аб паталагічных зменах у сардэчных вузлах чалавека пры дыфтэрыі і септыцэміі» (СПб., 1891), С. А. Ліпінскі — «Матэрыял для фармакалогіі марской цыбулі (уплыў сцылітаксіну на сэрца і сасудзістую сістэму)» (СПб., 1881). Вынікам стараннага вывучэння санітарнага стану Магілёва (водазабеспячэнне, цесната насельніцтва, выдаленне бруду і іншае) з'явілася дысертацыя В. В. Кошалева[4]. Ён жа падрабязна асвятліў ход халернай эпідэміі 1893 года ў горадзе і меры, што прымаліся супраць яе[2]. Прывёў дадзеныя аб неўспрымальнасці арганізма да хваробы пры пэўных умовах, выказаўся за неабходнасць пастаянных санітарных і думскіх лекараў, за санітарны добраўпарадкаванне Магілёва, правільную рэгістрацыю захворвання і смяротнасці, паляпшэнне водазабеспячэння[2].
У пачатку XX ст. выйшла праца магілёўскага санітарнага лекара К. Ю. Канановіча, дзе ён прапанаваў шэраг мер, накіраваных супраць заразных хвароб: правядзенне вадаправода, прылада каналізацыйнай сістэмы, установа пасады думскага лекара, пабудова дэзінфекцыйнай камеры і ізаляцыйных кватэр і іншае[2]. Значным фактычным статыстычных матэрыялам напоўнена манаграфія К. Ю. Канановіча. У ёй коратка апісана гісторыя сельскай медыцынскай часткі ў губерні, паказаў на крайні недахоп лячэбных і санітарных устаноў. Прапановы К. Ю. Канановіча ляглі ў аснову многіх рэкамендацый першага з'езда ўрачоў Магілёўскай губерні, які адбыўся ў 1907 годзе[2].
Таварыства выдавала свае «Пратаколы» і «Працы», абменьвалася імі з іншымі медыцынскімі таварыствамі Расійскай імперыі, а таксама дасылала іх у Швейцарыю для рэферыравання ў замежных часопісах.
Зноскі
- ↑ Памятная книжка Могилёвской губернии на 1863 год. С. 75 (руск.)
- ↑ а б в г д е Общество врачей Могилевской губернии (руск.)
- ↑ «Могилевская губерния» (Государственные религиозные и общественные учреждения 1772—1917) Минск «Беларусь» 2014 Авторы: Е. К. Анищенко, З. В. Антонович, В. В. Врублевский
- ↑ «Медико-топографическое описание г. Могилёва на Днепре» (1901)
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Малчанаў А. П. Тавары́ства ўрачо́ў Магілёўскай губе́рні // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 374. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Акім Малчанаў. Магілёўскае таварыства ўрачоў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — С. 15. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.
- Молчанов, А. П. К истории научных медицинских обществ в Белоруссии // Научные медицинские общества БССР: Сборник справочных сведений. — Мн., 1981.
