Пяцьдзясят рублёў

Пяцьдзясят рублёў (50 рублёў) (разм. паўрубель) — традыцыйная банкнота^[1] Расіі, Расійскай імперыі, СССР і многіх дзяржаў і іх асобных тэрыторый (у тым ліку Германіі) наміналам 50 рублёў; традыцыйны колер — шэра-зялёны. У перыяд стабільнасці — адна з буйнейшых купюр краіны у Савецкім Саюзе, на працягу 57 гадоў (1934—1991) — другая па намінале (пасля 100 рублёў) купюра.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Першы выпуск банкнот у выглядзе дзяржаўных асігнацый быў ажыццёўлены ў 1769 годзе загадам Кацярыны II. Пасля гэтага асігнацыі друкаваліся рэгулярна аж да 1840 года^[2]. У 1843 годзе асігнацыі былі цалкам выведзены з абарачэння ў сувязі з іх абясцэньваннем. На змену дзяржаўным асігнацыям у 1841 годзе прыйшлі крэдытныя білеты розных наміналаў, у тым ліку і 50 рублёў. Крэдытныя білеты наміналам 50 рублёў выпускаліся нерэгулярна^[3]. Падчас рэвалюцыі, а затым грамадзянскай вайны ў зварот выпушчаныя крэдытныя білеты часовага ўрада, так званыя «керанкі».

У РСФСР гэтая купюра друкавалася з 1921 па 1924 год. Яе замяніла купюра 5 чырвонцаў.

У СССР (савецкі рубель) банкноту наміналам не 5 чырвонцаў, а 50 рублёў пачалі друкаваць пасля грашовай рэформы 1947 года (сталінскі рубель). Банкнота друкавалася да 1960 года. Затым, з 1961 года, адбылася замена купюр з дэнамінацыяй у 10 разоў (хрушчоўскі рубель). Наступная замена 50- і сторублёвых купюр адбылася ў пачатку 1991 года (паўлаўскія грошы). Дадзеная разнавіднасць 50 рублёў друкавалася да распаду Савецкага Саюза і Цэнтрабанкам РФ у 1992 годзе. У сувязі з моцнай інфляцыяй 1992—1997 гадоў у Расіі не друкавалася. Затое ў выніку гіперынфляцыі дадзены намінал становіцца дробным, і замест банкноты з 1992 года выпускаецца разменная манета 50 рублёў, якая мела хаджэнне да дэнамінацыі 1 студзеня 1998 года. У 1997 годзе (пасля дэнамінацыі ў 1000 разоў) друк банкноты адноўлены і працягваецца па гэты дзень.

Знешні выгляд банкнот[правіць | правіць зыходнік]

Знешні выгляд банкноты неаднаразова мяняўся. На асігнацыі ў асноўным маляваліся арнаменты і наміналы. На царскіх крэдытных білетах у асноўным маляваліся рускія імператары. На «керанках» і «савзнаках» выяўлялі розныя арнаменты. На савецкіх грошах друкавалі камуністычныя сімвалы, партрэт Леніна, помнікі архітэктуры. На сучаснай банкноце намаляваная статуя Нявы каля падножжа Растральнай калоны і Петрапаўлаўскі сабор. На правай назе статуі па памылцы намаляваныя шэсць пальцаў замест пяці (гэта можна растлумачыць таксама і тым, што збоку ступні падае цень і мастак намаляваў яе рыскамі не ад самага пальца, а адступіўшы на некаторую адлегласць, таму нам здаецца, што паміж ценем і пятым пальцам ёсць шосты).

Характарыстыкі банкнот[правіць | правіць зыходнік]

Выява		Памеры (мм)	Асноўны колер	Апісанне			Дата выхаду
Пярэдні бок	Зваротны бок	Памеры (мм)	Асноўны колер	Пярэдні бок	Зваротны бок	Вадзяны знак	Дата выхаду
		132×90	Карычневы	Намінал лічбамі і пропіссю, тлумачальныя надпісы	Герб Расіі, намінал лічбамі і пропіссю	Ёсць	1918
		50×38	Карычневы	Герб РСФСР, намінал лічбамі і пропіссю	Намінал лічбамі і пропіссю	Ёсць	1921
		50×38	Жоўта-карычневы		Намінал лічбамі і пропіссю	Ёсць	1921
		138×91	Сіні		Намінал, тэкст умоў дэнамінацыі	Ёсць	1922
		40×66	Сіне-зялёны		—	Ёсць	1922
		138×90	Аліўкавы		Намінал, тэкст умоў дэнамінацыі	Ёсць	1923
		138×90	Аліўкавы		Намінал, тэкст умоў дэнамінацыі	Ёсць	1923
		218×103	Зялёны	Надпіс «Билет государственного банка СССР», партрэт У. І. Леніна анфас, герб СССР, намінал лічбамі і пропіссю	Намінал лічбамі і пропіссю на афіцыйных мовах усіх рэспублік СССР	У. І. Ленін (як на чырвонцах 1937 года)	16 снежня 1947, сакавік 1957
		140×71	Зялёны	Надпіс «Билет государственного банка СССР», партрэт У. І. Леніна ў профіль, герб СССР, намінал лічбамі і пропіссю	амінал лічбамі і пропіссю на 15 афіцыйных мовах рэспублік СССР, Вялікі Крамлёўскі палац, Тайніцкая вежа	У. І. Ленін	1 студзеня 1961
		144×71	Зялёны, жоўны, чырвоны			У. І. Ленін	23 студзеня 1991
		144×71	Зялёны, жоўны, чырвоны		Намінал лічбамі і пропіссю на рускай мове, Вялікі Крамлёўскі палац, Тайніцкая вежа	Пяціканцовыя зоркі і хвалістыя палосы	1 ліпеня 1992
		150×65	Блакітны	Санкт-Пецярбург — Статуя Нявы ля падножжа Растральнай калоны, Петрапаўлаўскі сабор	Стрэлка Васільеўскага вострава	«50», Петрапаўлаўскі сабор	1 студзеня 1998
							1 студзеня 2001
							16 августа 2004

Манеты[правіць | правіць зыходнік]

Манеты рэгулярнага чакана — узору 1992—1993 гадоў[правіць | правіць зыходнік]

Намінал	Дыяметр	Таўшчыня	Маса	Матэрыял	Гурт	Рэверс	Аверс	Год
50 рублёў	25 мм	1,95 мм	6,25 г	Біметал (гурток выкананы з бронзы, абадок з медна-нікелевага сплаву)	перарывіста рубчаты	Надпіс «Банк России», «Пятьдесят рублей»	Намінал, раслінны арнамент	1992
50 рублёў	25 мм	1,9 мм	6 г	бронза	перарывіста рубчаты	Надпіс «Банк России», «Пятьдесят рублей»	Намінал, раслінны арнамент	1993
50 рублёў	25 мм	1,9 мм	5,2 г	сталь, плакіраваная латунню	гладкі	Надпіс «Банк России», «Пятьдесят рублей»	Намінал, раслінны арнамент	1995 (на манетах паказаны 1993 год)

Памятныя манеты[правіць | правіць зыходнік]

Першая памятная манета наміналам 50 рублёў выпушчана ў СССР у 1988 годзе — у серыі «1000-годдзе Расіі» была выпушчана манета «Сафійскі сабор, Вялікі Ноўгарад».

З 1988 года па 1991 год у СССР былі выпушчаныя 6 відаў памятных манет наміналам 50 рублёў (усё з золата).

З 1992 года па 3 кастрычніка 2016 года ЦБ РФ выпусціў 109 відаў памятных манет наміналам 50 рублёў з золата і 4 выгляду памятных манет з плаціны.