Эпоха суддзяў
Эпоха суддзяў (1445 год да н.э. — 1045 год да н.э.) ахапляе перыяд біблейскай гісторыі ад смерці Ісуса Навіна да разбурэння скініі запавету ў Сіломе[1], што адпавядае позняму бронзаваму веку.
Агульная характарыстыка[правіць | правіць зыходнік]
Нягледзячы на «юрыдычную» назву, гэтая эпоха можа быць названа смутным часам Ізраіля, што характарызуецца выбліскамі міжплемяннога і міжэтнічнага гвалту: «У тыя дні не было цара ў Ізраіля; кожны рабіў тое, што яму здавалася правільным» (Суд. 21:25). У гэты час ізраільцяне (нашчадкі Якава) распаліся на 12 плямён, сімвалічна з’яднаных вакол рэлігіі продкаў і ўсведамлення свайго кроўнага сваяцтва, што не замінала такім эксцэсам трайбалізму, як разня калена Яфрэма (Суд. 12:6) і калена Веніяміна (Суд. 20:46), падчас якіх загінула да 92 тыс. ізраільцян (42 тыс. яфрэмлян, 25 тыс. сыноў веніямінавых і 22 тыс. ратнікаў ізраільскага апалчэння). Агульная ж колькасць ізраільцян, здольных да вайны, у гэты час складала 400 тыс. чалавек (Суд. 20:2). Характэрна, што раней агульная колькасць ізраільцян, якія выйшлі з Егіпта пры Майсею, была 600 тыс. чалавек (Вых. 12:37).
У эпоху Суддзяў частка ізраільцян працягвала весці качавы лад жыцця (1Пар. 5:10), іншая стала пераходзіць да аселасці (1Пар. 4:23). Жыхары іўдзейскага Віфлеема, напрыклад, гадавалі ячмень і пшаніцу (Руф. 2:23)
Суддзі[правіць | правіць зыходнік]
Сімвалічнымі аўтарытэтамі ізраільцян у гэты час былі суддзі (шафцім), да якіх прыходзілі «на суд» (Суд. 4:5). Суддзі з’яўляліся актыўнымі носьбітамі ізраільскай самасвядомасці і таму бязлітасна супрацівіліся тэндэнцыям асіміляцыі ізраільцян у асяроддзі мясцовага насельніцтва: хананеяў, хетаў, амарэяў і евусеяў. Гэта выяўлялася і ў тым, што суддзі кіравалі ізраільскім апалчэннем і заклікалі да знішчэння свяцілішчаў мясцовых народаў (бажніц Баала і Астарта). Суддзёй мог быць і прарок (Самуіл), і правадыр банды разбойнікаў (Іефай), і жанчына (Дэвора). Пры гэтым усе яны актыўна выконвалі судзейскія функцыі, што дазволіла паставіць пытанне, што філасофія права[2], гэтак жа як і сучасная дактрына падзелу ўлад, мае вытокі ў Старым запавеце[3].
Наступнае за эпохай суддзяў устанаўленне пры пасярэдніцтве суддзі Самуіла ізраільскай манархіі дэманструе тое, чаго не мелі суддзі: рэгулярнае войска, усеагульнае падаткаабкладанне і рэальную выканаўчую ўладу. (1Цар. 8:11-17). Маральны аўтарытэт суддзяў не заўсёды адпавядаў іх папулярнасці. Яны не грэбавалі забойствамі і распустай (Самсон), а таксама і хабарніцтвам (сыны Самуіла Ёіль і Авіа — 1Цар. 8:3), хоць у цэлым іх улада была заснавана або на высокім маральным аўтарытэце, або на вайсковай сіле, бо і тое, і іншае дазваляла выканаць вынесеныя імі судовыя рашэнні, асабліва ў выпадку судовых спрэчак паміж прадстаўнікамі розных кален.
Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]
Цэнтрам рассялення ізраільцян у эпоху Суддзяў быў, галоўным чынам, Заходні бераг ракі Іардан: гарады Сілом (рэлігійны цэнтр), Сіхем (горад Ісуса Навіна) і Рама (горад Самуіла), размешчаныя ў Самарыі. Іерусалім і будучая Іўдзея тады яшчэ заставаліся ў руках евусеяў, а Мегіда і Бейт-Шаан на поўначы — у руках хананеяў.
Рэлігія[правіць | правіць зыходнік]
Рэлігія ізраільцян у эпоху Суддзяў мела наступную своеасаблівасць. Глыбокая хвала адзінаму Богу ў Сіломе сінкрэтычна сумяшчалася з культам мясцовых духаў-трафімаў. Захоўваў сваё сакральнае значэнне Медны змей Майсея. Калена Дана проста вярнулася да ідалапаклонства (Суд. 18:30). Евусейскае свяцілішча на гары Сіён яшчэ не было інтэгравана ў рэлігію ізраільцян.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Мяшкоў З. Шафцім (іўрыцкі тэкст з рускім перакладам і каментаром) (руск.) / пераклад і рэдакцыя З. Мяшкова. — Іерусалім-Кіеў: «Бней Давід», 2006. — 306 с. — (Першыя прарокі).
- ↑ Філасофія права Пяцікніжжа (зб. артыкулаў пад рэд. А. А. Гусейнава і Е. Б. Ракоўскага, склад. П. Д. Барэнбойм). — М.: Лум, 2012.
- ↑ Пётр Барэнбойм, «Першая канстытуцыя Свету. Біблейскія карані незалежнасці суда», М., 1997; Пётр Барэнбойм, «3000 гадоў дактрыны падзелу ўлад. Суд Сьютара», М., 1996, 2003, ISBN 2-8243-0452-1; (en) Peter Barenboim, «Biblical Roots of Separation of Powers», Moscow, 2005, ISBN 5-94381-123-0, Барэнбойм П. Д. Біблейскі пачатак філасофіі права (HTML-версія артыкула ў часопісе «Заканадаўства і эканоміка», № 2, 2012).