Кургальскі паўвостраў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Кургальскі паўвостраўпаўвостраў на паўночным-захадзе Расіі, на тэрыторыі Кінгісэпскага раёна Ленінградскай вобласці.

Месцазнаходжанне[правіць | правіць зыходнік]

Размешчаны ў паўднёвай частцы Фінскага заліва. Паўвостраў падзяляе Нарвскі заліў  і Лужскую губу. Самая паўночная кропка — мыс Піткенен-Нос. Таксама на паўвостраве знаходзяцца мысы Піхлісар, Луто ды інш. У паўднёвай частцы паўвострава працякае рака Луга і яе рукаў Выб'я.

Клімат[правіць | правіць зыходнік]

Клімат паўвострава — умерана-марскі. Такі тып клімату тлумачыцца геаграфічным становішчам і атмасфернай цыркуляцыяй, характэрнай для Ленінградскай вобласці. На зямную паверхню і у атмасферу паступае параўнальна невялікая колькасць сонечнага цяпла.

Воды Фінскага заліва маюць меншую, чым звычайная марская вада, салёнасць і добра выграваюцца. З снежня па сакавік Нарвскі заліў пакрыты лёдам[1]. Каля 200 дзён у годзе адбываюцца ўварванні атлантычных цыклонаў.

Гадавая колькасць ападкаў складае прыкладна 700 мм, іх асноўная маса выпадае ў цёплую частку года. Снежны полаг, магутнасць якога складае прыкладна 40 см, ляжыць каля 120 дзён у годзе.

Сярэдняя тэмпература ліпеня — +15°С, сярэдняя тэмпература студзеня — -5°С[2].

Ландшафт[правіць | правіць зыходнік]

Рэльеф паўвострава пераважна раўнінны. Найвышэйшая кропка — 47 м (гара Гарадок). Побач з паўвостравам глыбіня мора да 20 м. Тэктанічым працягам паўвострава з'яўляецца Кургальскі рыф, у склад якога ўваходзяць выспы Янісары, Кургалаўская Рэйма, Рэмісар, Хангелода, Хітаматала і інш. Паўвостраў моцна забалочаны.

На Кургальскам паўвостраве 2 буйных возера: прэснаводнае Белае і салёнае Ліпоўскае, якое злучаецца з Фінскім залівам - пратокай.

Глеба тут — з высокім утрыманнем пяску; часта сустракаюцца валуны. Тэрыторыю цяперашняга Кургальскага паўвострава каля 5000 гадоў да н. э. хавала Літарынавае мора[3].

Для Кургальскага паўвострава характэрна багацце невялікіх прэсных азёр і рознатыповых балот. Балоты займаюць невялікі адсотак плошчы.

Занальнымі з'яўляюцца дзярновыя слабаподзолістыя і сярэднеподзолістыя глебы. Аднак, з прычыны шырокага распаўсюджвання балот на паўвостраве, тут пераважаюць тарфянікі і балотна-глеевые глебы[4].

Сам Кургальскі паўвостраў ўяўляе сабой раўнінную, слаба хвалістую тэрыторыю, большую частку якой займае Кургалаўскае плато, складзенае моранымі адкладамі апошняга зледзянення, з абсалютнымі вышынямі 18-25 метраў. Ніжняя тэраса паўднёвага ўзбярэжжа Фінскага заліва складзеная палеазойскімі глінамі, перакрытымі марскімі плейстацэнавымі адкладамі — валуністымі суглінкамі перапрацаваных марэн, месцамі істужачнымі глінамі і пяскамі. Тэраса злёгку нахіленая да мора.

Шэраг прыродных комплексаў, якія захаваліся на Кургальскам паўвостраве ў непарушаным выглядзе, не мае аналагаў на тэрыторыі Расіі[5].

Расліннасць[правіць | правіць зыходнік]

Тэрыторыя Кургальскага паўвострава характарызуецца максімальным ў Ленінградскай вобласці разнастайнасцю расліннага свету.

Большая частка тэрыторыі паўвострава пакрыта сухімі сасновымі зялёнамохавымі лясамі з брусніцамі, чарніцамі і іншымі відамі траў, у тым ліку — і сон лугавы, які занесены у Чырвоную кнігу. Характэрнай асаблівасцю з'яўляецца наяўнасць вялікай колькасці шыракалістых парод — дуба, клёну, вяза, ясеня.

Кургальскі паўвостраў — адна з самых паўночных тэрыторый, дзе дуб расце ў натуральным стане. Асаблівую ботанічную каштоўнасць уяўляюць таксама ўчасткі сучаснага натуральнага распаўсюджвання ліпнякоў і складаных ельнікаў з выразна выяўленым полагам другога яруса шыракалістых парод.

Прыбярэжная паласа звыш рознародная, багатая разнастайнымі асацыяцыямі расліннасці. Вылучаюцца, сярод іншых, стэпавыя прыморскія лугі своеасаблівага фларыстычнага складу і структуры — унікальная з'ява для Ленінградскай вобласці і ўсяго Паўночна-Захаду Расіі.

Мурожных лугі займаюць невялікі адсотак плошчы паўвострава.

На паўвостраве маецца высокая колькасць відаў — 754 сасудзістых раслін, 102 з якіх лічацца рэдкімі і занесены ў Чырвоныя кнігі СССР, РСФСР, краін Балтыйскага рэгіёну.

Жывёльны свет[правіць | правіць зыходнік]

Жывёльны свет Кургальскага паўвострава максімальна разнастайны ў межах Ленінградскай вобласці.

Тут зарэгістраваны: 201 від птушак, 38 відаў млекакормячых, 9 відаў амфібій і рэптылій. Больш за 100 відаў з іх занесены ў Чырвоныя кнігі.

Іхтыяфаўна плыткаводдзяў Фінскага заліва і азёр прадстаўлена шматлікімі відамі рыб. Кургальскі паўвостраў ляжыць на трасе Беламора-Балтыйскага міграцыйнага шляху.

Узбярэжжы паўвострава, выспы і прылеглыя да іх плыткаводдзі служаць месцам масавых навал, стаянак і пакормаў птушак у перыяды міграцый. Тут гняздуюцца многія рэдкія для Ленінградскай вобласці віды: турпан, звычайная гага, шэры гусь, вялікі баклан і іншыя. У саспелых яловых лясах у ваколіцах Вялікага балота і ля Белага возера гняздуецца арлан-белахвост, занесены ў Чырвоную кнігу.

На выспах Ціскольскага і Кургальскага рыфаў адзначаны ляжні шэрага цюленя і кольчатай нерпы.

На паўвостраве звычайныя тхор, лісіца, кабан, лось і іншыя віды, шырока распаўсюджаныя ў Ленінградскай вобласці. Сустракаецца буры мядзведзь. На ўчастку шыракалістага лесу паблізу вёскі Ціскалава сустракаецца садовая соня.

Водна-балотныя ўгоддзі паўвострава маюць міжнароднае значэнне ў якасці месцапражыванняў вадаплаўных птушак і ўтвараюць Кургальскі заказнік[6].

Помнікі[правіць | правіць зыходнік]

Мапа водскіх, фінскіх і іжорскіх вёсак на захадзе Ленінградскай вобласці
  • Памятная стэла братам Койвунен з вёскі Конава, рэпрэсаваных у 1937 годзе.
  • Рэшткі млына Юлле Панцялея, расстралянага нямецка-фашысцкімі акупантамі ў 1943 годзе, і памятная стэла, прысвечаная яму, — устаноўлены каля Конава ў 2005 годзе[7][8].

Населеныя пункты[правіць | правіць зыходнік]

Найбуйнейшыя населеныя пункты: Усць-Луга, Кургалава, Ліпава, Ціскалава, Конава, Выб'е, Гаккава, Кір'яма.

Паўвостраў з'яўляецца раёнам кампактнага пражывання фіна-вугорскіх народнасцяў іжора і водзь.

Зноскі