Ганна Балейн

Ганна Балейн
Ганна Балейн
	Anne Boleyn
	; Партрэт працы невядомага мастака, каля 1533—1536 гг.
Каралева-кансорт Англіі
	25 студзеня 1533 — 17 мая 1536
Каранацыя	1 чэрвеня 1533
Папярэднік	Кацярына Арагонская
Пераемнік	Джэйн Сеймур
Нараджэнне	каля 1507; Бліклінг-хол[d], Blickling[d], Broadland[d], Норфалк, Англія;
Смерць	19 мая 1536; Таўэр, Лондан
Месца пахавання	Капліца Св. Пятра, Таўэр, Лондан
Род	Boleyn family[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: Anne Boleyn
Бацька	Томас Балейн, 1-ы граф Уілтшыр
Маці	лэдзі Элізабет Говард
Муж	Генрых VIII, кароль Англіі
Дзеці	Елізавета I, каралева Англіі
Веравызнанне	англіканства
Аўтограф
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ганна Балейн (англ.: Anne Boleyn, ужывалася таксама напісанне Bullen; каля 1507 — 19 мая 1536, Лондан) — другая жонка (з 25 студзеня 1533 года да пакарання) караля Англіі Генрыха VIII. Маці Елізаветы I.

Раннія гады[правіць | правіць зыходнік]

Гісторыкі дагэтуль спрачаюцца аб дакладнай даце нараджэння Ганны Балейн. Розныя крыніцы паказваюць гады — ад 1501 да 1507. Бацькам Ганны быў Томас Балейн, сын багатага, але не шляхетнага Уільяма Балейна і ірландскай арыстакраткі Маргарэт Батлер, які здолеў зрабіць нядрэнную кар’еру пры двары. Яе маці, лэдзі Элізабет Говард, дачка Томаса Говарда, 2-га герцага Норфалка, паходзіла са старадаўняга роду.

Ганна Балейн атрымала выдатную хатнюю адукацыю, але гэтага для яе амбіцыйнага бацькі было недастаткова — яго асноўнай ідэяй была прыдворная кар’ера дачкі і яе выгадны шлюб.

Адукацыю бацькі вырашылі працягнуць у Парыжы. У 1514 годзе маленькую Ганну (і яе сястру Марыю) адправілі ў Францыю ў складзе світы прынцэсы Марыі Цюдар, сястры караля: Марыя павінна была выйсці замуж за караля Людовіка XII. Пры куртуазным французскім двары Ганна не толькі спасцігала навукі і мастацтва, але і ўдасканальвалася ў тонкасцях велікасвецкага флірту.

Нягледзячы на тое, што састарэлы кароль Людовік XII неўзабаве памёр, а Марыя Цюдар вярнулася ў Англію, Ганна Балейн яшчэ некалькі гадоў жыла ў Францыі — пры двары караля Францыска I.

У 1520 годзе пасля няўдалых перамоў Генрыха VIII з Францыскам I адносіны дзвюх краін сапсаваліся канчаткова, і Ганна вярнулася дадому (праўда, непасрэднай падставай для вяртання дзяўчыны з Парыжа паслужыла жаданне бацькі выдаць яе замуж за лорда Батлера).

Прыехаўшы з Францыі, Ганна адразу ж набыла вялікую папулярнасць пры англійскім двары. Па сведчаннях гісторыкаў, Ганна не была занадта прыгожай, але была вытанчана і дорага апранутая, нядрэнна навучаная танцам і мела добры розум.

Шлюб з лордам Батлерам так і не адбыўся. Розныя крыніцы называюць шматлікія прычыны, сярод якіх — ўстойлівае нежаданне самой дзяўчыны выходзіць замуж па разліку.

Да гэтага ж перыяду адносіцца яе раман з лордам Генры Персі, сынам герцага Нартумберленда, аднак надзеям юнай пары не наканавана было спраўдзіцца, бо Ганну заўважыў сам англійскі кароль.

Ганна і кароль[правіць | правіць зыходнік]

Першай зафіксаванай сустрэчай Ганны і яе будучага мужа — караля быў прыём у гонар іспанскіх паслоў у сакавіку 1522. Да гэтага часу ў Генрыха назапасілася шмат прэтэнзій як да каралевы — Кацярыны Арагонскай, так і да фаварытак — Бесі Блаўнт і Марыі Кэры (роднай сястры Ганны Балейн). Спецыялісты па гісторыі музыкі лічаць, што знакамітыя «Зялёныя рукавы» («Greensleeves») — прысвячэнне закаханага караля будучай жонцы Ганне, пакладзенае на старадаўнюю мелодыю. Невядома, ці сапраўды гэтыя радкі напісаў Генрых VIII, але прыгожую легенду берагуць, — і прынята лічыць, што цудоўная незнаёмка ў зялёнай сукенцы і ёсць лэдзі Ганна Балейн. Грацыёзная, дасціпная дзяўчына так спадабалася каралю, што ён паспяшаўся перашкодзіць магчымаму саюзу з лордам Персі. А так як маладыя людзі ўпарціліся ў сваім жаданні быць разам, Персі спешна ажанілі на Мэрыян Тэлбат, дачцэ графа Шрусберы, а Ганну адправілі ў маёнтак — Хівер.

Вяртанне да двара адбылося толькі ў 1526 годзе (некаторыя крыніцы называюць 1525). Новыя заляцанні караля Ганна прымала без усялякага захаплення, — ёй замінаў лёс фаварыткі (на вачах усяго двара разгортвалася драма яе больш «згаворлівай» сястры Марыі). Ганна з задавальненнем складала кампанію адукаванаму і таленавітаму каралю, але ўступаць з ім у шлюб зусім не збіралася.

Генрых VIII з 1509 быў жанаты на Кацярыне Арагонскай, аднак гэты шлюб не даў Англіі спадчынніка мужчынскага полу, — адзіным дзіцем каралеўскай пары была дачка Марыя, будучая каралева Англіі, больш вядомая як Марыя Крывавая. Хісткасць становішча дынастыі Цюдараў прымушала Генрыха ўсё часцей задумвацца аб нараджэнні сына — спадчынніка.

У канчатковым выніку, кароль вырашыўся прапанаваць ёй ужо не месца фаварыткі, а карону Англіі.

Шлюб[правіць | правіць зыходнік]

Атрымаўшы пісьмовы адказ з згодай, Генрых пачаў дзейнічаць — ён быў упэўнены, што Папа Рымскі не адмовіцца скасаваць яго бяздзетны шлюб.

У пачатку мая 1527 года Ганна разам з каралём ужо прымала французскіх паслоў, а кардыналу Томасу Уолсі было даручана «уладзіць асабістыя справы караля» у Ватыкане.

Генрых быў упэўнены, што яго жонка пагодзіцца на развод, аднак ён амыліўся — для іспанскай прынцэсы гэта азначала страту гонару і годнасці. Да таго ж пляменнік Кацярыны Карл V не збіраўся спакойна прымаць удары, якія наносяцца іх сям’і.

Становішча ў Еўропе рабілася напружаным, але каталіцкая царква не спяшалася са скасаваннем шлюбу англійскага караля. Справа скончылася тым, што Генрых вырашыў больш не чакаць папскай міласці і парваў саюз з Рымам. Жадаючы памяняць каралеву, Генрых памяняў рэлігію. Кароль вырашыў, што з гэтага моманту ўлада рымскага Папы на Англію не распаўсюджваецца. Генрых абвясціў сябе кіраўніком Царквы, якая, пасля прыме канфесійную назву англіканскай, а шлюб з Кацярынай — несапраўдным. Народ любіў каралеву Кацярыну, таму вуліцы горада запаўнялі пасквілямі і лістоўкамі, якія аблівалі брудам Ганну. Да студзеня 1533 Ганна ўзрадавала караля доўгачаканай весткай: яна была цяжарная. 25 студзеня 1533 г, выконваючы строгую таямніцу, кароль і Ганна абвянчаліся.

Адвергнутая каралева Кацярына яшчэ некалькі гадоў пражыла ў адзіноце і памерла толькі ў 1536 годзе. Аднак да канца сваіх дзён яна адмаўлялася прызнаваць незаконнасць свайго шлюбу з каралём.

Пакаранне[правіць | правіць зыходнік]

Маладая каралева была не такой рахманай і цярплівай, як адвергнутая іспанка Кацярына. Яна была патрабавальная, славалюбівыя і здолела нажыць сабе мноства нядобразычліўцаў. Кароль, выконваючы запыты новай жонкі, выганяў і пакараў смерцю ўсіх праціўнікаў Ганны: ахвярамі рэпрэсій сталі нават сябры Генрыха — кардынал Уолсі і філосаф Томас Мор. Надзеі караля на нараджэнне сына зноў не апраўдаліся — у верасні 1533 Ганна нарадзіла дзяўчынку, будучую каралеву Елізавету I. Кароль Генрых быў расчараваны.

З часам Ганна Балейн стала паводзіць сябе больш абуральна — яна ладзіла святы (часта ў адсутнасць караля), заказвала сабе самыя дарагія ўпрыгожанні. Наступныя два з паловай гады былі для Генрыха і Ганны поўныя сцэн рэўнасці, сямейных разладаў і расчараванняў у сувязі з немагчымасцю мець сына. Прыкладна ў гэты жа час кароль захапіўся фрэйлінай — Джэйн Сеймур. Генрых вырашыў пазбавіцца ад Ганны. Маладая каралева была абвінавачана ў дзяржаўнай здрадзе і ў шлюбнай здрадзе каралю. Палюбоўнікамі былі абвешчаны сябры каралевы — Генры Норыс, Марк Смітан, а таксама родны брат Ганны — Джордж, лорд Рочфард. Пасля паказальнага суда, прысуд якога быў з самага пачатку вядомы ўсім прысутным, Ганна Балейн, каралева Англіі, была гільяціравана 19 мая 1536 года.

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Ives, Eric. The Life and Death of Anne Boleyn. — United Kingdom: Blackwell Publishing, 2004. — 480 с. — ISBN 978-0-631-23479.
Starkey, David. Six Wives: The Queens of Henry VIII. — New York: HarperPerennial, 2004. — 880 с. — ISBN 0-06-0005505.
Warnick, Retha. The Rise and Fall of Anne Boleyn: Family Politics at the Court of Henry VIII. — Cambridge University Press, 1989. — 338 с. — ISBN 0-521-40677-3.
Weir, Alison. Henry VIII: The King and His Court. — New York: Random House Publishing Group, 2002. — 656 с. — ISBN 978-0-307-41547-9.
Weir, Alison. The Six Wives of Henry VIII. — New York: Grove Press, 1991. — 656 с. — ISBN 0-8021-3683-4.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Сайт пра Цюдараў Архівавана 1 лютага 2020.
Дынастыя Цюдараў у кінематографе Архівавана 24 лютага 2012.